“Havza modelinin hedefi birim alandan elde edilen verim ve kaliteyi artırarak, ülke genelinde üretim planlaması yapmak olup tarımsal üretimin kendi ekolojisine uygun alanlarda yoğunlaşması, desteklenmesi, örgütlenmesi, ihtisaslaşması, entegre bir şekilde yürütülmesi ve tarım envanterinin hazırlanması amaçlanmaktadır.
2009 yılında, Bakanlıkça 527.782.613 adet iklim, toprak ve topoğrafya verisi kullanılarak, iklim verileri 2.500m²lik (50x50 m) birim alana yayılmak suretiyle bitki ekolojik istekleri ile ilişkilendirilmiştir. Bu suretle 190 tarım havzası belirlenmiş, havzalardaki ürün desenleri, yönetilebilirlik ve benzer ekoloji kriterleri dikkate alınarak 190 havza birleştirilerek 30 tarım havzası oluşturulmuştur.
Havza sayısı, yeni ilçelerin kurulmasıyla 2018 yılında 944, 2019 yılında 945 olmuştur. 2016 yılında toprak, topoğrafya, iklim, su kısıtı, bitki su tüketimleri, ekim nöbeti ve diğer veriler dikkate alınarak 70 üründe “ürün uygunluk haritaları” oluşturulmuş ve bu haritalar dikkate alınarak hangi havzada hangi ürünün destekleneceği belirlenmiştir.
2016 yılında buğday, arpa, çavdar, çeltik, dane mısır, tritikale, yulaf, mercimek, nohut, kuru fasulye, kütlü pamuk, yağlık ayçiçeği, soya, kanola, aspir, çay ve zeytinyağı olmak üzere toplam 17 ürün, 2017 yılında fındık ve yem bitkilerinin eklenmesi ile 19 ürün, 2018 yılında patates ve kuru soğanın eklenmesiyle 21 ürün desteklenmektedir.
30 tarım havzası için tüm havzalarda desteklenen öncelikli ürünler, buğday ve mısır olarak belirlenmişken, 941 havza için öncelikli ürünler buğday ve yem bitkileri olmuş, 2018 yılından itibaren ise öncelikli ürünler uygulaması kaldırılarak, desteklenecek ürünler tamamen ürün uygunluk haritalarına göre belirlenmiştir. Destekleme sistemine yeni ürünlerin eklenmesi söz konusu olunca, desteklenecek havzalar, ürün uygunluk haritalarına göre belirlenmektedir.
Model ile havzasında üretilen ve satışı yapılan ürünlere patates, kuru soğan ve yem bitkileri hariç, kilogram başına fark ödemesi yapılmakta ve 2017 yılından itibaren %50 mazot desteği (üreticinin kullandığı mazotun yarısının devlet tarafından karşılandığı destek) ile tamamlanmaktadır. Patates ve kuru soğanda %50 mazot desteği, fındık ve yem bitkilerinde ise %50 mazot desteğine ilaveten dekar başına alan bazlı gelir desteği ödenmektedir.”
Büyük iddialarla ortaya konulan “havza bazlı destekleme sistemi”Türk tarımına iddiası kadar yarar sağlayıp başarı getirdi mi?
Hayır.
Çünkü sistem içerisinde tarım ürünleri planlamasını sadece güdük destek rakamlarına ve yıllık genel merkezi bütçe imkanlarına dayanmaktaydı.
Devlet,hangi ürünün ne kadar üretildiği,ne kadar tüketildiği,ne kadar ihraç edildiği ve nelerin ne kadar eksik veya fazla ekilip dikildiğini,üretildiğini üretici ile paylaşmaz ise sonuç da bu olacaktır.
Bunun yanında üretilmesi veya üretilmemesi gereken ürünlerle ilgili planlamalar haberdar edilmez ise üretici bir önceki üretim döneminin “çiftçi elinde satış fiyatları” na göre bildiğince üretim yapacaktır.
Kaynak: III. Tarım Şûrası Sonuçları III. Tarım Şûrası
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.