Nilüfer KABALI BULUT
ÇOCUKLARI DİNLEMEK
6 Haziran 2022, Pazartesi| Tweet |
Dinleme iletişimin gerçekleşmesini sağlayan en temel ögedir. Bir kişiyi ve onun dış çevreyi nasıl algıladığını anlamak için o kişiyi dinlemek gerekmektedir. Bir başkasını dinlemek, dinleyebilmek güç bir iştir. Bu iş, karşıdaki insana ilgi duymayı, sabırlı ve rahat olmayı gerektirir. İnsanlardan bilgi almada, başkalarını tanımada, anlamada ve onlara yardım etmede en temel öğe dinlemedir.
Dinleme, dil gelişiminde ve bilişsel gelişimde, yaşamda sağlıklı iletişim becerileri geliştirmede yaşamımız boyunca önemli rol oynamaktadır. İlköğretim çağına kadarki eğitim ve öğretimin çoğu dinlemeye dayanır. Dinleme eğitimi ailede başlar. Birey okul öncesi dönemine ait bütün bilgisini, duygusunu, düşüncesini dinleme sayesinde oluşturur. Bu dönemde kazanılan bilgilerin kalıcılığı ve etkililiği düşünüldüğünde dinlemenin çocuk hayatındaki önemi daha iyi kavranabilir. Bu aşamada en önemli görev, aileye düşer. Ailede verilen eğitim, çocukların dinleme yeteneklerinin gelişmesini etkiler. Kendi konuşması dinlenmişse, hikaye dinlemeye, sorduğu sorulara cevap almaya alışkınsa, kendisine iyi davranılmışsa, çocuk okula dinlemeyi öğrenmiş olarak gelir. Başka bir ifadeyle aile, çocuğu dinlemişse ve bunu çocuğun gözlerinin içine bakarak çocuğun farketmesini sağlayarak yapmışsa çocuğuna iyi bir rol model olduğu söylenilebilir.
Anne babalar, kreş, ana sınıfı ve anaokullarında öğretmenler, çocuklara dinleme alışkanlığı kazandırmaya çalışırlar. Ancak okul öncesi dönemde dinleme eylemi, kendiliğinden bir şekilde gerçekleşir. Bu dönemde birey neyi, neden, nasıl ve ne kadar dinlemesi gerektiğini bilemez. Bu kazanımların küçük yaşta bilinçli hâle getirilebilmesi ailede ve okulda verilen eğitimle gerçekleşir. Masal,şiir,hikaye,bilmece dinleyerek büyüyen çocukların dinleme becerisi etkili bir şekilde gelişebilir.
Çocuklar dinleme sürecine etkin bir şekilde katılmalı ve dinleme sürecinde aktif olmalıdırlar. Çocuk pasif bir dinleyici olursa dinleme önce seçerek dinlemeye ve en sonunda da anlatılanları dinlememeye başlar. Bu yüzden çocuklar dinleme sürecinin aktif bir parçası olmalıdır. Dinleme eğitiminde çocuğun aktif hâle gelebilmesi için aile, çocuğa rehberlik yapmalıdır. Bu rehberlik sürecinde anne ve baba da iyi birer dinleyici olmalıdır. Ailelerin, baskıyla çocukları ses çıkarmadan dinleme sürecine katmaları dinlemeyi etkisiz kılmakta, aynı zamanda çocukların dinlemede olumsuz bir tutum sergilemelerine yol açmaktadır. İletişimin karşılıklı olabilmesi için etkin bir dinleme süreci gereklidir.