Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan “Sözleşmeli Üretimin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik “ 15 Eylül 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Dünya genelinde sözleşmeli üretim, tarımsal üretim sözleşmelerinde yer alan tarafların haklarının korunması ve sorumluluklarının belirlenmesi için yürürlüğe konur.
Tarım ve Orman Bakanlığı bu uygulama ile ilgili bazı esasları yürürlüğe koydu. Buna göre,
“Tarım ve Orman Bakanlığı sözleşmeli üretimi kayıt altına almak için sözleşmeli üretim yönetim sistemini kuracak ve işletecek. Taraflar, tarımsal üretim sözleşmesini Bakanlığın belirlediği tip sözleşme örneklerine uygun olarak düzenleyecek.”
Bakanlığın düzenlemeden sonra daha çok denetleme de yer alması daha doğru olacaktır.
“Düzenlenen sözleşmenin bir nüshası üreticide, bir nüshası alıcıda bırakılmak kaydıyla, üçüncü nüshası sözleşmenin imzalanmasını müteakip 15 iş günü içerisinde üreticinin Bakanlık kayıt sistemi kaydının bulunduğu tarım il/ilçe müdürlüğüne teslim edilecek. Bu sözleşmeler il/ilçe müdürlükleri tarafından sözleşmeli üretim yönetim sistemine kaydedilecek.”
“Sözleşmelerde tarafların mutabakatı ile yapılacak her türlü değişikliğe ilişkin belge en geç 15 iş günü içerisinde il/ilçe müdürlüğüne teslim edilecek.”
“Yönetmeliğin diğer bir önemli tarafı da tarımsal üretim sözleşmesine tabi ürünlere veya üretim varlıklarına sigorta yaptırılması zorunludur. “
Bu maddede belirtilen üretim varlıklarının neler olduğu açıkça belirtilmelidir. Amaç sigorta şirketlerinie kazandırmak ve üreticiye yeni bir gider kapısı açmak olmamalıdır.
“Tarım sigortalarının kapsamı ve şartlarına dair esaslar tarımsal üretim sözleşmesinde düzenlenecek.”
Bundan önce TARSİM” ile ilgili poliçelerde yer alan kıstaslar yeni baştan düzenlenmeliydi.
“Üretim sürecinde alıcı tarafından görevlendirilen kişilerce verilen teknik destek kapsamındaki hizmetlerin maliyeti alıcı tarafından karşılanacak, hiçbir şekilde üreticiye yansıtılamayacak.”
Türk Ticaret Kanununda yer almayan böyle bir uygulamanın yönetmelikle nasıl hayata geçirileceği ayrı ve cevabı zor bir sorudur. Alıcı ve aracılar ne yapar, ne eder bu maliyetleri üreticiye yükler.Bu durumda için üreticiyi koruyan ve maliyetleri üreticiye yükleyen alıcı hakkında mali cezai müeyyideler uygulanmalıdır.
“Sözleşmelerin; Hayvansal üretimde; çiğ sütte ürünün tesliminden önce, besicilik, kanatlı yetiştiriciliği ve arı ürünleri üretiminde üretim dönemi başlangıcından önce, bitkisel üretimde kapsamında; tek yıllık bitkilerde ekim veya dikimden önce, çok yıllık bitkilerde ürünün kendine özgü üretim sezonu başlangıcından önce imzalanacaktır.”
Bu konuda yerelde gerekli çalışmalar yapılmadığı için sözleşme tarihleri kargaşa yaratacaktır.
Konunun en önemli tarafı tarımsal üretim ve pazarlama kooperatifleri unutulmuş,sözleşmede alıcı olarak yer alan kooperatifler için “pozitif “ayrımcılık yoluna gidilmemiştir.
Kısacası Ankara bürokrasisi 2021 domates sezonunda başta Türk şeker olmak üzere kamu şirketlerinin üretici ile yaptığı sözleşmeleri görmezden gelerek üreticinin çok fazla yararlanamayacağı bir metni hazırlamış.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.