1999 yılına gelindiğinde ülkemiz çok ciddi bir ekonomik dar boğazla karşı karşıya kalmış, kamu sektörünün borç stoku çok büyük boyutlara ulaşmıştır. 1990’lı yıllarda Türkiye’nin kamu borcunun milli gelire oranı % 30’un altındayken, 2000 yılının sonunda bu oran % 60’a ulaşmıştır. 2001 yılında ise % 70’in de üstüne çıkmıştır. Yıllardır ancak çok yüksek reel faizle borçlanabilen devlet için bu süreç, artık sürdürülemez boyutlara varmıştır. Reform programının amacı, halen uygulanmakta olan destekleme politikalarını safhalar halinde ortadan kaldırmak ve fakir çiftçileri hedef alan doğrudan gelir desteği sistemi ile değiştirmektir. (1)
29 Mayıs 1999’da iktidara gelen DSP-MHP ANAP koalisyon hükümeti, kendinden önceki koalisyon hükümetlerinin hesapsız ve ufuksuz harcamaları nedeniyle ağır bir borç yükü ve ekonomik tablo devralmıştır.
Bu koalisyon döneminde hükümet, bir ekonomik kriz ve bir büyük deprem yaşamış, bununla da kalmamış, Kemal Derviş gibi ithal bir ekonomistin sıkıntısını çekmiştir.
MHP ve TARIM Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp’ın karşı çıkmasına rağmen,
9 Aralık 1999 IMF Niyet Mektubu ve Yeniden Yapılandırma Programı, tarım politikaları açısından yeni bir dönem olmuştur. Bu niyet mektubunda tarımla ilgili aşağıdaki maddeler yer almıştır;
1. Uygulanmakta olan mevcut destekleme politikalarından vazgeçilerek yerine küçük üreticiyi hedef alan araziye dayalı Doğrudan Gelir Desteği Sistemi'ne geçilmesi,
2. Hububat, tütün ve şeker pancarı fiyatlarının dünya fiyatları ile uyumlu olması ve zaman içinde destekleme alımlarının kaldırılması,
3. Hükümet adına bazı tarımsal ürünlerde destekleme alımı yapan tarım satış kooperatif ve birliklerinin özerk yapıya kavuşturulması doğrultusunda yasa çıkartılması,
4. Hükümetin çiftçilere verdiği kredi sübvansiyonunun aşamalı olarak ortadan kaldırılması
5. Gübre ve diğer girdi sübvansiyonların 2000 ve 2001 de nominal olarak sabit tutulması ve daha sonra tamamen kaldırılması. (2)
Her ne kadar IMF ve DB baskıları ile bu kararlar alınmış olsa da Niyet Mektubu‘nda yer alan DGD (Doğrudan Gelir Desteği), tarım satış kooperatif ve birliklerinin özerk yapıya kavuşturulması, tarımsal düzenlemeler içinde çok tartışılan bir konu ve uygulama olmuştur.
(1):Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE TARIM ve TARIMA HİZMET VEREN KURUMLARIN TEŞKİLATLANMA SÜREÇLERİ,2004.
(2): Yeni, R., Dölekoğlu, C.Ö., 2003. Tarımsal Destekleme Politikasında Süreçler ve Üretici Transferleri, TEAE Yayınları, Yayın no:98, Ankara
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.