Psikoloji tarihinde en bilinen deneylerden birisi Hacıyatmaz deneyi ya da bir diğer ismiyle Bobo Doll deneyidir. Deneyi yürüten ise Kanadalı ünlü psikolog Albert Bandura’dır. Sosyal öğrenme kuramını çok güzel açıklayan bu deneye daha yakından bakalım.

Deneye 3 farklı grup çocuk katılırken çocuklar gruplar halinde odaya alınır ve resim çizmeye başlarlar. İlk grup çocuk odaya alınır ve resimleriyle ilgilenmeye başladıktan sonra odaya bir yetişkin girer ve odadaki hacıyatmaza şiddet içerikli davranışlarda bulunmaya başlar. Tekme atar kötü sözler söyler. Sonrasında ikinci grup çocuk odaya alınır. Arkasından giren yetişkin ise bu sefer hacıyatmaza şefkat ve sevgi gösterir. Üçüncü grup ise kontrol grubudur. Şiddet gösteren yetişkini izleyen çocuklar hacıyatmazla baş başa bırakıldığında aynı şekilde şiddet göstermişler hatta çekiç gibi silahlar kullanmışlar ve kendince şiddet yöntemleri üretmişler. Kız çocukları dahi şiddete başvurmuşlar. Şiddet gösteren yetişkini izlemeyen çocuk gruplarında ise şiddet eğilimine daha az rastlanmıştır.

Bu deneyin de gösterdiği gibi sosyal öğrenme ya da modelleyerek öğrenme davranış edinilmesinde etkili olabilmektedir. Çocukların ebeveynlerini, çevresini veya sosyal medyayı model alması ve kendi hayatlarında veya ilerleyen yıllarda bu modelleri uygulamaya geçirmesi ebeveynleri daha dikkatli olmaya teşvik etmeli. Bu noktada ebeveynler şiddet içeren davranışlar göstererek olumsuz bir model olmamalı. Ayrıca sosyal medya ve TV’lerin doğru kullanımı da çocukların şiddeti modellememesi için gerekli. Özellikle TV dizilerinde şiddeti meşrulaştıran, cinsiyet rollerini pekiştiren TV dizileri çok büyük tehlike arz ediyor. Kadına şiddet göstermenin ve olur olmaz kıskançlıkların normal olduğu algısı veya ev işlerini kadınlar yapar, erkeğin sözü geçer veya erkek romantik olmak zorundadır, evi geçirmek zorundadır gibi cinsiyet rollerinin pekiştirilmesine neden olan birçok diyalog, sahne TV dizilerinde fazlasıyla yer almaktadır.

Sosyal öğrenme, çevresel faktörlerin davranış edinilmesindeki etkisini gözler önüne sermekte. Ebevenynlerin şiddet içerikli davranışlarda, eylemlerde bulunması veya bu yönde sözler kullanması benzer davranışların çocukta oluşmasına sebep olacaktır. Kız çocuklarının da şiddeti içselleştirmesi ve şiddet kullanmasa bile ilerleyen yıllarda erkektir dover de sever de anlayışıyla şiddeti meşrulaştırabilmesine neden olabilir. Son olarak çocukların tükettiği sosyal medya ve TV içeriklerine de çocukların model alması açısından mutlaka dikkat edilmeli.