Son ayların ve hatta son yılların en önemli konularından birisi enflasyon ve enflasyonun yükselmesine neden olan unsurlardan olan gıda fiyatları
Bu köşenin okuyucuları defalarca yazdıklarımızdan dolayı bilirler ki gıda fiyatlarını yükselten, onu üreten çiftçi değil çiftçinin elinden o gıdayı aldıktan sonra pazaryerinde satan pazarcı esnafı, komisyoncu,nakliyeci,marketler,işletmeciler ve imalatçılardır.
Bu yazı dizimizde gıda fiyatlarının yükselmesi ve enflasyona etkileri ile ilgili olarak soruna çiftçi penceresinden değil, devlet gözlüğü ile Merkez Bankası objektifinden bakacağız.
Merkez Bankası tarafından “Gıda ve Tarımsal Ürünler İzleme Komitesi” kurulmuş; bu komite konu ile ilgili araştırmalar yaparak tespit ve sonuçlarını yayınlamaktadır.
Bugün Okan Eren, Süleyman Hilmi Kal, Mustafa Utku Özmen’in hazırladığı,” Türkiye’de Gıda Enflasyonunun Belirleyicileri” adlı çalışmalarından alıntılar yaparak Merkez Bankası ,dolaysıyla devletin bu olaya bakış açısını ortaya koymaya çalışacağız.
Bu çalışmada,” Türkiye’de gıda fiyatları son yıllarda genel fiyat seviyesinden daha hızlı bir oranda artmaktadır. Genel fiyat seviyesindeki değişime yaptığı katkı da dikkate alındığında gıda enflasyonunun temel sürükleyicilerinin bilinmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, üreticiye ödenen fiyat, üretim, ihracat ve ithalat miktarlarının tüketici fiyatını nasıl etkiledikleri panel vektör otoregresyon yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.”
“Türkiye’de gıda fiyatları son yıllarda genel fiyat seviyesinden daha hızlı bir oranda artmaktadır. Gıda fiyatlarının tüketici fiyatları içindeki göreli büyük payı ve gıda kaleminin hane halkının öncelikli ihtiyaçları arasında yer alması nedeniyle, gıda enflasyonundaki yüksek seyir önemli bir refah etkisine işaret etmektedir. Özellikle 2009 sonrası dönemde gıda fiyat endeksinin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından derlenen TÜFE’ye göre daha hızlı yükseldiği ve daha oynak hareket ettiği dikkat çekmektedir.”
“. Bu dönemde, gıda fiyatlarının TÜFE’nin yaklaşık dörtte birini oluşturuyor olması, gıda fiyatlarının tüketici enflasyonunun yüksek seyrindeki etkisini ortaya koymaktadır.”
“Yapılan ön incelemeler, gıda enflasyonunu tek bir sebeple açıklamanın mümkün olmayacağına, gıda fiyatlarının, ilgili yazında da belirtildiği gibi üretim, maliyet ve dış ticaret gibi unsurlardan etkilenebileceğine işaret etmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmada seçilmiş gıda ürününün tüketici fiyatını belirleyen üretici fiyatı, üretim, ihracat ve ithalat miktarları gibi birbirlerini de etkileyen değişkenler arasındaki ilişki incelenmektedir.”
Bazı ürünlerin ithalat ve ihracatlarının fiyatlara etkisi de ele alınıştır:” Buna göre çilek, yıllık yüzde 22,7 oranındaki ihracat artışı ile başı çekerken, çilek ihracatının üretime oranı 2013-2016 döneminde ortalama yüzde 4 civarında kalmıştır. İhracatı en fazla düşen ürün olan nohut için de bu oran yüzde 4 civarındadır. Üretime oran olarak, 2013-2016 döneminde ihracatı en yüksek olan üç ürün, sırasıyla, limon, yeşil mercimek ve mandalina olmuştur. İthalatın üretime oranının, 2013-2016 dönemi ortalamalarına göre en yüksek olduğu üç ürün ise, sırasıyla, muz, yeşil mercimek ve pirinçtir.”
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.