Takip Et

SON DAKİKA

Prof. Dr. Nefati KIYLIOĞLU

Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum

22 Haziran 2013, Cumartesi

     

Normal değil? Böyle değildi. Son derece nazik, kibar bir adamdı! Bize bir kez kızdığı bile olmamıştır. Şimdi ise çok kaba, ve de küfür ediyor. Söz dinletemiyoruz . Gündüzleri iyi ama geceleri uyumuyor. Her şey ateşin çıkması ile birlikte başladı. Babam bir daha eski haline gelmez mi doktor bey?

Beynimiz bilgileri nasıl işler? 
İnsan davranışı beyinin çalışması sonrasında oluşur. Beyin etrafımızda olup bitenleri duyu organları ile toplayan, onları değerlendiren ve sonra da onlara karşı yanıt üreten bir yapıya sahiptir. Bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine bilgi aktarımı özel bir geçiş köprüsü (Sinaps) aracılığı ile olur. Köprünün üzerinden bilgiyi taşıyan maddeler (Nörotransmitter) geçer. Sinir hücrelerinin ölmesi ile işte bu köprüler ve taşıyıcı maddeler de ölür. Bilgi aktarımı bozulur, bizim hastalık diye ifade ettiğimiz durumlar ortaya çıkar. Örneğin bunama hastalığında beyin hücreleri, köprüler ve taşıyıcı maddeler azalır, yeni bilgiler hafızaya kayıt edilemez. Yakın zamanda konuşulanlar, gidilen yerler, yapılan işler hatırlanamaz. Hücre ölümü geri dönmediği için de bunama durumunda ortaya çıkan kayıplar geri dönemez, hastalık ilerler. 

Beynimize beş duyu aracılığı ile sürekli olarak bilgi akışı vardır. Gözlerden, kulaklardan, burundan, dilden, deriden ve yanı sıra da eklemlerden, kaslardan, iç organlardan sürekli uyarılar gelir. Eş zamanlı gelen bu uyarılar "savaşta uçakların bombardıman yapması" gibidir. Beyin tüm bu uyarıları aynı anda değerlendiremez. Her gelen bilgi değil de sadece dikkat edilmesi gereken bilgiler alınır ve onların özellikleri iyice incelenir, değerlendirilir. Bu işlem "dikkatini verme" işlemidir. Beynin ön lobu tarafından yapılır. Dikkatini verme işlemi bir "süzme" işlemidir. O an için değerli olmayan bilgiler süzgecin üstünde kalır, alta geçemez. Dikkat ne kadar iyi bir şekilde verilir ise ayrıntılar o kadar net, tanıma, bilme ve hatırlama da o kadar kaliteli olur. 

Beyin çalışmasında yetmezlik mi olurmuş? O nasıl bir şeydir? 
İlerleyen yaş ile beraber beynimizdeki hücrelerin sayısı ve çalışması yavaşlar. Bu hem birbirleri ile olan geçiş köprüsü sayısındaki azalma ve hem de köprülerde kullanılan taşıyıcı madde sayısının azalması sonucu olur. Yaşlanma ile normal şartlar altında beyin fonksiyonlarında bir yetmezlik durumu ortaya çıkmaz iken, beynin çalışmasını etkileyen, onu daha çok çalışmaya zorlayan ateşli hastalık, ameliyat geçirme, şekerin yükselmesi ya da düşmesi gibi durumlar, yazın çok terleme ile susuz kalma gibi durumlarda beyin fonksiyonları yetersiz kalabilir ve normal bir yaşlıda anormal durumlar ortaya çıkabilir. Sessiz ya da hırçın hale gelerek kavgacı ve küfürbaz olabilir. Hayal görebilir. O anda yanında olmayan kişiler ile sanki orada varmış gibi konuşabilir. Üzerinde, duvarlarda, yerde sanki bir şeyler görüyormuş gibi dik dik bakabilir ya da etrafındakilere onları gördüğünü söyleyebilir. Bunlar onun için gerçektir. Perdenin kıvrımlarını, camdan gelen gölgeyi başka şeylere benzetebilir. Tüm bunlar dikkatin tam verilememesi, duyuların tam değerlendirilmemesi ile ortaya çıkar. Uyku düzeni bozulur, geceleri uyumaz, gündüz uyur. Bu durum beyin fonksiyonlarının yetersiz hale gelmesi durumudur. Bunama hastalığına göre daha farkı eskiye dönme durumunun bulunmasıdır. Yaşlıyı bu hale sokan kötü durum düzeltildiğinde o da düzelir ve eski haline geri döner. Beyinde yapısal bir bozukluk olmaz. 

Deliryum ölümcül müdür? Bu durum bize neyi gösterir?
Deliryum ciddi bir hastalıktır ve hastaların yaklaşım 1/4'ü ile 1/2'si kaybedilir. Deliryum hastasının verdiği mesaj "ben sınıra geldim, artık zorlanıyorum, bana iyi bakın" şeklindedir. Yapılması gereken en kısa sürede dengeyi bozan durumu düzeltmek, kullanılan ilaç sayısını azaltmak ve dikkat sistemini düzeltici tedaviler kullanmaktır. 


Yazarın Tüm Yazıları

Yaşlılık ve sağlıklı yaşam

22 Mart 2014, Cumartesi

Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması

15 Mart 2014, Cumartesi

Damar iltihaplanması - Vaskülit

8 Mart 2014, Cumartesi

Behçet Hastalığı

1 Mart 2014, Cumartesi

Beyin ölümü

22 Şubat 2014, Cumartesi

İnsan sağlığı ve bilgi üretimi

15 Şubat 2014, Cumartesi

Apraksi - Hareketin yapılamaması

8 Şubat 2014, Cumartesi

Spinoserebellar ataksi

25 Ocak 2014, Cumartesi

Epilepsi ve cerrahisi

18 Ocak 2014, Cumartesi

Servikal spondilotik myelopati

11 Ocak 2014, Cumartesi

Temporal arteritis

5 Ocak 2014, Pazar

Kapı - Duvar

28 Aralık 2013, Cumartesi

Göz felci (Gözde hareket kaybı)

21 Aralık 2013, Cumartesi

Paraneoplastik sendrom

14 Aralık 2013, Cumartesi

Düşük el (Radiyal sinir felci)

7 Aralık 2013, Cumartesi

Status Epileptikus (Nöbet fırtınası)

30 Kasım 2013, Cumartesi

Beynin sağ ve sol yarısı

23 Kasım 2013, Cumartesi

Beyin tümörü ve nöbet geçirme

16 Kasım 2013, Cumartesi

Progressif Supranükleer paralizi (PSP)

9 Kasım 2013, Cumartesi

Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman

2 Kasım 2013, Cumartesi

Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması)

26 Ekim 2013, Cumartesi

Brakial pleksus yapısı ve etkilenmesi

19 Ekim 2013, Cumartesi

Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım?

12 Ekim 2013, Cumartesi

İlaçlar ve vücudumuz

5 Ekim 2013, Cumartesi

Arteriovenözmalformasyon (Damar yumağı)

28 Eylül 2013, Cumartesi

Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması

18 Eylül 2013, Çarşamba

Davranışlar ve sağlığımız

14 Eylül 2013, Cumartesi

Göz hareketleri ve bozuklukları

7 Eylül 2013, Cumartesi

Yürümede bozulma

31 Ağustos 2013, Cumartesi

Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu

24 Ağustos 2013, Cumartesi

Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis

17 Ağustos 2013, Cumartesi

Siyatik sinir etkilenmesi

3 Ağustos 2013, Cumartesi

Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV

23 Temmuz 2013, Salı

Sıcaklık, ısı ve bedenimiz

20 Temmuz 2013, Cumartesi

Damar sertliği - Ateroskleroz

13 Temmuz 2013, Cumartesi

Uyku ve baş ağrısı

6 Temmuz 2013, Cumartesi

Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati

29 Haziran 2013, Cumartesi

Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum

22 Haziran 2013, Cumartesi

Yutma bozukluğu - Disfaji

15 Haziran 2013, Cumartesi

Hipokalsemi - Kalsiyum düşüklüğü

7 Haziran 2013, Cuma

Geçici Bellek Kaybı

31 Mayıs 2013, Cuma

Ortostatik hipotansiyon

24 Mayıs 2013, Cuma

Kulak çınlaması - Tinnitus

17 Mayıs 2013, Cuma

Kore - Sydenham koresi

11 Mayıs 2013, Cumartesi

Vitamin B12 ve sinir sistemi

3 Mayıs 2013, Cuma

Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri

27 Nisan 2013, Cumartesi

Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler

20 Nisan 2013, Cumartesi

Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS

13 Nisan 2013, Cumartesi

Beynimiz ve yaşlanma

6 Nisan 2013, Cumartesi

Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2

30 Mart 2013, Cumartesi

Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1

23 Mart 2013, Cumartesi

Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu

16 Mart 2013, Cumartesi

Hemifasiyal spazm

9 Mart 2013, Cumartesi

Nefati Kıylıoğlu

2 Mart 2013, Cumartesi

Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı

23 Şubat 2013, Cumartesi

Demans - Bunama hastalığı

9 Şubat 2013, Cumartesi

Yalancı tümör sendromu (Pseudotumor cerebri)

2 Şubat 2013, Cumartesi

Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı

26 Ocak 2013, Cumartesi

Uykusuzluk - İnsomni

19 Ocak 2013, Cumartesi

Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi

12 Ocak 2013, Cumartesi

Bel ağrısı

5 Ocak 2013, Cumartesi

Uykuda nefes durması - Horlama (Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu)

28 Aralık 2012, Cuma