Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyeleri Prof Dr. Belgin Çakmak,Doç.Dr. Murat Yıldırım ve Prof Dr. Turhan Aküzüm’ün yaptıkları araştırmanın özüne dokunmadan başlıktaki konuyu aktarmak istiyorum .
Öncelikle belirteyim ki bu sorunlar ve sulama sisteminden kaynaklanan kusurların hedefi Aydın,Denizli,Muğla illerini kapsayan DSİ 21. Bölge Müdürlüğü ile ilgili olmayıp Türkiye’nin genel sulama sistemine yönelik tespitlerden oluşmaktadır.
“Ülkemizde tarımda su kullanım etkinliği göstergelerinden sulama oranı ve sulama randımanı çok düşüktür.”
“ Sulama randımanı, genel anlamıyla sulama suyu ihtiyacının kaynaktan sulama için saptırılan suya oranı olarak tanımlanabilir. 2005 yılı verilerine göre DSİ ve devredilen sulamalarda sulama oranı sırasıyla %23 ve %59’dur. Türkiye’de sulama randımanını düşüren en önemli faktör tarımda aşırı su kullanımıdır. DSİ ve devredilen sulamalarda 2005 yılında 10553 m3 /ha su verilmiş ve sulama randımanı %43 olarak gerçekleşmiştir (9).”
Aşağıdaki tespitler Türkiye’de tarımsal kuraklığın belirgenleşmediği bir dönemde ortaya konulduğundan bir kısmı özellikle günümüz Aydın ve Denizli illeri tarımsal sulama gerçekleri örtüşmemektedir.
“ Bitkilerin optimum gelişebilmeleri için ihtiyaç duydukları miktarda ve zamanda su verilmesi gerekmektedir. Kaynaktan bitkiye ulaşıncaya kadar oluşan dağıtım kayıpları nedeniyle gerçekte sulama suyu olarak saptırılan su, bitki su ihtiyacından fazla olmaktadır Yüksek su kayıpları nedeniyle ihtiyaçtan çok fazla su dağıtılmaktadır. Dağıtılan suyun ihtiyaca oranı 1’den büyüktür. İhtiyacın yaklaşık iki ya da üç katı su verilmektedir. Bunun başlıca nedeni hem şebeke hem de tarla düzeyinde büyük miktarda su kaybı olmasıdır (12). “
“Klasik sulama sistemlerinde, sulama parsellerinin küçük olması, karık veya tava boyutlarının uygun seçilememesi su yönetimi güçleştirmekte, sulama randımanı düşmekte ve tarla içi su kayıplarının da fazla olmasına neden olmaktadır. Tava veya karık sulama yöntemleri kullanıldığında ideal koşullarda tarla su uygulama randımanı %60 civarında olup, şebekedeki sızma, buharlaşma ve işletme kayıpları da ilave edilirse randıman yaklaşık %50 olmaktadır. Bitkiye ihtiyacı olan 1 m3 suyu verebilmek için 2 m3 su kullanılmaktadır (13).
“ Klasik sulama yöntemleri yerine yağmurlama ve damla sulama yöntemleri kullanılması durumunda randıman %60 dan sırası ile %80 ve %90’a çıkabilmektedir. Bu da %20 ile %30’luk bir su tasarrufu demektir. Mevcut sulama şebekelerinde suyun iletimi ve dağıtımı toprak kanal, klasik beton kaplamalı kanal, kanalet ve borulu sistemlerle yapılmaktadır.”
“ Ülkemizde mevcut sulama kanallarının tip ve uzunlukları sulama şebekelerinde ortalama %10’luk bir iletim kaybı belirtilmesine rağmen, uygulamada bu kayıplar çok daha büyük değerlere ulaşmaktadır. Yeni geliştirilen sulama projelerinde borulu sistem kullanımı ile büyük ölçüde su tasarrufu sağlanmış olacaktır.”
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.