Geçenlerde bir arkadaşımla konuşurken şöyle dedi; ‘Sizin meslek de çok değişti ve zorlaştı. Herkes gazeteci oldu ya da kendini gazeteci sanmaya başladı.’
Ne demek istediğini anladım. Sosyal medya hesabı açan herkes bir şeyler yazmaya, karalamaya başladı. Bunu kendine iş edinip her gün yazmaya kalkan da var.
Siyasete, dış politikaya soyunan da; felsefe yazıları yazan da… Ama söyleyeyim, gazetecilik başka bir meslektir. Öyle Facebook'a, Twitter'a ya da başka dijital platformlara yazarak gazeteci olunmaz.
Çünkü bu meslek bazı ilkelerle yapılır, bazı disiplinleri beraberinde ister. Haberin unsurları, araştırma öğeleri olmazsa ve kaynaklar taranmazsa bir işe yaramaz. Daha da önemlisi haberin güvenilir, inandırıcı olması gerekir. Objektifliği de unutmamak gerekiyor. Bakın pandemi döneminde haber alma ihtiyacı %53 artmış ve bunu karşılayan da mesleği gazeteci olanlar oldu.
Yani Facebook'a iki satır yazıp ahkam keserek habercilik yapılmıyor. O yüzden meslekte güvenilir isimlerin bana göre itibarının arttığı bir dönem yaşıyoruz.
Elbette sosyal medyayı da önemsiyoruz. Kaynak bulma açısından büyük bir Okyanus… Ancak giderek artan linç kültürü, itibarsızlaştırma çabalarını, objektiflikten çıkan haber verme tarzını ve bilgi kirliliğini de görmezden gelemeyiz. Bana göre içerik kral olmaya devam edecek, gazetecilik de sonsuza kadar sürecektir.
Gazetecilik ilkelerinden bazılarını burada tekrar hatırlatayım istiyorum.
Haber derleme, oluşturma ve aktarma ya da görüş belirtme, işiyle meşgul olma, her şeyden önce toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel konularda bilgi gerektirir. Hatta herhangi bir olgu ya da olayın haber niteliği taşıyıp taşımadığına karar verme ya da haberler arasında öncelik sırasını belirleme aşamasında bilgi eksikliği sorun yaratır. Gazeteciliğin meslek özelliklerini aşağıdaki ana başlıklarda toplayabiliriz;
1-İlgi ve merak duygusu
2-Ayrıntıları da kapsayabilecek geniş bakış açısı ve tahlil yeteneği
3- Tahlil duygusu ile birlikte işlerlik gösterecek tasnif yeteneği
4-Bir haber konusunda ortaya çıkabilecek yeni gelişmeleri izleme arzusu (Fikr-i takip)
5-Bu özellikle de bağlantılı olarak güçlü bir hafıza
6- Yabancı kaynak ve yayınları izleyebilme ve karşılaştırma yapabilmeye olanak sağlayacak yabancı dil bilgisi
7- Haberin kapsadığı olay, kişi, ilişki ve durumları derinine değerlendirme ve gerekli bağlantıları kurmayı sağlayan sentez ruhu
8- Medyanın gerektirdiği hız ve ivediliğe uyum sağlama yeteneği; ya da daha basit bir deyimle hızlı hareket etme ve çalışmaya uygunluk
GAZETECİNİN SORUMLULUKLARI
Gazetecilikte meslek ahlakı, mesleğin özellikleri ile ilgilidir. Maaş ya da telif karşılığı çalışan (yani gazete sahibi olmayan) gazeteci konusunda akla gelen ilk soru şudur; Gazeteci kime karşı sorumludur, kendisine mi, patronuna mı, yoksa okuruna mı? Bu husus etik kuralların önemli bir bölümünü oluştururken, bir diğer bölümde gazetecinin haber, dolayısıyla da haber kaynağı ile olan ilişkisini eksen alır. Aşağıdaki şematik olarak sunulan kurallarda bu hususları görmek mümkündür;
1-Özel yaşamın dokunulmazlığına özen göstermek
2- Kamu çıkarına öncelik tanımak
3- Mesleğin olanaklarını özel çıkarlar için kullanmamak
4- İnsanlar arasında din, dil, ırk, cinsiyet ve kültür farklılığı gözetmemek, ayrımcılık yapmamak
5- Şiddete özendirici olmamak
6- Haber kaynağının gizliliğini korumak
7-Kişileri ve kurumları aşağılayıcı, küçük düşürücü olmamak
8- Haberde farklı tarafların durum ve görüşlerini yansıtmak
9- Nesnel olmak
Bu kurallardan özellikle sonuncusu ve aslında bu kuralla bağlantılı olan ve diğer kurallar sık sık tartışılır.
Tam anlamıyla nesnellik var mıdır?
Hepinize iyi hafta sonları değerli Denge okurları.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.