Takip Et

SON DAKİKA

Prof. Dr. Nefati KIYLIOĞLU

Temporal arteritis

5 Ocak 2014, Pazar

     

-Doktor bey evladım, ben 72 yaşındayım. 2 yıldır başım ağrıyordu. Çok doktora gittim! Verdiğiniz ilaçlar yaramıyor dediğimde de "bu biraz da psikolojik" diye söylediler! Sonrasında yemek yerken çiğnemem etkilendi, zor çiğner oldum. Hatta gözümün önünde sinek gibi bir şeyler uçuyor diye göz doktoruna da gittim, ama nafile! Sonunda olan oldu, sol gözüm görmemeye başladı. Kör oldum! Ondan sonra beni ameliyat ettiler, alnımdan bir damar parçası aldılar. Damar iltihabı mı ne varmış, öyle söylediler? Ben yalnız yaşıyorum doktor bey evladım. İyi olur muyum? Görmem düzelir mi?

Damar yapısı nasıldır? Neden ve nasıl iltihaplanır?

Damarlarımız basitçe üç tabakadan yapılmıştır. Damarın en iç yüzeyinde "tek sıra tuğla gibi" dizilmiş hücreler bulunur. Pürüzsüz - otoban asfaltı gibi dümdüz- olan bu yapı sayesinde kan hızlıca akar ve organları besler. Hemen arkasında bulunan kas tabakası bu yapının sağlam bir şekilde dağılmadan durmasını sağlar. Kasılma ve gevşeme işlemi ile de damar içi boşluğun genişleme ve daralmasını sağlar. En içteki hücreler ile kas tabakası arasında bir bariyer vardır. Bu bariyer sayesinde kas lifleri sınırlarının dışına çıkamaz ve yüzeyin düzgünlüğünü bozamaz. Kas tabakasının dışında da üçüncü tabaka bulunur. Bu tabaka hem lojistik destek ve hem de sağlamlık artışı sağlar. Damarı besleyen küçük damarları bulunur burada. Ayrıca bağ doku elamanları damar yapısının sağlamlığı için onun etrafını sarar. En içteki tek sıra örtü tabakası her damarda bulunur. Ancak diğer iki tabaka, kas tabakası ile destek tabakası vücudun ihtiyacına göre azalarak ya da artarak değişmeler gösterir.

Vücudun bağışıklık sistemi tüm vücudu gezen "kolluk kuvvetleri" gibidir. Girip çıkmadıkları, "sen kimsin" demedikleri bölgeler son derece nadirdir. İşte bu bölgeleri gezerken, şüpheli ya da aranan kişileri bulduklarını düşünerek - yanlış bir şekilde - bu bölgelere karşı bir saldırı başlatırlar. Tek bir immün hücrenin çalışması ile başlayan süreç, bir meydan savaşına ve kargaşaya dönüşür. Ortama salınan diğer maddeler -göz yakıcı gazlar, sıkılan sular- o bölgedeki etkilenmenin daha da artması ile sonuçlanır. Sonuç kırılan camlar, yakılan çöpler ve bırakılan artıklar şeklindedir. O bölge temizlenmeden ne araçlar girer, ne de dükkanlar açılır. Hayat eski haline dönemez. Bugün için bu immün hücrelerin neden bu "gözaltına alma - yakalama "olayını başlattığı tam olarak bilinmez.

Temporal arterit nedir? Kimlerde gözlenir? Hangi şekilde ortaya çıkar?

Temporal arterit hastalığı ileri yaşın hastalığıdır. Şakak bölgesinde yer alan damarın şişmesi ve ağrı yapması ile seyreder. Bu bölge derisine dokunmak, damara dokunmak bile ağrı hissedilmesine yol açabilir. Baş ağrısı sıktır. Ağrının tipik özelliği ağrı kesici alınca geçiyor ama sonra tekrar geliyor olmasıdır. Göz önünde sinek uçuşması gibi bir durumda olur. Zaman içinde çiğnerken çenem de yoruluyor demeye başlar. Bazen de "kollarımı artık kaldıramıyorum, sabahları neredeyse bir saat kadar süren bir tutukluk oluyor, hem halsizim hem de çabuk yoruluyorum" diye yakınır. Tüm bu yakınmalar damarın kendisini besleyen küçük damarların etkilenmesi ile besledikleri vücut yapısının yetersiz beslenme bulgularıdır. Kanın kolayca akışını sağlayan en içteki yapı da bozulunca daralma ve hatta tam olarak tıkanma oluşur. Tıkanma ile birlikte sona doğru ulaşılır ve artık geri dönülmez fonksiyon kaybı ortaya çıkar.

Damar iltihabı nasıl tanınır? Hangi laboratuvar bulguları önemlidir? Tanı için neler yapmak gerekir?

Hastalığın tanınmasında öncelikle hastalıktan şüphe etmek gereklidir, yoksa kolaylıkla başka durumlara benzetilerek tanınmaz. Bunun için de hastanın "öncelikle dinlenmesi" yani bu zamanın "hastaya verilmesi" gerekir. 65 yaşında ve üzerindeki bu hastalar kansızlıktan yakınan, zayıf ya da kilo kaybetmiş kişilerdir. Bazen ateş varlığından da bahsederler. Dışarından bakıldığında ve ellendiğinde sert ve şişmiş şakak damarı gözlenir. İltihabı gösteren sedimentasyon testinde yükselme olmalıdır. Şakak damarının ultrasonografik olarak incelenmesinde görülen anormallikler, ameliyat ile çıkarılan damarın incelenmesi ile kanıtlanır.

Neden ve nasıl tedavi edilir?

Tedavi edilmesi mutlaka gereken bir durumdur. Çünkü göz damarlarında da ilerleyen dönemlerde iltihaplanma ile birlikte körlük olur. Hatta bu durum düşünüldüğünde bile tedavi başlanmalıdır. Tedavi için halk arasında "kortizon" adıyla biline kortikostreoid ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar vücudun kendisinin ürettiği maddelerdir. İlaç olarak dışarıdan verildiğinde savunma hücrelerini baskılar, onların başlattığı iltihaplanmayı durdururlar. Ancak bu ilaçların kullanımı sıkı bir hekim - hasta ilişkisi gerektirir. Tek gözde körlük oluşsa bile tedavi diğer gözü korumak için tedavi verilmesi gerekir. 



Yazarın Tüm Yazıları

Yaşlılık ve sağlıklı yaşam

22 Mart 2014, Cumartesi

Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması

15 Mart 2014, Cumartesi

Damar iltihaplanması - Vaskülit

8 Mart 2014, Cumartesi

Behçet Hastalığı

1 Mart 2014, Cumartesi

Beyin ölümü

22 Şubat 2014, Cumartesi

İnsan sağlığı ve bilgi üretimi

15 Şubat 2014, Cumartesi

Apraksi - Hareketin yapılamaması

8 Şubat 2014, Cumartesi

Spinoserebellar ataksi

25 Ocak 2014, Cumartesi

Epilepsi ve cerrahisi

18 Ocak 2014, Cumartesi

Servikal spondilotik myelopati

11 Ocak 2014, Cumartesi

Temporal arteritis

5 Ocak 2014, Pazar

Kapı - Duvar

28 Aralık 2013, Cumartesi

Göz felci (Gözde hareket kaybı)

21 Aralık 2013, Cumartesi

Paraneoplastik sendrom

14 Aralık 2013, Cumartesi

Düşük el (Radiyal sinir felci)

7 Aralık 2013, Cumartesi

Status Epileptikus (Nöbet fırtınası)

30 Kasım 2013, Cumartesi

Beynin sağ ve sol yarısı

23 Kasım 2013, Cumartesi

Beyin tümörü ve nöbet geçirme

16 Kasım 2013, Cumartesi

Progressif Supranükleer paralizi (PSP)

9 Kasım 2013, Cumartesi

Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman

2 Kasım 2013, Cumartesi

Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması)

26 Ekim 2013, Cumartesi

Brakial pleksus yapısı ve etkilenmesi

19 Ekim 2013, Cumartesi

Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım?

12 Ekim 2013, Cumartesi

İlaçlar ve vücudumuz

5 Ekim 2013, Cumartesi

Arteriovenözmalformasyon (Damar yumağı)

28 Eylül 2013, Cumartesi

Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması

18 Eylül 2013, Çarşamba

Davranışlar ve sağlığımız

14 Eylül 2013, Cumartesi

Göz hareketleri ve bozuklukları

7 Eylül 2013, Cumartesi

Yürümede bozulma

31 Ağustos 2013, Cumartesi

Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu

24 Ağustos 2013, Cumartesi

Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis

17 Ağustos 2013, Cumartesi

Siyatik sinir etkilenmesi

3 Ağustos 2013, Cumartesi

Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV

23 Temmuz 2013, Salı

Sıcaklık, ısı ve bedenimiz

20 Temmuz 2013, Cumartesi

Damar sertliği - Ateroskleroz

13 Temmuz 2013, Cumartesi

Uyku ve baş ağrısı

6 Temmuz 2013, Cumartesi

Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati

29 Haziran 2013, Cumartesi

Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum

22 Haziran 2013, Cumartesi

Yutma bozukluğu - Disfaji

15 Haziran 2013, Cumartesi

Hipokalsemi - Kalsiyum düşüklüğü

7 Haziran 2013, Cuma

Geçici Bellek Kaybı

31 Mayıs 2013, Cuma

Ortostatik hipotansiyon

24 Mayıs 2013, Cuma

Kulak çınlaması - Tinnitus

17 Mayıs 2013, Cuma

Kore - Sydenham koresi

11 Mayıs 2013, Cumartesi

Vitamin B12 ve sinir sistemi

3 Mayıs 2013, Cuma

Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri

27 Nisan 2013, Cumartesi

Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler

20 Nisan 2013, Cumartesi

Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS

13 Nisan 2013, Cumartesi

Beynimiz ve yaşlanma

6 Nisan 2013, Cumartesi

Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2

30 Mart 2013, Cumartesi

Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1

23 Mart 2013, Cumartesi

Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu

16 Mart 2013, Cumartesi

Hemifasiyal spazm

9 Mart 2013, Cumartesi

Nefati Kıylıoğlu

2 Mart 2013, Cumartesi

Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı

23 Şubat 2013, Cumartesi

Demans - Bunama hastalığı

9 Şubat 2013, Cumartesi

Yalancı tümör sendromu (Pseudotumor cerebri)

2 Şubat 2013, Cumartesi

Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı

26 Ocak 2013, Cumartesi

Uykusuzluk - İnsomni

19 Ocak 2013, Cumartesi

Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi

12 Ocak 2013, Cumartesi

Bel ağrısı

5 Ocak 2013, Cumartesi

Uykuda nefes durması - Horlama (Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu)

28 Aralık 2012, Cuma