KKB,Türkiye Tarımsal Görünüm Saha Araştırması,Türk çiftçisinin nüfus özelliklerini ve işletmelerinin genel durumunu ortaya koymaktadır:
“Türk çiftçisinin minimum yaşı 20, maksimum yaşı 85 ve ortalama yaş (aritmetik) 52,7 olarak bulunmuştur.Ortalama yaş 2021 KKB saha araştırmasına (51,1) göre 1,4 yaş yüksek bulunmuştur. Aynı rakamın 2020 yılında 51,3, 2021 yılında 51,1 bulunması çiftçi kesimin kısmen yaşlandığı gibi yorumlanabilmiştir.Çiftçi yaş ortalaması Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Çiftçi Kayıt Sistemi’ni baz alan bir çalışmada 56, Bakanlığa ait Türk Tarım Orman Dergisi’ndeki bir makalede ise 55 olarak açıklanmıştır.
ÇKS sisteminde yaş ortalamasının sahadan daha yüksek çıkması olağandır, çünkü ÇKS kayıtları daha çok arazi sahipliği üzerinden yapılmaktadır. Saha araştırması için çiftçi seçiminde ise arazi sahibi olsun veya olmasın, “aktif” olarak çiftçilik yapma kriteri gözetilmiştir. Ülkemizde arazilerin ebeveynler üzerine tapulu iken fiili durumda çocuklarının toprağı yönetmesi sık rastlanılan bir durumdur.
Üreticilerimizin bitkisel üretim deseni şöyle şekillenmektedir:
“çiftçilerin yaklaşık %61’i sadece bitkisel üretim, %38’i ise bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte gerçekleştirmektedir.
Sadece hayvancılık yapan işletme oranı daha önceki araştırmalarda olduğu gibi %1’in altındadır. Diğer yandan toplam çiftçilerin %3’ü bitkisel üretimi sadece hayvanlarını beslemek için, yani yem üretimi amacıyla yaptığını belirtmiştir.
Bu gözle bakıldığında toplam çiftçilerin %4’ünün sadece hayvancılık yaptığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Geçtiğimiz yıllarda yapılan araştırmalarda bitkisel ve hayvansal üretimi bir arada yapan, yani karma üretim yapan çiftçiler %40 veya üzeri bulunmuşken bu yıl oran %38’e düşmüştür. Bu durum, bu yılki rast gelinen örnekleme bağlı olabileceği gibi, çiftçilerin hayvancılıktan kısmen uzaklaştığı şeklinde de okunabilecektir.
İlerleyen yıllarda trendi izlemek kritik öneme sahip olacaktır, çünkü Türkiye İstatistik Kurumu’nun verileri 2021 yılsonu ve 2022 Haziran itibarıyla hayvan sayıları ve süt üretiminde sınırlı da olsa bir düşüşe işaret etmektedir.
Bu yıl araştırmada bitkisel üretim gerçekleştiren çiftçilerin “faal” olarak üretim yaptığı toplam arazi büyüklüğünün aritmetik ortalaması 267 dekar (26,7 hektar), geometrik ortalaması 108 dekar (10,8 hektar), harmonik ortalaması ise 39 dekar (3,9 hektar) bulunmuştur.
Çiftçiler tarafından bildirilen en küçük arazi 1 dekar iken, en büyüğü 6.000 dekardır. İstatistik biliminde bir serideki aşırı uç değerlerin etkisini azaltmak için “geometrik” ve “harmonik” ortalamalara başvurulabilmektedir.
Araştırmada özellikle çok büyük ölçekte üretim yapan çiftçilerin aritmetik ortalamadaki etkisini indirgeyebilmek için bu iki alternatif ortalama tipleri de grafikte gösterilmektedir. Uç değerlerden en az etkilenen ortalama tipi olan harmonik ortalamanın geçmiş yıllarda olduğu gibi 4 hektara yakın bir değer çıkması Türkiye’de karakteristik arazi büyüklüğünün bu boyutlarda olduğunu göstermektedir. Nitekim bu yılki araştırmada aritmetik ve geometrik ortalamalar artmaya devam ederken harmonik ortalama önceki yıllar civarında oluşmuştur. Araştırmaya katılan örneklemin ortanca değeri (medyan) 100 dekar bulunmuştur. Aynı anda geometrik ortalamanın da 108 dekar bulunmuş olması, ülkemizde orta ölçekli tarımsal işletme seviyesine çıkmak için 10 hektarın bir nevi referans (baz) değer olabileceğini akla getirmektedir. Kaynak:KKB,Türkiye Tarımsal Görünüm Saha Araştırması.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.