Ebeveyn olmak, bir çocuğu büyütmek eşsiz bir duygu olsa da beraberinde zorlu bir yolculuk barındırır. Bu yolculukta kimi zaten ebeveyn olarak bir durup “Doğru olan ne? İyi bir ebeveyn miyim?” sorgusunu zaman zaman yaşanabilir. Özellikle çocuğunuzla yaşadığınız kriz anlarında ebeveyn olarak ne yapacağınıza karar vermek büyük bir emek ister. Böyle durumlarda çocuğunuzu alıp ortamdan uzaklaştırmak ya da müdahale etmek gerekir. Bu yaptığınız durum sizi kötü bir ebeveyn yapmaz. Aksine çocuğunuzun bu rehberliğe ihtiyacı vardır.
Öncelikle çocuğunuzla artık sıradan hale gelmiş “Hadi” ile başlayan cümleler, tehdit, kıyaslama, hakaret içerikli cümleler işe yaramadığı gibi ebeveyn-çocuk bağınızı zedeler. Sürekli hale getirmenize rağmen sonuç alamadığınız bu durumlarda biz uzman desteği almanız önemlidir.
Peki sınır koymak neden gereklidir?
Sınır koymak, sonsuz uyaranın olduğu dünyada çocuğa güvenli bir alan oluşturmaktır. Net, tutarlı, uygulanabilir, sağlıklı sınırlar koyan ebeveynler, çocuğuna “Seni seviyorum ve seni koruyorum.” mesajını verir. Ayrıca sınır konmadan büyüyen çocuklar sınır olmayınca kendini güvende hissetmez. Sınır çizilirken kararlı, net, tutarlı ve sevgiyle bunu çocuğa yansıtmalıyız. Bu şekilde çocuğunuzun duygusal gelişimine de katkı sağlarsınız. Sınır çizerken nelere dikkat etmeliyiz:
Sınır çizerken çocuğa keşif alanı bırakmayı unutmamalı, bu sınırın çocuğun yaşına uygun olmasına dikkat etmeliyiz.
Sınır koyarken, sınırın nedenini ve arkasındaki mantığını çocuğa anlatarak çocuğa farkındalık kazandırmalıyız.
Sınırı kriz anlarında değil daha önce çocuğumuzun sakin ve dinlemeye hazır olduğu zamanlarda çocuğa aktarmalıyız.
Sınır koyarken tutarlı ve kararlı olmalıyız. Anne baba sınırlarda ortak karar vermeli. Değişkenlik göstermeden uygulamalıdır. Aksi takdirde çocuğun kafası karışabilir ya da bu durumu kullanabilir.
Ses tonunuz kararlı ve tok bir ses tonu olmalıdır. Çocuğa yalvaran bir ses tonuyla sınır koyamazsınız.
Sınır konusu anne babayı da kapsayan bir konu ise mutlaka aynı sınıra tüm aile uymalıdır.
Sınırlara uyulmadığında ne yapılmalı?
Çocuğunuz sınırlara uymadığında ceza ile yaklaşmak bir çözüm değildir. Ceza o davranışın doğrusunu öğretmediği gibi çocuğunuzun sizin yaptığınız olumsuz tepkiyi öğrenmesine neden olur. Ayrıca aranızdaki güven bağını zedeler.
Tam tersi yumuşak bir tavrınız olursa bu sefer de çocuğunuza sınır sorumluluk bilinci oluşturmazsınız. Kuralların esnediğini gören çocuk, kurallardan cayma konusunda davranışını pekiştirir. Kurallarına uyacağını söyleyip zamanla bildiğini okuyan çocuk haline gelir.
Bunun ikisinin ortasında davranıp, uymadığı sınırın doğal ve mantıksal sonucunu yaşamasına izin vermeliyiz. Örneğin topuna sahip çıkması gerekirken bir yerde unutup bu sorumluluğu yerine getirmeyen bir çocuğa kızmamalıyız ama hemen yenisini de almamalıyız. Bu davranışının doğal sonucunu yaşamasına izin vermeliyiz.
Sınırları uygularken çocuğunuz mutlaka sizi deneyecektir. Sınırın mantığını anlatmış olsanız da başlarda öfke nöbetleri ve ağlama krizleri yaşayabilirsiniz. Bu süreç çok doğaldır. Yapmanız gereken sakin bir şekilde yanında kalıp sınırdan ödün vermeden onun sakinleşmesini beklemektir. Çocuğunuz da sakinleşip kriz anı geçince sakin ve tutarlı ses tonunda sınırı tekrarlamalı. Kesinlikle bağırıp, çocuğu azarlamak olmamalıdır.
Unutmamalıyız ki sınırların sağlıklı olması için koşulsuz sevgi ve farkındalık oluşturarak sınır koymak önemlidir.
Sevgi ve farkındalıkla kalın…
Uzm.Özge APAK
Çocuk Gelişimi Uzmanı &Uzman Eğitiamci
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.