Turunçgil ürünlerinde portakal, mandalin, limon, turunç ülkemizde önemi zaman içinde artan kültür bitkileridir. Başlangıçta Ege ve Akdeniz kıyılarında kurulan bahçelere dikimi yapılan turunçgiller zaman içinde alanını genişleterek Karadeniz ve Marmara kıyılarına yayılmıştır. Yetiştiricilikte tür ve çeşitlere göre değişmekle beraber dekara ortalama 30-40 ağaç dikilmektedir.
Türkiye’de yetiştirilen turunçgil türleri ve çeşitlerinin üretim dönemleri türlere göre farklılık göstermekle birlikte yetiştirilen turunçgil çeşitlerinin üretim dönemleri genellikle Eylül ayında başlayıp Mayıs ayına kadar devam edebilmektedir. Turunçgillerde tür ve çeşit dağılımı bölgelere özgü isimler almış ve her bölge kendi çeşitleriyle özdeşleşmiştir. 2020 yılında en fazla üretilen turunçgil türü mandalina olurken gerçekleşen, turunçgil üretiminin %36’sı mandalina, %31’i portakal, %27’si limon ve %5’i greyfurta ait olmuştur.
TÜİK Bitkisel Üretim İstatistikleri’ne göre, 2021 yılında 1 milyon 850 bin ton portakal, 1 milyon 750 bin ton mandalina, 1 milyon 450 bin ton limon, 250 bin ton greyfurt, 2 bin 640 ton turunç üretiminin gerçekleşmesi tahmin edilmektedir. Toplam turunçgil üretiminde bir önceki yıla göre %21 oranında artış beklenirken, %7,3 ile en fazla artışın portakal üretiminde gerçekleşmesi beklenmektedir.
Türkiye, 2020 yılında yaklaşık 4,3 milyon ton turunçgil üretimi gerçekleştirmekle birlikte, üretimin neredeyse tamamı Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nden sağlanmaktadır. Adana, Mersin, Hatay, Muğla ve Osmaniye illerinde turunçgil üretiminin yoğunlaştığı görülmektedir. Türkiye toplam mandalina üretiminin %84’ü, portakal üretiminin %85’i, limon üretiminin %93’ü, greyfurt üretiminin %96’sı Akdeniz Bölgesi’nde gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’de 2020 yılında portakal üretiminin %85’i Akdeniz, %15’i Ege Bölgesi’nden karşılanmıştır. Aynı sezonda Türkiye’de gerçekleşen 1,3 milyon ton portakal üretiminde%39 üretim payı ile Antalya ilk sırada yer alırken, Antalya’yı Adana (%20) ve Mersin (%15) illeri takip etmektedir (Şekil 10). Bir önceki sezona göre toplam portakal üretiminde %22 oranında azalma olduğu görülmektedir.
Üretimde meydana gelen artışların temel nedenleri arasında verimde meydana gelen artış, üretim bölgelerinde modern yetiştiriciliğin yaygınlaşması ile tercih edilen tür ve çeşitlerin nispeten yüksek verime sahip olması gelmektedir. Son yıllarda turunçgil üretiminde mandalina ve limon türlerine ağırlık verilmiştir. Son birkaç yıldır limon fiyatlarının beklentilerin üzerinde olması nedeniyle bahçe tesisinde öncelikle tercih edilen tür limon olmuştur. Bu durum limon fidanına olan talebe, dolayısıyla fidan fiyatlarında da artışa neden olmuştur.
Güney Ege olarak adlandırdığımız Muğla,Denizli ve Aydın illerini ele aldığımızda,315 ton üretim ile Aydın Merkez ilçesi turunç üretiminde ülke üretiminin %10,19’unu karşılamaktadır. Diğer ilçelerde üretim miktarı çok düşük olmakla birlikte Ortaca (75 ton), Bozdoğan (50 ton), Kuyucak (50 ton)ve Köyceğiz (45 ton) ilçelerinde de üretim mevcuttur.
2008 yılında Ortaca ilçesinde üretilen limon miktarı 28325 ton olmuştur. Bu miktar ile ülke üretiminin %4,21’ini karşılarken Aydın,Denizli,Muğla Bölgesindeki toplam limon üretiminin ise %69,35’ini karşılamaktadır. Öne çıkan diğer ilçeler ise 5704 ton ile Dalaman ve 3935 ton ile Köyceğiz’dir.
Köyceğiz ilçesinde 2008 yılında mandalina (clementin) üretimi 1875 ton olmuştur. Bu miktar ile ülke üretiminin %3,04’ünü karşılarken Aydın, Denizli, Muğla Bölgesindeki üretimin %26,85’ini karşılamaktadır. Diğer önemli mandalina üreticisi olan ilçeler ise sırasıyla Bodrum, Kuşadası ve Sultanhisar’dır.
Portakal (diğer) üretiminde Ortaca ilçesi Aydın,Denizli,Muğla Bölgesinde 14317 ton ile %58,91 paya sahipken ülke üretiminde %6,07 paya sahiptir. Dalaman (4471 ton), Fethiye (1768 ton) ve Sultanhisar (990 ton) diğer önemli üretim merkezleridir.
Köyceğiz ilçesi 51389 ton portakal (washington) üretimi ile ülkemizdeki üretimin %4,58’ine TR32 Bölgesindeki üretimin ise %59,67’sine sahiptir. Nazilli (7762 ton), Kuyucak (4977 ton) ve Fethiye (4344 ton) ilçelerinde de üretimi yapılan meyvenin üretiminde Köyceğiz bölgede lider konumdadır.
Kaynak:GEKA-TEPGE (NAİM ÖZDAMAR-DENGE YAZAR VE BUHARKENT MUHABİRİ)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.