Dünkü yazımızda halkın sağlığı, çevrenin devamlılığı, tarımsal üretimin sürekliliği konusunda devletin aldığı tedbirlerden birisi olan ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi)’in batıda ortaya çıkışı ve bizde uygulanması üzerinde durduk.
Bugün bu konuyu da ele alarak yazı dizimize devam edeceğiz.
ÇED, mevzuatı günümüzde içeriği en çok değiştirilen konulardan birisi. Çünkü işin ucu sanayici, madenci ve enerji sektörlerine dayanmaktadır. Bu sektörlerin hemen hemen hepsi de ülkemizin en büyük holdinglerinin iştigal sahaları. Mevzuat içeriklerini kendi lehlerine çevirmekte pek zorlanmamaktadırlar.
Jeotermal sistemler Aydın ilinde ve Türkiye’ günümüzün en önemli çevre kirleten sistemleri haline gelmişlerdir. Bazı batı ülkelerindeki ÇED uygulamalarına göz atarak ülkemizdeki uygulamalarla karşılaştıralım.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ:
ABD’deki jeotermal projeler, geniş kapsamlı ve kaynağa özel olduğu için federal, eyalet ve yerel düzeylerde kanunlar geliştirilmiştir. Çevresel düzenlemeler; hava, su, toprak ve sosyo-kültürel çevreyi korumak amacıyla düzenlenen spesifik kanunlar kadar, teklif edilen bir proje için çevresel etki değerlendirme prosesinin gerekliliğini de içerir. Jeotermal projelerin uyması gereken çevresel yasalar: National Environment Policy Act (NEPA) (Ulusal Çevre Politikası Anlaşması), Geotermal Resources Operational Orders (GROs) (Jeotermal Kaynakların İşletilmesi Düzenlemesi), Specific Resource Protection Laws (Kaynak Koruma Yasaları).
Çevreyi korumak için düzenlenen öncelikli Amerikan yasalarından biri NEPA’dır ve ulusal topraklardaki projelere uygulanır. NEPA’nın amacı, doğa ve insanın yaşadığı üretici denge içerisinde var olan koşulları yaratma ve korumadır.
Çevresel Etki Belirleme (EA) dokümanı ve Çevresel Etki Sözleşmesi (EIS), teklif edilen bir projeden sonuçlanacak potansiyel veya belirli herhangi bir çevresel etkinin objektif analizi ve proje ile ilgili kabul edilebilir tüm alternatifleri sağlamaya yöneliktir.
NEPA federal kurumların, belirli potansiyel olumsuz çevresel etkilerini göz önünde bulundurmalarını gerektirir. Bunun yanı sıra, Amerikan Kongresi’nin NEPA altındaki politikası ile ekonomik gelişme ihtiyaçları da tanınmıştır. Federal hükümet amacı şöyle yönlendirmiştir:
NEPA, EA (Çevresel etki belirleme)’nın önerilen projeler için hazırlanmasını, projenin insan çevresindeki kaliteye belirli bir etkisi olup olmayacağını belirlemek için gerektirir. Eğer projenin çevresel analizinde belirli bir etki tespit edilmediyse, ilgili kurum tarafından herhangi bir belirti-etki bulgusu yok (FONSI) raporu hazırlanır ve kurum proje için gerekli izni verir. Eğer proje önemli çevresel etkilere sahipse o zaman bir Çevresel Etki Sözleşmesi (EIS) hazırlanmalıdır.
ABD ÇED’i Amerikan neslinin sağlıklı olarak sürmesi için bir araç olarak belirlemiştir:
“Çevresel amaçlar kadar şu andaki ve gelecekteki Amerikan neslinin sosyal, ekonomik ve diğer gereksinimlerini karşılamak”.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.