Büyük Menderes Niçin Kirli Akar-17 Büyük Menderes Nehrinde Kirliliği Oluşturan Maddeler

Başta jeotermal sistemler tarafından kirletilen Büyük Menderes sularında, jeotermal akışkanlardan kaynaklanan iz element ve ağır metal birikimleri ile ilgili geçmişte DSİ 21.Bölge Müdürlüğü'nün yaptığı araştırma sonuçlarını vermeye devam ediyoruz.

Şundan emin olunmalıdır ki bu araştırmalar yapıldığında tek kirletici unsur Kızıldere Jeotermal Sahası iken bugün Büyük Menderes’in her iki yakasında ondan fazla jeotermal tesis aşağıdaki sonuçlara sebep olmaktadırlar.

Su Örneklerinin İz Element ve Ağır Metal Analiz Sonuçları

Kızıldere Jeotermal Sahası atık suyu kimyasal analizi

pH: 9.52

HBO2 (mg/L): 118

K+ (mg/L): 158

HCO3 (mg/L): 1562

Na+ (mg/L) :1375

CO3 (mg/L): 666

NH+4 (mg/L:) <0.5

SO4 (mg/L) :792

Ca++ (mg/L) :1.2

Cl (mg/L) 127

Fe (mg/L): <0.1 I (mg/L) <0.5

S (mg/L): 0.6

F (mg/L): 15.6

Araştırmanın yapıldığı tarihlerde, bir diğer kaynağa göre ise Kızıldere atık sularında; 7 g/s bor, 1500 g/s çözünmüş katı madde ve 0.4 g/s arsenik mevcuttur. Bor, rezervuarda 20-22 ppm, atık su kanallarında 25 ppm, nehirde karışımdan sonra (debi yüksek iken) 0.5-1.3 ppm civarındadır. (261) Bazı üretim ve gözlem kuyularına ait gaz analizleri ise: Kızıldere’de seperatörde ayrılmış olan buhar; CO2, H2S, NH4, borik asit ve diğer uçucu maddelerin yanı sıra, uçucu olmayan ve iyon şeklinde çözünmüş Na+ da içerir. Sahada CO2 emisyonu yaklaşık 500 ton/gün’dür. Üretilen bir kWh elektrik başına açığa çıkan CO2 miktarı çevresel açıdan önemli bir kriterdir. Kızıldere için bu miktar 2.1 kg CO2/kWhe’dir.(262) CO2 gazı, 1984-86 yılları arasında atmosfere verilmiş, 1986 yılında saf CO2 ve kurubuz üreten Karbogaz A.Ş.'nin(şimdiki adıyla Linde) kurulması ile birlikte atmosfere salınan CO2 gazı endüstriyel amaçlı kullanılmaktadır. (263)

EKOLOJİK DENGESİ BOZULDU

Büyük Menderes Nehri'nin başlangıç noktasına yakın olan Buldan barajından başlayarak döküldüğü yerin yakınındaki Söke-Milas-Bodrum yol ayırımından olmak üzere 13 ayırımlı noktadan bir yıl boyunca her ay su örnekleri alınmış ve bor (B) dahil iz element ve ağır metal içerikleri analiz edilmiştir. Nehir yıl boyunca eser - 6.2 mg/l arasında değişen B düzeylerine sahip olmuştur. Özellikle 4 no’ lu Aydın il sınırında yapılan örneklemede suların bor içeriği oldukça yüksek düzeylerde analiz edilirken bunu 5 no’lu örnekleme noktası izlemiştir. Oysa, Altınbaş ve ark. (1994;1997) yıllarında yaptıkları çalışmalarda Gediz Nehri ve Büyük Menderes ile yan kollarında maksimum bor düzeyini 2.80 olarak bulmuşlardır. Büyük Menderes Nehri'nde bazı noktalarda artan bor konsantrasyonu, özellikle o yörelerde nehirden su çekerek üretim yapan bölge çiftçileri için önemli bir tehdit oluşturmaktadır Büyük Menderes Nehri ve yan kolları, günümüzde artık bir çok noktasında biyodinamik döngüyü yitirmiş, nehre karışan evsel ve endüstriyel deşarjlar nedeniyle ekolojik denge bozulmuştur. Büyük Menderes Nehri'ne ait suların iz element ve ağır metal içerikleri 1 yıl boyunca 13 farklı noktadan alınan örnekler ile izlenmiştir. (226)