Aydın İlinin en önemli gelir kaynaklarından birisi de kuru incir üretimi ve ihracatıdır. Yurt dışına kuru inciri, kuru incir, incir ezmesi, hurda incir ve kesme incir olarak ihraç etmekteyiz.
Kuru incir ihracatımızı Almanya, Fransa, İtalya, ABD, İsviçre, Hollanda, İngiltere, İspanya, Rusya gibi ülkelere gerçekleştirmekteyiz. Özellikle Almanya, Fransa ve İtalya yıllara göre farklılıklar gösterse de ihracat payı içinde toplam olarak 16 bin ton ile büyük bir yer tutmaktadırlar. Bu da bize ihracattaki hedefleri belirlemek bakımından önemlidir.
İncirimizin neredeyse dörtte üçünün ihracatta tüketilir olması inciri borsadan geçirme mecburiyetini ortaya çıkarmaktadır ki bu da ticari bakımdan doğru bir olgudur. Borsalarda incirin çok uzun süreli elde tutulmaya uygun bir gıda olmamasından dolayı işlemleri Eylül-Ocak ayları arasında gerçekleşmektedir.
En çok işlem gören incir çeşidi naturel incir olup 2011 yılında en düşük fiyatı Temmuzda 2,89 en yükseği Nisanda 3,64 olurken ortalama fiyatlar Ocak ayında 3,58 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı incir fiyatları için çok düşük bir sezon olarak gerçekleşirken günümüze yaklaştıkça fiyatların kademeli olarak arttığını görmekteyiz. 2007’de en düşük fiyat Mart ayında 1,84,en yüksek Kasımda 4,05 olarak gerçekleşirken, 2011 yılında en düşük İzmir Borsa fiyatı Temmuzda 2,89, en yüksek fiyat ise Ocakta 3,1lira olarak gerçekleşmiştir.
İncir ihracatında dış piyasa talepleri, stok miktarları, döviz kuru seviyeleri incir fiyatlarında belirleyici olmaktadır.
Kuru incir ihracatı 18. Yüzyıldan itibaren Ege ve Aydın için çok büyük bir ekonomik sorun oluşturmuş, bunun sonucu olarak da 1908’den itibaren “milli ticaret politikaları” anlayışı doğrultusunda kooperatifleşme ve milli şirketlerin oluşması evresine geçilmiştir. Bunların içinde en önemli rolü TARİŞ oynamıştır. Yaklaşık 60 yıl boyunca incir iç piyasa ve ihracatında en etkili aktör olan TARİŞ, 1999 sonrasında bu rolünü serbest piyasa yapıcılarına devrederek piyasa fiyatlarının düzenleyicisi olmaktan çıkmıştır. 2011 yılında TARİŞ’in 15 birliğe bağlı 4198 ortağından almış olduğu incir 2 bin 192 ton olup bu da toplam kuru incir üretiminin yaklaşık yüzde 4’üne tekabül etmektedir. İncir ihracatı tamamen tüccar ve ihracatçının merhametine terkedilmiştir.
İhracatın içinde yer alan, devlet gelirleri ve üretici kazancı bakımından en büyük engel, “ilk yükleme tarihi” olarak hala karşımızda yer almaktadır. İncir ihracatı gümrük beyannamelerinin ilk kayda giriş tarihi olarak yapılan bu uygulama ihracatçı için büyük avantajlar sağlarken, kuru incir sektörünün tüm diğer kesimleri için olumsuzluklar içermektedir. Geç tarihlerde açıklanan ilk yükleme tarihi piyasaya arz edilen kuru incir miktarının da hızla artması ile fiyatların aşağıya düşmesi sonucunu doğurmakta; dış piyasa fiyatları belirlenmiş iken iç piyasa fiyatlarındaki bu belirsizlik ve düşüş doğrudan üreticiye yansımaktadır. İhracatçı ise fahiş karlar elde edebilmektedir.
İhracatçı, incirin seçilmesi, elenmesi, işlenmesi, aflatoksin olayının en alt seviyeye düşürülmesi için bu süreye ihtiyaç duyduğunu belirtse de günümüz teknolojisi bu süreyi çok daha kısa tutabilmekte, bu işlemleri ilk yükleme tarihi uygulamasına ihtiyaç duymayacak şekilde gerçekleştirebilmektedir.
Sürekli, yüksek tonaj ve fiyatlarla gerçekleşecek İhracat için alınması gereken tedbirler:
• Aflatoksin mücadelesi tarladan gemiye yükleninceye kadar süreklilik arz etmelidir.
• İlk yükleme tarihi kaldırılmalıdır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.