Ailelerin çocuklarının ruhsal sorunlarına yardımı kimden ve nereden alacakları konusunda kafaları oldukça karışmıştır. Televizyondan, internet ortamından ve yakın çevreden alınan kafa karıştırıcı öneriler nedeni ile birçok aile tedavi sürecine yanlış noktadan başlar. Çocuk ruh sağlığı alanında meslek gruplarını ve yanlış kullanımlarını kabaca anlatmaya çalışacağım..

En yetkili kimlerdir?

Bu alanda en yetkili ve en uzun eğitim süreçlerinden geçenler çocuk ve genç (eski adı ile ergen) psikiyatristleridir. Hem tıp eğitiminden hem de uzmanlık eğitiminden geçmişlerdir. Aralarından bazıları terapist ünvanı kazanmak için ek olarak terapi eğitimlerine devam ederler. Hem terapi yapma hem de ilaç yazma yetkisine sahiptirler. Çocuk ve genç psikiyatristlerinin sayıları Türkiye’de olukça azdır. Hem sayı azlığı hem yoğun iş temposu nedeni ile çocuk ve genç psikiyatristilerinin ne iş yaptığı halka yeterince anlatılamamıştır. 

Bir diğer önemli sebepte psikiyatrist gibi dilimizde söylenmesi zor ve farklı çağrışımlara neden olan bir mesleki sıfat taşıyor olunmasıdır.

Pedagog neden bu kadar sık kullanılıyor? Pedagog ne iş yapar?

Pedagog için ise işler tam tersidir. Pedagog aslında çocuk eğitimcisi demektir. Pedogog yetiştiren pedagoji bölümleri yıllar önce kapanmıştır fakat Pedagog kelimesindeki ‘ped’ pediatristi, ‘gog’ ise psikoloğu çağrıştırmaktadır. Birçok kişi için bu çağrışım nedeni ile pedagog çocuk psikoloğu anlamını taşımaktadır. Söylenmesi kolay ve kısa olması da bu anlam kaymasını desteklemiştir. Tabi televizyon ve internette de bu yanlış kullanım arttıkça pedagog giderek çocuk psikiyatristleri ve psikologlar içinde kullanılır olmuştur.

Kelimeler zamanla değişime uğrarlar..

Hepimiz biliyoruz ki dil sürekli gelişen, değişen, canlı, sosyal bir varlıktır. Ya zamanla ‘pedagog’ çocuk ve genç psikiyatristi anlamında kullanılacak ya da tam tersi olacak.

Bu süreci zaman gösterecek. Ben açıkçası geçmişte pedagog ünvanın kullanımına karşıydım ama yoğun kullanım benimde ‘pedagog’ kelimesine bakışımı değiştirdi. Bu nedenle bu yazımda ‘pedagog’ kelimesini yaygın ama yanlış kullanımı ile çocuk ve genç psikiyatristi olarak kullanacağım.

Peki pedagoglara hangi durumlarda başvurmalıyız?

Çocuğun yaşamındaki önemli ve ciddi değişim dönemlerinde;

Anne ve baba boşanma sürecinde;

Kardeş doğumunda;

Ailede birinin ciddi bir hastalığı ya da kaybı halinde;

Anne babanın yasal bir sürece girdiği durumlarda;

Okul yeni başlama ya da değişim dönemlerinde;

Anne ya da babanın ayrı yaşamaları halinde;

Arkadaş değişikliğinde;

Anne ve baba çatışmalarının yaşanması halinde;

Anne ve babanın işini kaybetmesi halinde;

Yeni bir eve taşında döneminde;

Ailede ciddi bir psikiyatrik hastalık öyküsü var ise;

Bir büyüğün hastalanması, evden gitmesi ya da kaybı halinde;

Doğal bir afet, travma yada göç yaşandı ise bir pedagog (çocuk ve ergen psikiyatristi) yardımı izlemi uyum sürecinde çocuğunuza destek olabilir.

Çocuğunuzun ev, okul ya da arkadaş ilişkilerini etkileyen belirtiler ve davranışları anlamak ve yardım etmek amaçlı.

Derslere ve ödevlere dikkatini vermekte güçlük çekiyor ise,

Ders başarısı, akademik yaşamı kötüye gidiyor ise;

Öğrenme sorunları yaşıyor ve çabuk unutuyor ise;

Sağını solunu, saati ve günleri öğrenmekte güçlük yaşıyor ise;

Okul arkadaşları ile iyi anlaşamıyor ve kurallara uymak istemiyor ise;

Çok hareketli ise;

Çok konuşması, tuturması ve araya girmeleri var ise;

Çabuk öfkeleniyor, vurma ve kırma gibi davranış sorunları sergiliyor ise;

Tavır ve davranışlarında ani bir değişiklik görüldü ise:

Gece korkuları yaşıyor ise;

Gelişiminde bir aksama yaşanıyorsa örneğin konuşması gecikti ise;

Göz teması kurmak, oyun oynamak gibi sosyal becerileri kötü ise;

Tekrarlayan garip davranışları var ise;

Daha üzgün, mutsuz ve içe kapanık ise;

Ölümden bahsediyor ve yaşamaktan keyif almadığını ifade ediyor ise;

Ağlamaları arttı ve daha sinirli davranıyor ise;

Kötü bir olay yaşadığını düşündürür şekilde farklı davranıyor ise;

Eskiden güvende hissettiği yerlerden kaçınıyor ise;

Suçluluk duyguları arttı ise;

Çok yalan söylüyor ise;

İzinsiz almaları var ise;

İnsanlara ve hayvanlara zaman zaman acımasız davranıyorsa;

Suç riski taşıyor ya da suça karışmış ise;

Yeni insanlarla tanışır iken bir beceri sergiler iken çekingen ise;

Düşüncelerini ve duygularını ifade etmekte güçlük yaşıyor ise;

Arkadaş edinme, sürdürme konusunda güçlükleri var ise;

Garip ilgi alanları var ve gereğinden fazla zaman geçiriyor ise;

Bilgisayara aşırı düşkün ve sınır koymakta zorlanılıyor ise;

Gece alt ıslatmaları var ise;

Kaka kaçırmaları oluyor ise;

Göz kırpma, omuz silkme gibi tikleri mevcutsa;

Gece korkular var ve tek yatamıyor ise;

Anne ve babadan ayrılmakta güçlük yaşıyor ise;

Nedensiz karın ağrıları ve kusmaları oluyor ise;

Okula gitmek istemiyor ise;

Kilosuna ve bedeni konusunda aşırı kaygılı ve hızla kilo veriyor ise;

Uykumakta güçlük çekiyor ya da uyku içinde korku atakları yaşıyor ise;

Uyurgezerlik var ise;

Kontrol edilemeyen tırnak yemeleri var ise;

Uygun olmayan bir yaşta mastürbasyon yapıyor ise;

Sınavlardan önce çok kaygılanıyor ve hak ettiği başarıyı yakalayamıyor ise;

Sık el yıkama, soru sorma ve kontrol gibi takıntıları var ise;

Aşırı düzenli ama yavaş hareket etmeye başladı ise;

Garip düşünceleri ve insanlar hakkında abartılı şüpheleri var ise;

Takip edildiğini ve kendine zarar verileceğini düşünüyor ise;

Aşırı para harcama, kendine aşırı güven ve çok güven gibi duygu ve davranışlarında ani ataklar var ise,

Kalp krizi geçireceği ya da çıldıracağı endişesi ile ani ve yoğun korku atağı yaşadı ise;

Öğretmenden, çevreden gelen uyarılar arttı ise;

Çocuğunuzun bir pedagog (çocuk psikiyatristi) tarafından değerlendirilmesi gerekir. Tüm hastalıklarda olduğu gibi psikiyatride de erken tanı çok önemlidir.

Peki çocuklar ve gençlerde hangi psikiyatrik (psikolojik) hastalıklar görülebilir?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu,

Disleksi (Özel öğrenme güçlüğü),

Tik bozukluğu,

Karşıt olma karşı gelme bozukluğu,

Davranım bozukluğu,

Depresif Bozukluk,

Yaygın gelişimsel bozukluk (Otistik bozukluk)

Dil gelişim bozuklukları,

Artikülasyon bozukluğu,

Çiş kaçırma (enürezis)

Kaka kaçırma (enkoprezis)

Kaygı bozuklukları,

Sosyal kaygı bozukluğu,

Konversiyon bozukluğu,

Somatizasyon bozukluğu,

Panik bozukluğu,

Yaygın anksiyete (kaygı) bozukluğu,

Okul fobisi,

Takıntı zorlantı bozukluğu (Obsesif Kompulsif Bozukluk),

Tik bozukluğu,

Fobiler,

Uyku bozuklukları,

Yeme bozuklukları (anoreksiya ve bulimia)

Konuşma bozuklukları,

Dürtü kontrol bozuklukları,

Alkol ve madde bağımlıkları,

Psikotik bozukluklar (şizofreni)

Bu hastalıklar çocukluk çağında sık görülen ruhsal hastalıklardır. Psikiyatrik önyargılar nedeni ile zaman kaybetmek hem tedavi süresini hem de yapılacak tedavinin etkinliğini etkiler.

Kalın sağlıcakla...

www.psikiyatricocuk.com