Bu hafta birçok kez tarafıma mail yoluyla sorulan bir soruya açıklık getirmek istedim. Egzersiz yapmak adet kanamasını geciktirir mi? Ya da ağır egzersiz yapmak düzensizliğe neden olur mu? Son olarak da sporcuların performansını etkiler mi?

Günlük egzersiz çalışmalarına alışan kadınların çoğu adet günlerinin azaldığını ve daha az ağrı çektiklerini belirtiyorlar. Düzenli olarak egzersiz yapanlarda bazı fizyolojik değişiklikler oluşur. Bu değişiklikler genellikle her iki cinste de benzerdir. Fakat bayanlarda doğal olarak farklı bazı jinekolojik faktörler görülür. Bunların en önemlisi; adet kanaması ve gebeliktir. Yapılan birçok bilimsel araştırmalar da egzersiz aktivitelerin adet kanamasının kesilmesine neden olmadığını göstermektedir. Fakat yapılan egzersizin türüne göre bazı farklılıklarla karşılaşmak da mümkün. Yapılan bilimsel bir araştırmada dayanıklılık sporları ile ilgilenen bazı kadın atletlerin adet düzenlerinin bozulduğu görülmüştür. Bunun nedeni henüz bilinmemekteyse de günlük çalışmalara alıştıktan sonra kadınların çoğu adet günlerinin azaldığını ve daha az ağrı çektiklerini söylemişlerdir. Uzun mesafe antrenmanı yapan kadın sporcular incelendiğinde de % 19’unun düzensiz adet kanamasına sahip olduğu saptandı. Yine bunun yanı sıra daha önce hiç adet göremeyen maratoncu kadın atletlerin daha sonra normal doğum yaptığı da görüldü.

Adet kanamasına başlama yaşı Amerikalı bayan atletlerde atlet olmayanlara oranla daha yüksek olduğu yapılan bilimsel çalışmalarla ispatlanmıştır. Kolej ve lisedeki atletlerin adet kanamasına başlama yaşları atlet olmayanlardan, aynı şekilde olimpik atletlerin de lisedeki atletlerden daha yüksek olarak görülmüştür. Bu sonuçlar şunu gösteriyor; adet kanamasına başlama yaşının gecikmesi sporcunun performans seviyesini belirlemektedir. Yapılan birçok araştırma derecesi yüksek yüzücü ve atletlerin adet kanamasına başlama yaşının onlardan zayıf rakiplerinden daha geç olduğunu göstermektedir. Diğer bir yandan adet kanaması başlama yaşının Macar atletlerde performansa çok az etki ettiği görülmüştür. Bir başka çalışmada İsveçli yüzücülerde ise sporla uğraşmayanlara oranla adet kanaması daha erken başlıyor. Oysaki diğer genç yüzücülerde (10-12 yaş) cinsel olgunlaşma daha ileri yaşlarda oluşuyor. Yapılan bu araştırma sonuçlarına göre değişik adet kanaması yaşının değişik müsabaka seviyeleri ve değişik ülkelere göre farklılıklar gösterdiği söylenebilir. Ancak adet kanaması geç başlayan bayanlarda atletik performansta başarılı olmak daha kolaydır. Geç olgunlaşan bayanlarda uzun bacaklar, dar kalçalar, daha az ağırlık ve daha az vücut yağı bulundurdukları ispatlanmıştır. Diğer bir yandan, yüzmede erken olgunlaşma daha fazladır. Çünkü daha büyük kuvvet ve vücut yağı yüzme performansını artırmaktadır. Genelde egzersizler adet düzensizliği hastalıklarını önemli derecede etkilemez. Fakat jimnastik, uzun mesafe koşusu yapanlar ve balerinlerde bu durum biraz değişiktir. Örneğin erken yaşta uzun mesafe koşusu yapanların üçte birinde adet görmeme risk oluşmaktadır. Antrenmanlar sırasında ve yarışma sezonunda adet gecikmesi ve düzensizliği olur. Ayrıca kronik egzersizler sonucu azalan vücut ağırlığı ve psikolojik stres de adet kanamasının gecikmesine neden olur. Vücut yağ depolarını azaltarak fazla miktarda kilo kaybının adet görmemeyle ilişkisi vardır. Birçok bayan atletin, özellikle orta ve uzun mesafecilerin ve jimnastikçilerin yağ depoları atlet olmayanlardan daha azdır ve bu yüzden adet görmeme ihtimalleri yüksektir. Fakat bu sonuçların her bayan için geçerli olduğunu söyleyemeyiz. “Ayrıca egzersizlerin kesilmesi durumunda ne olur?” sorusuna net cevap vermek de şu an için pek mümkün değildir. Fakat yüzücüler üzerinde yapılan bir araştırmada antrenman ve yarışma döneminin ertesinde adet düzeninin normale döndüğü gözlenmiş.

Pekâlâ, adet kanaması performansı etkiler mi?

Bu soruya daha önceki yazılarımda değinmiştim ama tekrar sorulunca kısaca açıklamak istedim. Genel olarak genç atletlerin çoğu adet kanamasından etkilenmemektedir. Fakat burada bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Yapılan araştırmalar tenis ve kürekçilerin performansının bu dönemde oldukça zayıf olduğunu ortaya koymuştur. Yüzücüler, atletler, basketbolcu ve jimnastikçilerin performansları ise uzun mesafecilere göre yüksektir. Kısa mesafe koşan atletlerin performansları ise adet kanaması döneminde diğer sporcular kadar etkilenmemektedir. Hatta adet döneminde yüzme ve atletizmde altın madalya alan bayan sporcular bile bulunmaktadır. Adet kanaması döneminde yapılan egzersizlerin sakıncalı olduğunu öne sürenler olduğu gibi, hiçbir sakıncasının olmadığını iddia edenler de vardır. Ayrıca bu dönemden dolayı kendini rahatsız hisseden hiçbir bayan sporcu da antrenman ya da yarışmaya zorlanmamalıdır.

Sonuç olarak adet kanaması ağır ve uzun süreli egzersizlerde düzensizliğe neden oluyor. Ancak performansı etkilemesi konusunda çelişkiler hala sürmektedir. Siz egzersizi düzenli olarak performans niteliğinde değil de sağlık için yaparsanız hiçbir sakıncası yoktur.