Habercilikte özet yapmak önemlidir. Sunulan haberin yalın, okurlar tarafından kolay anlaşılabilir bir dil ve bütünlük içinde olması beklenir. Özetleme, özellikle karmaşık ve hacimli bir konuyu anlatabilmek için zorunlu hale gelir. Çünkü hiçbir medya mecrası, sınırsız bir yere sahip değildir. Bununla birlikte kritik önem taşıyan ve geniş kamuoyu ilgi alanına giren öyle konular olabilir ki özetlemek yetmez. Toplumun geniş kesimlerinin ilgileneceği önemli bir konuda ortaya çıkan bir gelişmenin ne anlama geldiğini görebilmek için, ayrıntı sunmak daha iyi olabilir.

Yukarıda ki anlattıklarım gazeteciliğin kurallarından biridir. Bizde Marmaris’ teki yerel basın çalıştayını bu koşullarda anlatmaya çalışalım.

Marmaris, ikinci kez yerel gazetecilerin Anadolu Medya buluşması Yerel Medya Çalıştay’ ına ev sahipliği yapıyor. Hemen tüm illerimizden 300’ e yakın yerel medya mensubu çalıştay’a katılmışlar. Kayseri’ den değerli arkadaşlarım Recep Bulut ve Üstün Tuncer’ de çalıştaydılar. Değerli araştırmacı gazeteci Saygı Öztürk’ ten öğrendiğimize göre çalıştay’ ın ortak noktası ‘ Anadolu basını bitiyor, can çekişiyor’ oldu.

CHP’nin gazeteci kökenli milletvekilleri Tuncay Özkan, Atilla Sertel, Utku Çakırözer, Yüksel Mansur Kılıç’ da, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri Sibel Güneş, Gazeteciler Federasyonu Genel Başkanı Yılmaz Karaca, Çağdaş Gazeteciler Derneği Genel Başkanı Can Güleryüzlü, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Dilek Gappi, Aydın Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Semra Şener, Gazeteciler Sendikası Genel Başkanı Gökhan Durmuş, Basın İş Sendikası Genel Başkanı Savaş Nigar, Ekonomi Gazeteciler Derneği Başkanı Turgay Türker, Ekonomi Muhabirleri Derneği Başkanı Celal Toprak, Haber Kameramanları Derneği Başkanı Aytekin Polater, değişik illerimizdeki dernek, cemiyet başkanları da bu toplantıdaydı.

Görüldü ki gazetecilerle ilgili cemiyet, dernek çok. Buna karşın sorunların çözümü bir yana, giderek arttığı, ayakta kalabilmek için il ve ilçelerde belediyelere bağımlı gazetecilik yapıldığı da en çok yakınılan konuydu.

Yerel basındaki meslektaşlarımız ekonomik yönden büyük sorunlarla karşı karşıya. Reklam alabilmek için belediyelere bağımlı hale geldiklerinden yakınıyorlardı. Bazı belediyelerin basın bürosunun gönderdikleri kaç haberi yayımlama sayısına göre reklam aldıklarını söylüyorlardı. Koskoca İzmir’ in Gazeteciler Derneği Başkanı Dilek Gappi Aydın Belediye Başkanına ilanlarını kestiği için sitem ediyordu!

Türkiye Gazeteciler Federasyonu Başkanı Yılmaz Karaca, ‘Anadolu basını bitiyor, yok oluyor’ diyor ve şöyle devam ediyordu; ‘Sorunlara çözüm getirmesi gereken İletişim Başkanlığı, bizi duymuyor, görmüyor randevu bile vermiyor. Anadolu’ da bin 800 olan gazete sayısı 900 ’ e düştü. Televizyon sayısı yarıya indi.’

Anadolu basını anlıyoruz ki parça parça olmuş. Çalıştay’ da öğreniyoruz ki 8 gazetenin yayımlandığı bir ilde gazetecilerin 4 ayrı derneği var. Hepsi birbiriyle mücadele halinde. Anadolu basını yok oluyor ama 115 iletişim fakültesine ne demeli? Buradan mezun olanlar nasıl iş bulacaklar?

Bazı illerimizde, gazetelerin sahipleri, yönetici ve bazı yazarlarına belediyelerde ‘Danışman’ diye maaş ödeniyormuş. O gazeteler de, o başkanın aleyhine haber yayımlanabilir mi?

Anadolu’ da çoğu kapanma ile karşı karşıya olan gazeteler birleşiyor. Değerli arkadaşım Üstün Tuncer; ‘ Kayseri’ de 12 gazete birleşerek tek gazeteye dönüştü’ diyor. Anadolu’ da kimisi Cumhuriyetimizle yaşıt olan gazetelerimiz ya kapanıyor ya el değiştiriyor, yada kağıt baskıdan çıkıyor.

Eskiden resmi ilanlar Valilik ve Kaymakamlık tarafından veriliyor ve kesinti olmuyordu. Şimdi ise resmi ilanları BİK ( Basın İlanı Kurumu) tarafından veriliyor ve ilanlardan yüzde 15 pay alınıyor.

Asgari yüzölçümü arttı. Buna göre 6 sayfa çıkan gazeteler sayfa sayısını arttıracak 8 sayfa olarak yayımlanacak.

Kadroda en az 4 fikir işçisi çalıştırma koşulu varken bu sayı 6’ ya çıkıyor. Gazetelerin satışı en az 200’ den 400’ e çıkarılıyor.

Gazetelerin tali bayi dağıtımı ( market, bakkal gibi satış noktası) kabul edilmiyor, tek olan ulusal dağıtım şirketi ile anlaşma yapılması isteniyor.

Faturalarda yapılan yüzde 15’ lik BİK kesintisi uygulanmaya başlandı. Personel ve sayfa sayısı gibi bazı yükümlülükler ise 1 Kasım 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girecek. Anadolu basını için adım atılmazsa çok sayıda gazetenin kapısına kilit vurulacak, yüzlerce insan işsiz kalacak.

Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan tasarruf tedbirleri doğrultusunda, resmi kurum ve kuruluşların gazete aboneliği, reklam ve duyuru ilanlarında kısıtlamaya gidildi, gazete abonelikleri sonlandırıldı.

Özel gün ve haftalar için (resmi ve dini bayramlar) verilen kutlama, teşekkür ve taziye ilanları da bu tedbirler kapsamında yasaklandı. Kısacası yerel gazeteler büyük kıskaç içinde ama tüm bu sorunları onlarca hatta yüzlerce dernek kurarak aşamazlar. Hani bir atasözümüz vardır; ‘Nerde çokluk orda bolluk olmaz!’

Sorunları aşabilmek için birleşmek gerekiyor. Ne demiş atalarımız ‘Bir elin nesi var, iki elin sesi var’

Marmaris’ teki Çalıştay Yerel Basınımıza hayırlı olsun.

Hepinize iyi hafta sonları Değerli Denge Okurları.