Ülkemizin bütçe ve para kaynakları açısından en büyük ve kronikleşmiş sıkıntılarından birisi “cari açık”tır.
Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan fazla olması durumuna verilen addır. Bir ülkenin ithal ettiği mallara ve hizmetlere ödediği döviz miktarı, ihraç ettiği mallar ve hizmetlere ödediği döviz miktarını aşmakta ise cari açık meydana çıkmaktadır. Cari açık, ülkenin dış işlemlerinin hesaplanmasında son derece büyük önem taşır. Aynı zamanda ödemeler bilançosu dengesinin oluşmasında de önemli bir etmendir.
Bir ülkenin cari açığına bakarak o ülkenin gelişmişlik düzeyinin tespiti yapılabilir. Cari açığın büyüklüğü ve ülkenin gelişmişlik seviyesi arasında ters bir orantı bulunmaktadır. Cari açık ne kadar büyükse ülke o kadar az gelişmiş demektir. Bunun tam tersi olarak cari açık çok az ya da hiç olmaması ülkenin gelişmişlik seviyesinin yüksek olduğunu göstermektedir.
Cari açığı düşürmek ya da ortadan yok etmek için ithal edilen mallara oranla ihraç edilen malların miktar ve değerleri artırmak gerekir.
GELİŞMİŞLİK ÖLÇÜSÜ
Ülkemizin az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler sınıfında değerlendirilmesinin nedenleri arasında cari açık gelmektedir.
Türkiye’nin cari açığı 2014 yılında 64 miyar 4 milyon Dolar,2015 yılında ise yaklaşık olarak 33 milyon dolardır. Bu düşüşün nedeni ise dış ticaret açığındaki kapanmadır.
Ülkemizin ihracat kalemleri bellidir. Bunların arasında, güçlü bir potansiyeli bulunmasına rağmen tarım ürünlerinde Türkiye’nin 2014 yılı tarımsal ürün ihracatı 18.7 milyar dolar olurken, Gıda ürünleri dış ticaretinde 5.7 milyar dolar fazlalık oluşmuştur.
Bu gerçekler ortada iken Türkiye'de ekilebilir tarım arazileri her geçen gün azalmaktadır.. Ziraat Mühendisleri Odası, Türkiye'de uygulanmakta olan tarım politikaları nedeniyle, çiftçilerin son 10 yılda Belçika büyüklüğündeki tarım arazisini ekmekten vazgeçtiğini açıkladı.
TARIM ÜRÜNLERİ İTHALATI
Prof. Dr. B.Miran’ın “Tarımsal Yapı ve Üretim”, adlı çalışmasında belirttiği gibi “Türkiye ithalatının yaklaşık % 4’ünü, ihracatının ise % 7-9’unu tarımsal ürünler oluşturmaktadır. (Uluslararası Standart Ticaret Sınıflamasına göre tarım ürünlerinin ithalattaki payı %10, ihracattaki payı %10,3’e ulaşmaktadır. Uluslararası Sanayi Sınıflamasına göre genel ihracat dengesi yönünden, son yıllarda tarım sektörünün, net ihracatçı konumundan net ithalatçı konumuna geçtiği söylenebilir.Tüketim alışkanlıklarının değişmesi, eğitim ve gelir artışında gözlenen farklılıklar, tarım ürünleri ithalatında artışlara neden olmuştur. Tarım ürünlerinin toplam ithalattaki payı 1980’de % 0.6 iken, 2003’de gıda ve içecek dahil % 11’e yükselmiştir.”
Türkiye; Avrupa Birliği Ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere birçok ülkeye fındık, kuru incir, çekirdeksiz kuru üzüm, Antep fıstığı, kuru kayısı, tütün, zeytinyağı, pamuk, baklagiller, yaş meyve-sebze ihracatı yaparak tarımsal ihracatını sürdürmektedir.. Türkiye bu ürünlerin ihracatında dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almaktadır.
Tarıma verilecek her destek ihracatın artması anlamına gelir ki bu da hem cari açığın hem de gelişmişlik düzeyinin belirlenmesinde bir ölçü olacaktır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.