Türk tarımının pazarlama sorunu-2 Endüstri bitkileri pamuk-1

Ülkemizde üretilen pazar değeri bulunan endüstri bitkilerini, pamuk, ayçiçeği, şekerpancarı ve tütün olarak sıralayabiliriz.

Bu bitkilerin pazarlanması aşaması her biri için farklılıklar göstermekle birlikte, genel olarak kooperatifler ve kamu iktisadi teşebbüsleri pazarlama kanalları ile pazarlanabilmektedir.

Ülkemizin en önemli endüstri ürünlerinden birisi, pamuktur.

Pamuğun pazarlanmasında Tarım Satış Kooperatifleri (ANTBİRLİK, ÇUKOBİRLİK VE TARİŞ) ve tüccarlar rol almaktadır.(TZOB,2004)

Türkiye’de üretilen pamuğun yarısı ticaret borsalarında işlem görmektedir. (Yağlıkara, 2004) Üretilen pamuğun büyük bir kısmı özel sektör tarafından satın alınmaktadır. Pamukta prim sistemi uygulanmakta olup, pamuk fiyatının oluşumunda Çukurova ve İzmir Ticaret Borsalarının etkisi büyük olmaktadır.

Bu alanda TZOB’un çalışması sonucu ortaya çıkan rapor dikkati çekicidir.

“Türk tekstil sanayi, sağladığı katma değer, tekstil ihracatının ülke ekonomisine kazandırdığı döviz miktarı, emek yoğun işgücü olmasıyla yaratılan istihdam hacmi ile vazgeçilemez bir sektördür. Ülkemizin lokomotif sektörü olan tekstil sanayimizin stratejik ham maddesi ise pamuktur. Tekstil sanayimizde olduğu kadar harp sanayinin de önemli bir hammaddesidir. Pamuk, ayrıca bir yağ bitkisi olup tohumu, gıda sanayinde bitkisel yağ üretiminde kullanılmaktadır. Arta kalan küspesi ise proteini yüksek bir hayvan yemi olarak büyük önem taşımaktadır. Pamuk sahip olduğu özellikleri nedeni ile stratejik bir ürün olup uluslararası ticarette yeri büyüktür. Sentetik elyaf üretimi karşısında dahi öneminden bir şey kaybetmemiştir. Pamuk tüm bu özellikleriyle de ülkemizde altı milyon kişinin geçimini sağlamaktadır.”

Pamuk fiyatlarının oluşmasında pek çok unsur bulunmaktadır. Bunların içinde en önemlisi uluslararası pamuk stokları ve ticari hareketliliğidir.

“Dünyanın en büyük pamuk üretici ülkesi Çin olup toplam dünya pamuk üretiminin yüzde 26’sını gerçekleştirmiştir. Dünyanın ikinci pamuk üretici ülkesi ise ABD’dir. ABD’nin dünya pamuk üretiminden aldığı pay yüzde 17,72’dir. Bu ülkeleri sırasıyla Hindistan, Pakistan ve Özbekistan izlemektedir. Ülkemiz ise yüzde 4,3’lik payla dünyanın altıncı büyük pamuk üreticisidir.”

“Dünyanın en büyük üreticisi olan Çin, Hindistan, ABD, Pakistan aynı zamanda en fazla pamuk tüketicisi konumundadır. Gelişen tekstil ve konfeksiyon sanayi, artan dünya nüfusu, artan fert başına gayrı safi milli hasıladaki artış ve bu unsurların yanında sentetik elyaf fiyatları ve tüketim eğilimi dünya pamuk tüketimini etkileyen başlıca unsurlardır.”

“Ege, Güneydoğu, Akdeniz ve bir kısım Doğu ve Orta Anadolu illerinde pamuk ekimi yapılmaktadır. 2003 yılı pamuk üretiminin yüzde 22’si Çukurova, yüzde 46.5’i Güneydoğu Anadolu, yüzde 30’u Ege Bölgesinde gerçekleşmektedir. Her yıl gittikçe üretim düştüğü Akdeniz Bölgesinde üretimin sadece yüzde 1,5’luk kısmı gerçekleşmiştir.”