Takip Et

Ali ASEL

AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMESİ OLAN İSTANBUL SÖZLEŞMESİNİN ADI NEDEN İSTANBUL?

19 Ocak 2021, Salı

     

2011 yılında kabul edilen ve ilk imza atan ülke Türkiye olması ve imzanın İstanbul’da atılması nedeniyle adı İSTANBUL SÖZLEŞMESİ olan ‘’ Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’’ nedir? Ne değildir?

Sözleşmenin temeli , Nahide Opuz davasına dayanmaktadır. Kendisini tehdit eden ve defalarca şiddet uygulayan kocasını tam 36 kez devlet makamlarına şikayet eden ancak korunmayan Nahide Opuz 2002 yılında Ülkesinin kendisini koruyamadığı iddiası ile Türkiye’ye karşı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde dava açar. Karar Türkiye Cumhuriye’nin vatandaşını koruyamadığı yönünde verilir. Nahide Opuz davası ile Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde aile içi şiddete karşı vatandaşını koruyamadığı gerekçesi ile ceza alan ilk ülke olur. Bu dava üzerine Avrupa Konseyi İstanbul’da toplanır.

 

İstanbul Sözleşmesi, bir insan hakları sözleşmesidir.

Kadına karşı şiddet bir insan hakkı ihlalidir.

45 ülke ve 34 Avrupa Birliği ülkesi olmak üzere toplam 79 ülke tarafından imzalanmıştır.

Sözleşme, imza atan devletleri hukuki olarak bağlar.

Sözleşmenin 4 temel ilkesi vardır. Bunlar;

-Kadına yönelik her türlü şiddetin ve ev içi şiddetin önlenmesi

-Şiddet mağdurlarının korunması

-Suçluların kovuşturulması ve cezalandırılması

-Kadına yönelik şiddet ile mücadelede etkili iş birliği içeren politikaların hayata geçirilmesidir.

İmzalayan ülkelerin sözleşme kapsamında vermiş olduğu taahhütlerin, bağımsız uzmanlar grubu GREVIO tarafından izleniyor olması sözleşmeyi benzer uygulamalardan ayırt etmektedir.

Bu sözleşme taraf devletlere, mağdurların cinsiyet, cinsel yönelim, cinsel kimlik, toplumsal cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi veya başka türlü görüş, ulusal veya sosyal köken, azınlık, doğum, mülk, yaş, sağlık, engellilik hali, medeni durum, göçmen ve mülteci gibi ayrımcılıklar yapılmadan kadına karşı her türlü şiddeti önleme yükümlülüğü getirmektedir.

Kadına karşı şiddet demek; ister kamu ister özel yaşamda kadınlara karşı yapılan insan hakları ihlali, ayrımcılık, tehdit, zorlama, özgürlüğün kısıtlanması, fiziksel, cinsel, psikolojik ve/veya ekonomik zarar ve acı verilmesi yani toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet eylemleri demektir. ‘’Kadın’’ ifadesi, 18 yaşından küçük kızları da kapsamaktadır.

Şiddeti yapan ile mağdur, şuan yada daha önce aynı evde yaşasın yada yaşamasın, mevcut yada önce ki eşler arasında olması fark etmeksizin, evli olma şartı aranmaksızın birlikte yaşayan bireyler arasında meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik şiddet eylemleri aile içi şiddet kabul edilmektedir.

Sözleşme, taraf devletlere diyor ki,

• Kadınları her türlü şiddete karşı korumalı, kadına karşı ve aile içi şiddeti önlemelisin.

• Kadınlara karşı yapılan her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmalı, kadınları güçlendirmeli, kadınlarla erkekler arasında eşitliği sağlamalısın.

 

• Şiddet mağdurlarını korunmalı ve yardım etmelisin.

 

• Bu amaçlar doğrultusunda uluslararası iş birlikleri yapmalısın.

 

• Kadınlar başta olmak üzere herkesin şiddete maruz kalmadan yaşama hakkını korumak için gerekli yasal tedbirler almalısın.

 

• Ulusal anayasana, kadın erkek eşitliğini dahil edecek ve uygulamada yaptırımların gerçekleştirilmesini sağlayacak ve kadınlara karşı ayrımcılığı yasaklayacak; mevcut yasalar içinde kadınlara karşı ayrımcılık yapan yasa ve uygulamalar var ise onları kaldıracaksın.

 

• Sözleşmenin tüm yükümlülüğünü yerine getirme, eylemleri önleme, soruşturulması, cezalandırılmasını ve tazminat verilmesi konusunda gerekli tedbirleri almalısın.

 

• Alınan kararların uygulanabilmesi için finansal ve insan kaynakları tahsis edeceksin.

 

• Bu sözleşmeyle uyumlu çalışan tüm sivil toplum kuruluşları takdir ve teşvik edeceksin.

 

• Her türlü şiddet olayının kökünde yatan nedenleri, bunların etkilerini, şiddet olayları ve sözleşmenin uygulaması için alınan tedbirlerin etkinliğinin incelenmesi üzerine araştırmalar yapacaksın. Topladığın tüm bilgileri de kamuoyunun erişimine açık olacak şekilde yayınlayacaksın.

• Kadınların daha aşağı düzeyde olduğu düşüncesine veya kadınların ve erkeklerin toplumsal olarak klişeleşmiş rollerine dayalı ön yargıların, törelerin, geleneklerin ve diğer uygulamaların kökünün kazınması amacıyla kadınların ve erkeklerin sosyal ve kültürel davranış kalıplarının değiştirilmesine yardımcı olacak tedbirler alacaksın.

 

• Kültür, töre, din, gelenek veya sözde “namus” gibi kavramların bu Sözleşme kapsamındaki herhangi bir şiddet eylemine gerekçe olarak kullanılmamasını temin edeceksin.

 

• Tüm eğitim seviyelerinde resmi müfredata, kadın erkek eşitliği, toplumsal klişelerden arındırılmış toplumsal cinsiyet rolleri, karşılıklı saygı, kişisel ilişkilerde çatışmaların şiddete başvurmadan çözüme kavuşturulması, kadınlara karşı toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve kişilik bütünlüğüne saygı gibi konuların, öğrencilerin zaman içinde değişen öğrenme kapasitelerine uyarlanmış bir biçimde dahil edilmesi için gerekli uygulamalar ve benzer eğitimlerin spor, kültür ve eğlence tesislerinde ve medyada yaygınlaştırılmasına yönelik gerekli düzenlemeler yapacaksın.

 

• İleride meydana gelecek şiddet olaylarını önleme ve şiddete dayalı davranış kalıplarını değiştirme amacıyla, aile içi şiddet girişiminde bulunanlar için, kişisel ilişkilerde şiddete başvurmayan davranışlar benimsemeyi öğretmeye yönelik eğitim programları oluşturacaksın.

• Mağdurların şiddet eylemi sonrasında iyileşmelerini kolaylaştıracak yasal ve psikolojik danışmanlık hizmetlerine, finansal yardıma, konut tahsis etmeye, eğitim, öğretim ve iş bulma yardımı gibi hizmetlere erişimini sağlayacak gerekli yasal uygulamalar yapacaksın. Söz konusu yardımlar, mağdurun şikayette bulunmasından, dava açmasından yada ifade vermesinden bağımsız olarak sağlayacaksın.

 

• Özellikle mağdur kadın ve çocuklara barınak ve 7/24 destek alabilecekleri gizlilik esaslı ücretsiz telefon hatları tahsisini sağlayacaksın.

 

• Mağdurların, faillerden tazminat talep etme hakkı için yasal mevzuatlar düzenleyeceksin.

 

• Mağdura gereksiz parasal veya idari yük yüklemeden, zorla gerçekleştirilen evliliklerin geçersiz kılınabilmesi / sona erdirilmesi için yasal tedbirler alacaksın.

 

• Bir şahsa yönelik gerçekleştirilen, şahsın güvende hissetmesini önleyecek şekilde korkutacak, kasıtlı bir biçimde tekrarlanan tehditkar davranışları engelleyecek düzenlemeler yapacaksın.

 

• Başka bir insanla rızası olmaksızın, herhangi bir vücut parçasını veya bir cismi kullanarak, cinsel nitelikli bir vajinal, anal ve oral penetrasyon gerçekleştirme, 3. Bir insanla cinsel nitelikli eylemlere girmesine neden olma durumlarının ağır cezalandırılmasına yönelik yasal düzenlemeler yapacaksın.

 

• Kimsenin zorla evlendirilmemesi, bir yetişkinin yada çocuğun evlendirilmek üzere başka bir ülkeye kandırılarak götürülmesini engelleyeceksin.

 

• Kadına, onayı olmadan kürtaj uygulamayı ve/veya üreme kapasitesini sona erdirecek herhangi bir ameliyat yapmayı cezalandıracak yasal tedbirler alacaksın.

 

• Kişinin onurunu ihlal edecek Cinsel mahiyette sözlü veya sözlü olmayan veya fiziksel davranışın cezai yaptırıma tabi olmasını sağlayacak Ve tüm bu suçlara yardım ve yataklık yapanları yada yeltenenleri de suçlu olarak addedip gerekli yasal yaptırımları uygulayacaksın.

 

• Belirlenen suçların ciddiyetleri dikkate alınarak, etkili ve caydırıcı cezalar belirleyeceksin. Gerekirse bu suçlardan hüküm giyen şahısları izleyecek ve kontrol altında tutacaksın.

 

• Suç, eski veya mevcut eşe veya birlikte yaşanan bireye karşı işlendiğinde;

tekrarlandığında;

Hassas konumda bir bireye karşı işlendiğinde;

Bir çocuğa karşı yada çocuğun huzurunda işlenmesi halinde;

Suçun 2 veya daha fazla kişi tarafından birlikte hareket edilerek işlenmesi halinde

Suçun silah kullanarak işlenmesi halinde

Suçun mağdura ağır psikolojik ve fiziksel zarar vermesi halinde

Failin daha önce de benzer suçlardan hüküm giymiş olması durumda cezayı ağırlaştırıcaksın.

 

• Şiddet mağdurunun derhal korumaya alınmalısını sağlayacak ve mağdura gereksiz finansal veya idari yük getirmeyeceksin.

 

• Belirlenen suçlarla ilgili soruşturma ve kovuşturmaları, suçun kısmen veya tamamen kendi topraklarında işlenmiş olması durumunda, mağdurun ifadesine veya şikayetine bağlı olmaksızın ve mağdurun ifadesini veya şikayetini geri çekmesi durumunda dahi devam ettireceksin.

 

• Mağdurların, ailelerinin ve tanıkların, sindirmeye, misillemeye ve tekrar mağdur bırakılmaya karşı koruyacak; mağdurun en azından kendisinin veya ailesinin tehlikede olabileceği durumlarda, failin kaçması veya geçici veya kesin olarak serbest bırakılması halinde mağduru bilgilendiricek; mağdurlara, iç hukuk kurallarının öngördüğü koşullar altında, hakları ve faydalanabilecekleri hizmetler ve şikayetlerinin takibi, masraflar, soruşturma veya davaların genel gelişimi ve mağdurların bu süreç içindeki rolleri, ve davalarının sonuçları hakkında bilgi verecek; mağdurun iç hukuk kurallarının usulüne uygun olarak duruşmalara katılmasını, kanıt temin etmesini ve kendi görüşlerini, ihtiyaçlarını ve kaygılarını doğrudan veya bir aracı vasıtasıyla sunmasını ve bunların dikkate alınmasını sağlayacak; mağdurun mahremiyetini ve görüntüsünü korumak için tedbirlerin alınabilmesini temin edecek; mağdur ile failler arasında temastan mahkemede ve kolluk kuvvetlerinin binalarında, mümkün olduğu ölçüde kaçınacaksın.

 

• Kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet mağduru ve tanığı olan bir çocuğa, çocuğun çıkarları ilkesini dikkate alınarak, yerine göre, özel koruma önlemleri sağlayacaksın. Gerekirse , suçu işleyen tarafı ebeveynlik haklarından men etmelisin.

 

• İkametgâh durumu eş veya birlikte yaşanan bireye bağlı olan mağdurlara, evliliğin veya ilişkinin süresini dikkate almaksızın eşten bağımsız oturma izninin verilmesini sağlamak üzere gereken yasal tedbirleri alacak, Eşten bağımsız oturma izninin verilmesine ve süresine ilişkin koşulları belirleyeceksin.

 

 

• Evlilik amacıyla başka bir ülkeye getirilen ve bunun sonucunda normal olarak yaşadıkları ülkenin oturma iznini kaybeden zorla evlilik mağdurlarına, izinlerini geri alabilmelerini temin etmek üzere gereken hukuki desteği vereceksin.

 

• Eğer ülkesinde belirlenen eylemlerden biri veya birkaçı nedeniyle zulüm görme tehlikesi söz konusuysa, başvuru sahiplerine, yürürlükteki ilgili hukuki vasıtalara göre mülteci statüsünün tanınmasını temin edeceksin.

 

 

• İltica başvurusu yapanlar için toplumsal cinsiyete duyarlı ülkeye kabul usullerinin ve destek hizmetlerinin yanı sıra, toplumsal cinsiyet yönergelerini ve mülteci statüsünün belirlenmesi ve uluslararası koruma için başvuruyu da kapsayan, toplumsal cinsiyete duyarlı sığınma usullerini oluşturmak için gerekli yasal veya diğer tedbirleri alacaksın.

 

 

 

Bu sözleşme erkekler için bir ayrımcılık değildir. Kadının tarih boyunca maruz kaldığı cinsiyet eşitsizliği, toplumsal değersizliği, aşağılık bir konumda tutulması, ezilen taraf olması, zeka ve yetenek açısından yetersiz görülmesi, varoluş amacının sadece doğurmak olduğu düşünülmesi nedeniyle şiddete, cinsel istismara, tacize, tecavüze, zorla ve erken yaşta evlendirilmesine ve namus cinayetlerine karşı yani Kadının toplumda ki yerini değiştirmeye yönelik bir sözleşmedir.

Sözleşme ağırlıkla kadına yönelik şiddeti önleme amacı gütse de hane halkının tüm üyelerini kapsamaktadır.

12 bölüm 80 maddeden oluşan sözleşme genel olarak önleme, Koruma, yargılama/Kovuşturma ve Bütüncül Politikalar/Destek Politikaları ilkelerini savunmaktadır.

İstanbul Sözleşmesi, belirli bir yaşam şeklini empoze etmemektedir. Özel yaşam biçimlerine müdahale etmez. Sözleşmede kadın erkek ‘’aynılığı’’ söz konusu değildir. Aile tanımı yapılmaz. Cinsel farklılıkları sona erdirme amacı gütmez.

 

 

Şimdi bu nokta da düşünmemiz gereken bir detay var.

6 yılda ne değişti ki, devlet büyüklerimiz mecliste 246 kabul ve 0 ret oyuyla kabul edilen ve ilk imzalayan olmamıza rağmen , kadına karşı şiddet ve kadın cinayetleri neden bu kadar arttı ?

Görüşlerinizi yorumlara ekleyebilirsiniz

Sevgiler