Haber bültenlerine çıkmıyorlar, manşetlerde adlarını duymuyoruz ama hayatımızın iplerini çekip çeviren güçler var! Bunlar ne bir süper kahraman, ne de filmlerdeki gizli tarikatlar… Hepsi gayet gerçek: bilişimde görünmez ağları yönetenler…
Veri Canavarları
Google, Meta, Amazon derken hayatımızın her anı onların sunucularına akıyor. Sabah hangi müziği açtın, öğlen hangi lokantaya baktın, gece kime mesaj attın… Hepsi onların algoritmalarına malzeme. Bu kadar veriyi toplayan kimse “sadece reklam göstereceğiz” diye yapmıyordur, değil mi?
Altyapının Sessiz Patronları
İnternet özgürmüş gibi hissediyoruz ama fiber kablolar, uydu ağları, veri merkezleri birkaç dev şirketin kontrolünde. Yani dünya köyünün elektrik panosu onların elinde. İstese karartma yapabilirler.
Standartların Kralları
Telefonların birbirine bağlanması, dosya formatlarının çalışması, şifreleme yöntemleri… Bunların hepsi ISO, IEEE gibi teknik kurumlarda belirleniyor. Kimse fark etmiyor ama hangi teknolojinin yaşayacağına aslında onlar karar veriyor.
Algoritmaların Yönettiği Dünya
Artık haber seçimini, dizi önerilerini, kiminle tanışacağını bile algoritmalar belirliyor. Sen ekrana baktığını sanıyorsun ama ekran sana bakıyor, “neyle oyalanacağını” seçiyor…
Sessiz Siber Savaşlar
Bir ülkenin elektriği, suyu, bankası hackleniyor ama biz haberlerde görmüyoruz. Devletler arası siber kapışmalar sessiz sedasız yaşanıyor. Bir yerde kaybeden hep sıradan insanlar oluyor.
Kripto ve Dijital Para Düzeni
Kriptoya getirilen kurallar, merkez bankalarının “dijital para” hamleleri… Yarın öbür gün cebindeki paranın değerini, adını bile duymadığın bir uluslararası kurul belirleyebilir.
Eğlence ve Oyun Ekonomisi
Çocuklar için oyun, yetişkinler için Netflix… Ama arka planda milyarlarca dolar dönen bir “dikkat ekonomisi” var. Yani aslında sen oyun oynarken, onlar senin zamanını satıyor.
Yapay Zekâ Asistanları
Sana not aldırıyor, yazı yazdırıyor, işini kolaylaştırıyor. Ama unutma, aynı anda seni “nasıl düşüneceğini” etkileyecek kadar güçlüler. Bir bakmışsın tercihlerin sana ait değil, sana hissettirilmiş.
Peki Ne Yapmalı?
Bu tablo göz korkutucu gelebilir. Ama teslim olmak zorunda değiliz.
Kendimizi korumalıyız: Güvenlik ayarlarını bilmek, sahte sitelere kanmamak, verilerimizi paylaşırken seçici olmak.
Kendimizi geliştirmeliyiz: Teknolojiyi sadece tüketen değil, üreten tarafta olmalıyız. Kod yazmak, dijital okuryazarlık öğrenmek, yeni meslekler için hazırlanmak.
Doğru konumlanmalıyız: Teknolojiyi sadece keyif için değil, hayatımızı kolaylaştıracak ve bizi ileriye taşıyacak şekilde kullanmak.
Karşı hamleler üretmeliyiz: Yerli yazılımları desteklemek, alternatif platformlar kurmak, tekellere mahkûm kalmamak.
Bizde bu güç hep vardı, hep olacak. Sevgiyle kalın…
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.