Bundan yıllar önce bebeklere egzersiz yaptırmakla ilgili bir yazı okumuştum ve çok etkilenmiştim. Yıllardır Beden Eğitimi ve spor yüksekokulunda verdiğim psikomotor gelişim dersinde bu konuları öğrencilerime anlatıyorum. Evet, bebeğinizin hızlı gelişim sürecinde belki farkında olmasanız da, üstünde durulması gereken çok önemli bir konudur. Çocuğunuzun hem ruhsal gelişimi, hem de fizyolojik gelişim sağlığı açısından egzersizin önemi çok büyüktür. Özellikle 0-2 yaş, bebeğinizin hem fiziksel hem de bilişsel olarak en hızlı geliştiği dönemdir. Kemik ve kas gelişiminin çok hızlı olduğu bu dönemde, bebeğe yaptırılacak egzersizler de önem kazanıyor. Bu fiziksel egzersizlerdeki amaç; çocuğun yaşına uyumlu aktiviteler ile fiziksel gelişimini desteklemek, motor ve bilişsel gelişimini sağlamak, sosyal ve duygusal ortamlara uyumunu arttırmaktır. Elbette ki bu egzersizler, bebeğinizin tek başına değil, sizin desteğinizle yapabileceği egzersizlerdir. Ne zaman ki sizin yardımınızla yaptığı hareketleri tek başına yapabilecek, işte o gün birey olduğunun farkına varacak!

BEBEĞE FAYDALARI

Egzersizin bebeğe faydaları: Hareket becerilerini geliştirir. Sağlıklı bir duruşa sahip olur. Eklem ve kasları düzgün gelişir. Erken ve doğru yürür. El becerileri daha erken ve verimli gelişir. Vücut yapısı daha sağlam ve düzgün şekilli olur. Oturma ve yürüme arasındaki koordinasyonu sağlar. Cesaretlenmesine ve sosyal gelişiminin ilerlemesine yardımcı olur. Çocukluk çağında spora yönelip hareketleri daha kolay yapar ve sporu sever. Bebekle anne-baba arasındaki psikolojik bağı olumlu etkiler.

Eğer bebeğiniz 2-6 aylık ise, Memorial Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Abdurrahman Yıldırım'ın önerdiği bu egzersiz hareketlerine başlayabilirsiniz. Bebeği sırt üstü yatırıp, elleriyle başparmağınızı tutmanızı sağlayın. Bu sırada kendi parmaklarınızı da onun bileklerini kavrayacak şekilde tutun ve bebeğin kollarını önce sağ sonra sol kol olmak üzere tek tek yavaş yavaş geriye yukarı kaldırın. Egzersize bu hareketlerle başlamak uygundur. Eğer kollar karşılıklı uyum içinde olmazsa, bu hareket biraz zorlayıcı olabilir. Bebeği yüzükoyun yatırıp baş kısmı size dönük ve başparmağınız bebeğin avucunun içinde olacak şekilde bileklerinden kavrayın. Yavaş yavaş çok az olmak üzere ilk kaldırışı yapın. İlk kaldırışın zorlamadan yapılmasına özen gösterilmelidir. Daha sonraki kaldırışlarında bebeğin kasları ve başı, kendi isteği ve hareketi doğrultusunda, yetişkin yardımıyla yapılabilir. Özellikle bebeklerin baş kontrolü 2-3 aydan sonra başlar. Bu egzersizlerin uygulanması ile olası sinir sistemi gelişim geriliği de erken saptanabilir.

0-2 yaşındaki bebeğinize aşağıdaki hareketleri yaptırabilirsiniz: 0-6 ay yaş gruplarında genel olarak ebeveynlerin yaptırdıkları iki basit egzersiz önerilmektedir. Birincisi; sağa sola dönme egzersizleri (bebek sırt üstü yatırılarak bir bacağı diğer bacağının üzerinden öteki tarafa çevrilir ve dönmesine yardımcı olunur), ikincisi; çocuğun yerde yüzüstü yatar pozisyonda kolları üzerinde doğrulması ve bu şekilde sırt ve boyun kaslarının çalıştırılmasıdır. Bebeğin yerde kendi başına dönme egzersizleri yapmasına izin verilmelidir.

6-12 ay yaş gruplarında; bebeğin ayak tabanlarından desteklenerek emekleme pozisyonuna getirilmesi, denge kontrolünün gelişmesi ve kas gücünün artması açısından faydalıdır. Sağa sola tam dönüş egzersizleri bu dönemde de yapılmalıdır. 8 aydan sonra, oturan bebeğe kendisine doğru gelen topu tutması, yakalaması, sonra kendisi yuvarlaması gibi yerde topla yapılan egzersizler önerilebilir. Bu egzersizler bebeğin koordinasyon ve kas gelişimini desteklerken oyun becerisini de geliştirir.

Bebeğin avuç içinden ve el bileğinden tutarak, sağ kolu sol tarafa, sol kolu sağ tarafa çaprazlama şekilde germe hareketi yapın. Bebeklerin boyun ve kol kaslarını çalıştırmak için paraşüt refleksi denilen hareketleri yaptırın. Her kolu kendi tarafında yana ve yukarı doğru açın sonra tam tersi istikamette tekrarlayın. Bebekler için ilk 6 ayda en önemli noktalar, ileride ayakta durma, oturma ve başını tutması için kalça eklemlerinin çalıştırılmasıdır. Bunun için bacaklarını karnına doğru bastırarak aşağı doğru tekrar germe hareketi yaptırın. Bu hareket 5- 10 kez tekrarlanabilir. Diğer hareket de bacakların aynı anda yapılabildiği gibi tek taraflı olarak birinin karna doğru itilmesi diğerinin uzatılmasıdır. Bu hareket de günde 4-5 kez yapılabilir.

Bebekler 6. aydan sonra destekli ya da desteksiz oturabilir. Ancak egzersiz yaptırılan bebeklerde bu biraz daha erken olarak 4,5-5 ayda gerçekleşebilir. Genelde düzenli olarak egzersiz yaptırılan bebekler, 6-7. ayda desteksiz oturmaya başlar. Egzersizlerin annenin rahat ve sakin olduğu bir zamanda, hafif müzik eşliğinde yaptırılması idealdir. 1-2 yaş gruplarındaki bebeklerde; yürüme egzersizleri, denge kontrolünü sağladıktan sonra ayakla topa vurma, itme çekme faaliyetleri faydalı olur. 2 yaşa doğru tırmanma, hoplama zıplama gibi aktiviteler yapılmalıdır. Bu yaşlarda, saklambaç oyunu çocuğun algılama ve araştırma yeteneğini geliştirir.

Yaşına uygun egzersizleri ebeveyn desteğine rağmen yeterli seviyede yapmayan bebeklerde, bu durum kas ve kemik gelişimindeki bozukluk ya da gecikmelerin habercisi olabileceği için çocuk doktoru ile görüşülmesinde fayda olacaktır.

Kısaca özetlemek gerekirse; egzersiz bebek ve çocukluk döneminde özellikle kas gelişimini, eklem hareketlerini ve esnekliğini arttırma yönünde çok büyük katkı sağlar. Yeterli dozda yapılan egzersizler motor becerilerini geliştirmekle beraber belli bir disiplini de küçük yaşta edinmelerine yardımcı olur.

Kaynaklar; www.anneboyutu.com, Egzersiz ve spor fizyolojisi Prof. Dr. Necati AKGÜN 5.baskı 2.cilt 1994 ISBN 975-483-268-4,Fitness for Life Charles B. Corbin Ruth Lindsey 5. Edition 2005 ISBN 0-7360-4662-3,The effect of recreational physical exercise on depression and assertiveness levels of university students. (English) By: Tekin, Gülcan; Tayfun Amman, Muratlı,1996,Schurr, 1980, Gallahue, 1982b, Singer, 1980. Y.Sevim,Antrenman Bilgisi (1995),C.Açıkada,E.Ergen,Bilim ve Spor(1994),)* Prof. Dr. Sabiha Paktuna Keskin Pediatrist, Pediatrik Nörolog,