DP hükümetlerinin ilk 5 yıllık döneminde tarımda kat edilen mesafe dikkat çekicidir. Tarım alanlarında ve sulanan tarım arazilerinde büyük artışlar sağlanmıştır.
Türkiye’de 1950-1955 Yılları Arasında Ekilen Alanlar
Yıllar Ekili Alanlar (1000 Hektar)
1950 9.868
1951 10.600
1952 11.775
1953 13.021
1954 13.208 (1).
Fakat bu olumlu gelişmeler bir dönem sonra 4. Menderes hükümeti döneminde devam etmemiştir.
Uluslararası finans kuruluşlarının, istikrar programı önerilerine uzun süre direnen hükümet, borç bulabilmek için 4 Ağustos 1958 tarihinde bazı ekonomik tedbirler almıştır. Bu önlemlerden birisi Türk lirasının değeri % 322 oranında düşürülmesi ve böylece 1 doların resmi kurda değeri 2,8 liradan 9 liraya eşitlenmesidir. Kur ayarlamasını tüketim ürünlerine yapılan zamlar izlemiştir (2).
4.Hükümet Adnan Menderes ve DP parti için en zor dönemlerin başlangıcı olmuştur.
Eleştirilerin artması, DP’yi basın, sosyal hayat ve ekonomide liberal ilkeler aleyhine kararlar alır hale getirmiştir.
4. Menderes Hükümetinde Esat Budakoğlu Tarım Bakanı olarak görev almıştır.
9 Aralık 1955’de kurulan 4. Menderes Hükümeti de tarıma önem verdiğini hükümet programında yer verdiği düzenlemelerle göstermiştir.
Programda, tarıma verilen önem korunarak halkın refah seviyesi artırılacak; tarım tüm sektörlerin temeli olarak pazarlama, ticaret, sanayinin itici gücü olacak;teknik tarım yurt sathına yayılacak;tarımsal örgütlenme geliştirilecek;muhtaç çiftçiye toprak dağıtımına devam edilecek;tarımsal krediler artırılacak;fiyat politikaları ile üretim teşvik edilecek,tarımsal üretim için gerekli ithalat sağlanacak;tarımla ilgili olan yol,liman,silolat inşa edilecektir.
Milli Korunma Kanunu uygulamalarına karşın ekonomik sorunları gideremeyen DP iktidarı, döviz dar boğazı ve ihracat - ithalât dengesizliğinden kaynaklanan dış ödemeler dengesinin hızla bozulması üzerine, daha büyük bir krize düşmüştür. Çünkü 1958 yılına gelindiği zaman dış ödemeler dengesi 67.863.000 dolar açık vermiş, serbest piyasada dolar 8-9 TL’ye yükselmiş82; 1950 yılında 2 milyar 402 milyon TL olan dış borç toplamı da 4 milyar TL’yi aşmış bulunuyordu. 1958 yılına kadar basılan para toplamı da; ortalama her yıl 600 milyon TL olmak üzere, 32 yıllık cumhuriyet tarihinde basılan miktarın %180’i oranında artış göstererek 3 milyar 52 milyon TL’ye ulaşmıştır(3).
1: Zeyyat Hatipoğlu, Türkiye Ekonomisi, Yakın Ofset Matbaacılık, İstanbul, 1974, s. 81-82.
(2):Mehmet Atlan, Darbelerin Ekonomisi, Hemen Yay., İstanbul, 2006, s. 53 – 56.Bkz Yılmaz,a,g,t,s 42.
(3): Demokrat Parti Meclis Grubu Müzakere Zabıtları, Dönem: XI, Cilt: 243, (9 Aralık 1958), s. 65.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.