“Yerel kültürün önemli bir parçası olan yöresel ürünlerin üretildikleri yöre ile aralarında güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bu ürünleri taklitlerine karşı korumak ve haksız rekabete maruz bırakmamak için birçok ülkede yasal düzenlemeler yapılmıştır. Uluslar arası platformlarda yöresel kavramı, coğrafi işaretler koruması ve menşe adı koruması çerçevesindeki düzenlemelerle, uluslar arası sözleşmelerde yerini almıştır [*]
Türkiye’de 555 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye göre coğrafi işaret belirgin bir niteliği, ün ya da diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşlemiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Coğrafi işaretler menşe ve mahreç işareti olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bir ürünün menşe adını taşıması için aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir. Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge ya da çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması, - Tüm özelliklerini veya esas niteliğini veya özeliklerinin bu yöre, alan veya bölgeye özgü coğrafi unsurlardan kaynaklanan bir ürün olması - Üretimi, işlenmesi ve diğer tüm işlemlerinin tamamıyla bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması [**].
Tarım ürünlerinin coğrafi işaret amblemi ile satılması tüketiciler algısında kalite ve güveni temsil ettiği için yüksek fiyatla satın alınmaktadır, böylece tüketiciler kaliteli ve güvenilir ürün tüketirken, üreticiler de önemli gelir artışı sağlayarak kırsal kalkınmaya önemli katkılar sağlama imkanı vardı. Yöresel ürün ve değerlerin coğrafi işaret kavramı ile hem yurt içi hem de yurt dışı piyasalara ihraç edilmesi ülke ekonomisine makro ve mikro düzeylerde önemli katkılar sağlayacaktır(***)
Coğrafi işaretlerin gelişmesi, korunması ve değerinin artırılması için ortaya konulabilecek eylemler:
Bir ekosistem (tescil, hukuk, pazarlama, marka yönetimi, ekogastronomi, ekoturizm, kırsal kalkınma) olan coğrafi işaretli ürünlerin tüm alt bileşenlerinin birbirleri ile olan ilişkilerini düzenlemek için eylem planı hazırlanması.
Kamu spotları ile toplumda coğrafi işaretli ürün tanınırlığının ve farkındalığının artırılması.
Coğrafi işaretli ürünlerin markalaşması ve ihracatında yeterli devlet desteğinin sağlanması.
Her coğrafi işaretli ürün için marka iletişimi strateji belgesinin düzenlenmesi.
Coğrafi işaretli ürünlerin kurumsal kimliklerinin yeniden tasarlanması.
İhraç edilecek coğrafi işaretli ürünlerin kurumsal kimlik tasarımları, etiket, ambalaj standartlarının çağdaş tasarım ilkeleri seviyesinde oluşması için çalışmalar yapılması, yapılanlara devlet desteği sağlanması.
Coğrafi işaretli ürünlerin üretim, AR-GE, pazarlanma ve pazarlama iletişimi olanaklarının artırılması.
Coğrafi işaretli ürünlerin pazarlanmasında üreticilerine pozitif ayrımcılık uygulanması.
Coğrafi işaretli ürünlerin pazarlanmasında ayrı raf uygulanmasına geçilmesi.
Tescil sahibi kurum ve STK’ların üreticilere yaptığı uygunluk denetimlerinin raporlarının kamuoyuna açıklanması, uygunluk denetimlerinden geçen üreticilerin desteklenmesi ve ödüllendirilmesi.
Coğrafi işaretli ürünlerin envanterinin hazırlanması.
(*):Çelik M., 2010. Tokat ilinde gıda alışverişleri esnasında halkın etiket okuma alışkanlığının saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
(**):http://www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=431 (Erişim Tarihi: 08/03/2012)
(***):] Orhan A., 2010. Yerel değerlerin turizm üzerine dönüştürülmesinde coğrafi işaretlerin kullanımı: İzmit pişmaniyesi örneği, Anatolia Turizm Araştırma. (NAİM ÖZDAMAR-DENGE YAZAR VE BUHARKENT MUHABİRİ)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.