Ülkemiz kurumları tarafından en fazla ihmal edilen konuların başında “coğrafi işaretler “gelmektedir.
Bunun da en önemli nedeni ihmalcilik,önemsememe ve değer-coğrafi işaret ikileminin önemini yeterince kavrayamamış olmamızdır.
Bu alanda Muğla Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü Öğretim üyesi Sayın Ümmühan Gökovalı’nın bir çalışması elimize geçti.Sayın Gökovalı, Coğrafi işaretin önemini,
“Bir malın üretiminde yöreye ve/veya bölgeye ait beşeri sermayenin ve o yöreye özgü imalat yeteneğinin ve geleneğinin etkisi var ise bu durumda da o ürün ve/veya süreç Coğrafi İşaret “Cİ” olarak kabul edilir.” Demektedir.
Bu alanda bir çeşit dokunulmazlık,marka tescili ve yüksek değer anlamına gelen “Cİ” için bazı örnekler ise,
“İsviçre’ bu ülkede üretilen saatler için bir coğrafi işaret olarak algılanmaktadır (WIPO, Tüketiciler açısından Alman ve Japon arabaları, Fransız parfüm ve kozmetik ürünleri de Cİ olarak algılanmaktadır. Bu yiyecek ve içecekler için de geçerlidir; örneğin Alman birası, Fransız ve İtalyan şarabı ve peyniri, İsviçre çikolatası, Rus votkası gibi.”
“Türkiye’nin içinde bulunduğu coğrafi konumu ve üç ayrı iklim kuşağına sahip olması, farklı toprak yapısı ile kültürel miras ve beşeri sermayesinin çeşitliliği sadece bu topraklara özgü ürünlerin ve imalat tekniklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu faktörler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Türkiye’nin coğrafi işarete konu olabilecek çok çeşitli ürünlere sahip olabileceği beklentisi ortaya çıkmaktadır. Bu ürünlerin Cİ ile korunmasının sağladığı avantajlar belli başlı üç grupta toplanabilir: üreticilere koruma sağlaması, pazarlama olanaklarını arttırması ve ekonomik getiri sağlayarak kırsal kalkınmayı desteklemesi. Dolayısıyla Türkiye ekonomisi açısından Cİ’lerin yakından incelenmesi, Türkiye’nin bu avantajlardan ne ölçüde faydalandığının ortaya konması açısından önem taşımaktadır.”
Ancak bu kadar nemli avantaja ve fırsata sahip iken Cİ değeri taşıyan ürün saymız üçtür:Aydın inciri,Malatya kayısısı,Gaziantep baklavası…
Cİ’nin pek çok avantajı bulunmaktadır:
• “ Cİ, FSMH (Fikri ve sınai Mülkiyet Hakları) koruması sağlayarak aynı isim altında taklit üretim yapanları engeller.
• Cİ ile korunmayan bir ürün bir piyasa kimliğinden yoksun olacak ve mümkün olan en düşük fiyattan satılacaktır ki, bu ekonomik teorinin de öngördüğü gibi farklılaştırılmamış ürünler için oluşan fiyat olan marjinal maliyete yakın olacaktır.
• Üreticiler Cİ’ e konu üretim kurallarına uyma konusunda daha dikkatli davranırlar (denetim mekanizmasından dolayı). Aynı zamanda, o bölgede üretim yapanların bu korumadan öncelikli olarak yararlanmaları ve taklitlere karşı ticari önlem alabilmeleri sağlanır.
• Cİ’in ürünlerin pazarlanması açısından sağladığı fayda ise bu ürünlerin o coğrafi bölgeye özgü öğeler barındırmasından kaynaklanır. Bu öğeler ürünün karakteristik özelliklerini ve kalitesini belirler. Dolayısıyla ürünün üretildiği coğrafi alan ile ürünün kalitesi ve özellikleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu sıkı ilişki ise tüketicilere malın üretildiği veya kaynaklandığı coğrafi bölge ve bu coğrafi bölgeye özgü ürün kalitesi ile ilgili bilgiler verir. Cİ’lerin temel ekonomik fonksiyonu, ürünün ilgili olduğu ünü (goodwill) korumaktır. Ün ise tüketicinin mal veya hizmeti ismine veya kaynağına bakarak tekrar satın alma olasılığıdır.”
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.