Dünkü yazımızda üretici fiyatlarının belirlenmesi için çözüm yolunun üreticinin kendi fiyatını kendisinin belirlemesi, bu amaçla üretimin artması, aracıların tasfiyesi veya azaltılması için kooperatiflerin rehabilite edilmesi ve yeni bir “Üretici Birlikleri Yasası”nın hayata geçirilmesi olduğunu belirtmiştik.
Üretici birliklerinin ve kooperatiflerin güçlü olmaları halinde uygulanabilecek bir diğer ürün fiyatı belirleme sistemi “Ortak Barem Fiyatları” metodudur.
Bu konuda Dr. Attilla Kesim’in “Türkiye’de Tarım Ürünleri Fiyatları” adlı çalışmasından alıntı yaparak “Ortak Barem Fiyatları” uygulamasını açıklamaya çalışacağız.
“Ortak Barem Fiyatları: Üretici kooperatifleri tarafından hasat dönemlerinde tespit edildikten sonra Ticaret Bakanlığı'nın onayından geçirilen ortak barem fiyatları üzerinden söz konusu kooperatifler (veya bunların oluşturduğu üretici birlikleri) alımlarda bulunmaktadırlar.
Bu fiyatlar müdahale olmaması halinde oluşacak fiyatlar üzerinde bulunuyorlarsa destekleme fiyatları niteliğini taşıyacaklardır. Ortak olmayanların, ürünlerini ortaklar aracılığı ile barem fiyatları üzerinden üretici kooperatiflerine satabilmeleri de bu fiyatların destekleme fiyatları ile aynı etkilerde bulunmasına sebebiyet vermektedir.
Ürün fiyatlarının belirli bir seviyenin altına düşmesini önlediği için de barem fiyatlarının destekleyici nitelikte olduğu ileri sürülebilir. Ürünlerinin tamamını üretici birliklerine satmak zorunda olmayan üreticilerin, satış şartları daha kolay olan ve bazı avantajlar tanıyan aracı tüccarları üretici birliklerini tercih etmemeleri de barem fiyatlarının genellikle destekleyici nitelikte olduklarını göstermektedir.”
Bir başka fiyat belirleme yöntemi ise “Garanti Fiyat” uygulamasıdır.
“Garanti Fiyatları: Fiyatlar ve üretici gelirlerindeki dalgalanmaları önlemek amacıyla hükümetlerin taban ve baş alım fiyatları adı altında tespit ettikleri garanti fiyatları üzerinden ürünün tamamını alıcı olarak ortaya çıktıkları görülmektedir.
Dikkat edilecek olunursa garanti fiyatlarını destekleme fiyatlarından ayıran en önemli özellik, önceden tespit edilecek bir fiyat üzerinden ürünün tamamının satın alınacağının garanti edilmesidir.”
Bu alım şeklinin bir başka biçim de bugün özel sektör-üretici arasında “Alım Garantili-sözleşmeli üretim modeli” olarak yer almaktadır. Bu uygulama da üreticinin teminatını sağlama alması kaydı ile üretici lehine bir uygulamadır.
Tüm bu uygulamalar hem üreticiyi hem de tüketiciyi korumayı amaçlamaktadır. Peki tarım ürünleri fiyatlarına bugün olduğu gibi müdahale olmasa ne olur?
Üreticileri ürettikleri ürünlerin fiyatlarını zarar etmeyecek şekilde korumak amacıyla fiyatlara yapılan müdahaleler neticesinde tüketicilerin tükettikleri gıda ve giyim ürünlerine, normal piyasa şartlarının gerektirdiğinden daha az ödemelerde bulundukları görülmektedir.
Çözüm: Üretimin artması ve süreklilik kazanması, piyasalarda arz-talep dengesini ve ürün fiyatlarını enflasyon orantılı bir zemine oturtacağı için tüketici fiyatlarındaki anormal artışın önüne geçilebilecektir.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.