Durduk yerde ortaya çıktı doktor bey. Bakın! Sol gözümün kapağı sağa göre daha aşağıda duruyor. Kapağı kaldırınca ancak görebiliyorum. Bak kaldırdım ve şimdi her şey güzel ama bırakınca... Ya ne olacak bu durum?
Göz kapağı ne işe yarar? Göz kırpma nasıl olur?
Göz kapağı, dükkanı koruyan kepenk gibidir. Uykuda iken kapanır, uyanınca da açılır. İçeride bulunan değerli eşyayı korur. Bu önemli görevin yanı sıra başka bir işi daha vardır. Gözün dış kısmında bulunan beyaz bölge ile şeffaf-saydam bölgeyi temizler ve şeffaf bölgeyi besler. Şeffaf bölge özel bir bölgedir, ışığın engelsiz geçmesini sağlar. Damar yapısı olsaydı ışık ağacın yapraklarından ve dallarında süzülerek geçerdi. Beslenme işi de devredilmiştir. Hücrelerinin besin ihtiyacı, bu bölgeyi yıkayan ve de hücreleri besleyen göz yaşı ile sağlanır. Bahçenin temizlenmesi ve sulanması gibi, göz kapağı göz yaşı sıvısı ile bu alanları temizler, besler.
Göz kapağı sürekli açık durmaz. Hem istemli ve hem de refleks olarak kapanır ve açılır - kırpılır. Günlük hayatta bu durumu fark etmeyiz. Gözümüze bir şey kaçıp, acı vermeye başladığında ancak fark ederiz. -Ya biz ne kadar da çok göz kırpıyor muşuz? Yaşla birlikte göz kırpma sayısı azalırken, dikkatli bir iş yapma sırasında da göz kırpma sayısı azalır. Sonuç olarak gözün şeffaf bölümü daha az göz yaşı ile yıkanır ve kurur. Çok bilgisayar baktıktan sonra gözlerdeki batma, işte bu kuruma ile ilişkilidir. Arada göz kırpmayı hatırlamak ve hatta gözleri kısa süreliğine kapatarak dinlendirmek uygun olur.
Saniyeler süren göz kırpma işi kolay bir iş değildir. Eş zamanlı ve ortak çalışma gerektirir. Göz kapağını açan kas, çok küçüktür ve gözü yukarı-aşağı ve içe hareket ettiren 3'üncü sinir tarafından çalıştırılır. Kapağı açan bir diğer sinir de vücudun kendi kendine çalışan sempatik sinir sistemine ait olan sinirdir. 3'üncü sinir uyanıklık durumunda göz açılmasını, sempatik sinir de korku ve heyecan halinde gözlerin "fal taşı" gibi açılmasını sağlar. Göz kırpılması için bu sinirlerin çalışmayı bırakması ve gözü kapatan fasiyal sinir dediğimiz - tüm mimik hareketlerini yaptıran sinir- sinirin göz kaslarını çalıştırması gereklidir. İstemli göz kırpma için bu iki sinirin birlikte çalışması yeterli olurken, refleks göz kırpma yüzün dokunma duyusunu alan 5'inci sinir ve görmemizi sağlayan optik sinirin de çalışması gerekir. Görme aracılı tehditlerde göz kırpma optik sinir, dokunma aracılı tehditlerde 5'inci sinir ile gerçekleştirilir.
Göz kapağı neden ve nasıl düşer?
Göz kapağını açan sinirler ya da kaslar çalışmayı bırakır ise göz kapağı düşer. Bir diğer neden ise kasların yapıştığı yapıların yaşla birlikte sarkmasıdır. Burada sinir ya da kas hasarı olmaz ve her iki göz kapağı da aşağı doğru düşmüştür. Görmeyi etkilemedikçe ya da kişide kozmetik bir kusur ortaya çıkarmadıkça sorun değildir. Sorun var! denir ise çözüm yolu ameliyattır. İki taraflı sarkmanın bir diğer sebebi de göz kaslarının zayıflaması ile giden durumdur. Ailesel geçer ve bilinen bir tedavisi yoktur. 3'üncü sinirin çalışmayı bırakması tek taraflı göz kapağı düşmesine yol açar. Bu siniri sıkıştıran her hangi bir yapı (anevrizma, şişen beyin, tümöral yapı, iltihaplanma) sinirin fonksiyonlarının bozulması ile sonuçlanır. Bu durum sıklıkla düzelmez ve önemlidir. Ağrı var ise acil niteliktedir. Ağrı yok ve şeker hastalığı var ise bu durumda da etken şeker hastalığı olabilir. Şeker hastalığı damar yapısında tıkanma yapar ve bu tıkanma ile de sinir beslenmesi bozulur. İyi haber, şeker hastalığına bağlı olanlar bir süre sonra düzelme gösterir. Sinir ile kas arasında bağlantı bozukluğu Myastenia Gravis hastalığında olur. Ancak burada göz kapağı düşmesi farklı olarak bazen düzelme gösterir. Sıklıkla sabahları iyi, akşamları düşüktür. Tüm bu durumları ayırt etmede ve durumun acil olup olmadığını ortaya koymada alınacak öykü, yapılacak nörolojik muayene ve istenecek tetkikler bizi sonuca ve tedaviye ulaştıracak yöntemlerdir.