Pek çok gelişmiş ülkede kooperatifçilik, serbest pazar ekonomilerinde zayıflıkları azaltarak çeşitli ekonomik aktörlerin, ekonomik sistemde yer ve söz sahibi olabilmeleri bakımından denge sağlayıcı bir mekanizma sunmaktadır. Bu nedenle, piyasa ekonomisinin hâkim olduğu pek çok gelişmiş ülkede, kooperatiflerin gelişmesini ve çalışma koşullarını iyileştiren ve destekleyen yasal ve kurumsal düzenlemeler yapılmıştır.
Avrupa Birliği ülkelerinde Kooperatifler aynı zamanda bazı toplumsal ideallerin gerçekleşmesi yolunda etküli kurumlar konumundadırlar.
Üretimin geliştirilmesi, pazarlamanın desteklenmesi, tüketiciye yönelik ürün pazarlaması, entegre ekim veya diğer çevre dostu üretime geçilmesi, ekolojik üretim, geri çekmelerin azaltılması. Programda bu hedeflerden en az birisinin esas alınması gerekmektedir (Eraktan, 2007).
Fakat ülkelerin şartları bazı kooperatif uygulamalarda farklılıklar göstermektedir.
Almanya: Almanya’da sözleşmeli tarımı düzenleyen bir yasa bulunmayıp, bu Medeni Kanun çerçevesinde ele alınırken, Fransa’da bunu düzenleyen bir yasa bulunmaktadır. Almanya ve Fransa’da üretici toplulukları özel hukuk kurallarına tabi iken, Hollanda’da kamu hukuku içinde ele alınırlar.
Almanya’da 9 yıllık ilk öğretimden sonra bir yıl tarım meslek eğitimi gören gençler 2 yıl da pratik tarım eğitimi yaparlar. Birlikler ayrıca isteğe bağlı olarak yetişkin eğitimi de yapmakta, bilgisayar, pazarlama, vergi, muhasebe ve diğer çeşitli alanlardaki kurslarla çiftçiler eksik yönlerini geliştirmektedir.
Fransa: Fransa’da ise kamu hukukuna bağlı olarak çalışan çeşitli piyasalara yönelik kurulmuş “pazar daireleri” bulunmakta, bunlar OPO (Ortak Pazar Oluşumu)’ nun çerçevesinde alınan önlemleri düzenlemektedirler.
Fransa listede yer alan 41 kooperatifinin toplam 319 milyar dolarlık cirosu ile kooperatiflerin en etkin faaliyet gösterdiği ülkedir. Japonya da listede yer alan 19 kooperatifinin toplamda 309 milyar dolarlık ciroya sahip olmasıyla dikkat çekmektedir.
Hollanda: Hollanda’da “ekonomik örgütler” adını taşıyan üretici örgütleri 1950 yılında ayrı bir yasa ile oluşturulmakta olup, diğer sektörler yanında daha çok da tarımda ve gıda sanayiinde kurulmaktadır. Ama perakende ve toptan ticaret ve el sanatları alanında da oluşturulmuş kuruluşlar vardır. Bunlar ya yatay (tek bir piyasa aşaması için) veya dikey (aynı ürün veya ürün grupları için bütün ekonomik aşamalarda olan) birleşmelere girmektedir. Yatay birleşmelerde, örneğin üretim, işleme veya pazarlama aşamalarından birinin ele alındığı aynı ürün veya ürün grubunu yetiştiren işletmeler veya bu ürün veya ürün gruplarının perakende satışı ile uğraşan birleşmeler gündeme gelmektedir. Dikey birleşmelerde ise aynı ürün veya ürün grubunun üretiminden diğer bütün pazar aşamalarına kadar uğraşan işletmelerin hepsinin bir araya geldiği kuruluşlar anlaşılmaktadır. Hollanda’daki sistem daha karışıktır. Ama hem yasalarının daha OTP (Ortak Tarım Politikası) diye bir kavramın bulunmadığı zamanlardan beri yürürlükte olması ve yerleşmiş olması, hem hitap edilen tarımsal nüfus miktarının azlığı (toplam 282 000) sistemin işleyişini kolaylaştırmaktadır. Aynı ülke içinde olsalar bile, birbirinden bu kadar farlı özellikler gösteren bu birliklerin çoğu zaman birbirleri ile ilişkileri kopuktur ve rekabet halindedirler. Ancak Almanya gibi bazı ülkelerde, birlikler siyasi ve sosyal herhangi bir bağıntı olmaksızın bütün tarım üreticilerine açıktır. Bu birlikler, köy, ilçe, bölge, eyalet, federal düzey gibi idari bölünmeler şeklinde üst örgütlenmelerini oluşturmuşlardır (Köroğlu, 2003).
Avrupa dışı da dahil olmak üzere , ICA 2012 Listesinde yer alan kooperatifler ülkesel bir sınıflamaya tabi tutulduğunda bulunan toplam ciroları ile Danimarka, Yunanistan, Finlandiya, Fas, Bulgaristan gibi birçok ülkenin GSYH rakamlarını geride bırakmışlardır. Söz konusu listede 471,6 milyar dolar ile en yüksek ciro toplamına sahip Amerikan kooperatifleri ise, Polonya ile başa baş bir ekonomik büyüklüğe ulaşmışlardır.
Kaynak:Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.