NE ZAMAN EMEKLİ OLUNUR

* Günüm doldu, emekli olabilir miyim? HAYIR

* Yılım doldu, emekli olabilir miyim? HAYIR

* Yaşım doldu, emekli olabilir miyim? HAYIR

* Yılım, Yaşım, günüm doldu emekli olabilir miyim? EVET

Bütün çalışanlar, yani işçi, memur ve kendi hesabına çalışan tüm kişiler için emeklilik hakkına kavuşabilmek temelde üç şartın yerine getirilmesiyle mümkün olabiliyor. Bunlardan ilki belirli bir süre sigortalı olma koşulu. Sigortalılık süresinin yanında belirli bir yaşın da tamamlanması gerekiyor. Emeklilikte üçüncü koşul ise prim ödeme gün sayısı. İşte bu üç koşul bir arada sağlandığında emekli olmaya hak kazanılıyor.

Dolayısıyla ne zaman emekli olunacağının bilinmesinde iki tarih çok önemli. Doğum tarihi ve ilk kez sigortalı olunan tarih. Ayrıca prim ödeme gün sayısının da bilinmesi gerekiyor. Emeklilikte belirli bir yaşın tamamlanması şartı doğum tarihine göre şekillendiği için doğum tarihini özellikle gün – ay ve yıl olarak emeklilik hesabında kullanmamız gerekiyor.

İlk kez sigortalı olunan tarih sigortalı olunan süreyi ve hangi şartlara tabi olunduğunu belirlemesi açısından önemli bir tarih. Prim ödeme gün sayısı ise emekli maaşını belirleyen çok önemli bir unsur. Dolayısıyla bu üç tarih emeklilikte çok şeyi belirliyor.

Bu üç koşulun kimler için nasıl uygulanacağı konusu ise farklılık gösteriyor. Emeklilik şartlarında 4/a’lılar yani eski adıyla SSK’lılar için çok önemli iki tarih söz konusu. 8 Eylül 1999 ve 30 Nisan 2008. Bu tarihten önceki ve sonraki sigortalılık giriş tarihleri emeklilik şartlarında önemli farklılıklar yaratabiliyor. Örneğin 8 Eylül 1999 tarihinde ilk kez sigortalı olan bir kişi emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 7000 gün prim ödemek zorunda. Buna karşılık 7 Eylül 1999 tarihinde ilk kez sigortalı olan bir kişi, kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurduğunda ve 5975 gün prim ödemiş olduğunda emekli olabiliyor. Dolayısıyla emekli olma şartlarında en önemli husus, ilk kez sigortalı olunan tarih.

1999 yılında emeklilik şartları yeniden düzenlendi ve ilk kez 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanlar için emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlendi. Daha sonra sosyal güvenlik reformu kapsamında yeniden bir düzenleme yapıldı ve bu sefer 30 Nisan 2008 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olanlar için, kademeli bir geçiş ile emeklilik yaşı 2036 yılından sonra her yıl bir yaş artırılarak 2048 yılında kadın ve erkeklerde 65’e çıkarıldı. Bunun yanında emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısı da artırıldı. Yani emekli olabilmek için yaş ve prim ödeme gün sayısı şartı yükseltildi.

Ülkemizde emekli olabilme şartları iki kez ciddi olarak değişime uğradığı için kısa yoldan kimin ne zaman emekli olabileceğini söylemek çok kolay değil. Bunun için bazı geçiş hükümleri ve düzenlemeleri dikkate alarak kişinin bilgileri üzerinden hesaplama yapmak gerekiyor. Ayrıca 4/a’lıların (SSK), 4/b’lilerin (Bağ-Kur) ve 4/c’lilerin (Emekli Sandığı) emeklilik hesaplamaları farklı.

Özellikle ileri yaşta olup, sigorta gün sayısı eksik olanların 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısı ile emekli olabilmeleri mümkündür. 08.09.1981 öncesi işe başlamış kadınlar ile 08.09.1976’dan önce işe başlamış olan erkekler 3600 günü tamamlamak şartıyla kadınlar 50 ve erkekler 55 yaşında emekli olabilmektedir. 23.05.2002’de 15 yıllık sigortalılık süresini kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen sigortalılar diledikleri zaman emekli olabileceklerdir.

En az 15 yıldan beri sigortalı olan ve en az 3600 gün sayısı ile kadın ise 50 erkek ise 55 yaşını 24.5.2002 tarihinden sonra tamamlayanlar için de belirli tarih aralıklarına göre belirlenen yaş şartını tamamlayarak emeklilik hakkı olacaktır.

Sigortalıların emekli maaşını etkileyen ödenen prim miktarı, ortalama kazanç, sigortalının prim gün sayısı, sigortalının yaşı, aylık bağlama oranı gibi önemli kriterler bulunmaktadır. Ortalama kazancın ne kadarının emekli aylığı olarak bağlanacağı, aylık bağlama oranı ile belirlenir. Özellikle 1990-1999 döneminde, 2000-2008 döneminde ve 2008’den sonra ödenen primler aylık bağlanmasında dikkate alınır.

Bu nedenle, çalışma hayatında ödenen prim tutarları ne kadar yüksekse emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Asgari ücretten prim ödeyen bir kişinin prim tutarı düşük olduğundan, gün sayısı ne kadar yüksek olursa olsun emekli aylığında büyük bir artış getirmez. Az gün sayısı ile daha yüksek prim ödemiş bir kişinin emekli maaşı asgari ücretliden daha fazla olur.

Emeklilikte, hangi statüden (SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı) emekli olunacağının tespitinde, son yedi yıla bakılmaktadır. Sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresinde en fazla hangi statüde hizmeti varsa, yani sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası (1261 prim ödeme günü) hangi statüde geçmişse o statüden veya hizmet süresinin eşit olması durumunda sigortalının bağlı olduğu son kurumca yaşlılık (emeklilik) aylığı bağlanmaktadır. 4/a, SSK şartlarına göre emekli olmak daha kolay olduğu için, Bağ-Kur’luların son 3.5 yıl SSK’lı çalışarak emekli olabilmeleri mümkün olmaktadır. Örneğin, 21.5 yıl Bağ-Kur primi ödemiş bir kişi son 3.5 yıl 4/a SSK’lı çalışırsa 4/a, SSK’dan emekli olabilecektir.

Haftaya görüşmek üzere, sosyal güvenlikle kalın.