Nüfus Müdürlüğü’ne başvurmak suretiyle isim ve soyisim değiştirmenin mümkün olup olmadığı son günlerde gündemde olan konulardandır. Artık ilgili kanun kapsamında yapılan değişiklikler neticesine sadece nüfus müdürlüklerine verilecek bir dilekçe ile isim ya da soyisim düzeltmek mümkün hale gelmiştir. Pek tabi bu husus bir takım şartlara tabidir. Bu haftaki yazımız gerekli şartların neler olduğuna ve sürecin nasıl işlediğine dair açıklamalarımız yer alacaktır.

Dava açmaksızın isim ya da soyisim “değiştirmek” mümkün değildir. Her ne kadar yeni düzenleme, vatandaşlara isim veya soyisim değiştirmenin artık hiçbir şekilde dava açmaksızın olabileceği şeklinde yansıtılmış olsa da, bu husus yanlış ve eksik açıklamalardan ileri gelmektedir. Bir kimsenin isminden ya da soyisminden memnun olmaması ya da sosyal hayatında bu noktalardan ötürü sıkıntı veya zorluk yaşamasından dolayı ismini değiştirmek istemesi ancak dava açmak yoluyla mümkün olacaktır. Örneğin; ismi Ayşe olan bir kimsenin, haklı nedenleri ileri sürerek isminin Nazlı olarak değiştirilmesine ilişkin talebi ancak isim değiştirme davası açması ile gerçekleşebilecek bir durumdur. Bir kimsenin başka isimde tanınmış olması, dini inancını değiştirmiş olması, ailesinin bir suça karışmış olması, sosyal hayatta ismi nedeniyle sıkıntı yaşaması ya da yine profesyonel iş hayatında bu anlamda bir sıkıntı yaşaması ve benzeri nedenlerinden ötürü talep edeceği değişiklikler ancak bir dava ile mümkün olabilecektir. Dolayısıyla esasında nüfus müdürlüklerine başvurularak yapılması mümkün olan işlemler isim “düzeltme” olarak tanımlanabilir.

Nüfus müdürlüklerine başvuru durumu ise ancak belirli şartların varlığı halinde söz konusu olacaktır. Söz konusu şartlar şu şekildedir:

• Başvuru yapabilmek için isim ya da soyisimde, yazım yanlışı ve imla hatası bulunmalıdır. Örneğin; ismi nüfusa “Rıfat” değil de “Rifat” olarak yazılmış olması durumunda nüfus müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurarak söz konusu maddi hata giderilebilecektir.
• Soyadı Kanunu’nun 3. Maddesine aykırı soyisimlerine sahip olunması halinde nüfus müdürlüğüne başvuru imkanı mevcuttur. Söz konusu madde; “rütbe ve memuriyet, aşiret ve yabancı ırk ve millet isimleriyle umumi edeplere uygun olmayan veya iğrenç ve gülünç olan soyadları kullanılamaz” şeklinde düzenlenmiştir. Bu durumlara giren bir soyismi dava açılmaksızın nüfus müdürlüğü aracılığıyla değiştirilebilecektir.
• Söz konusu düzenlemeden faydalanabilme imkanı bugün için 6 Aralık 2022 tarihinde son bulacaktır.
• Bir kimsenin ismindeki maddi hatayı düzeltme talebi ya da soyadını yukarıda bahsedilen nedenlerden ötürü değiştirmek istemesi talebi ancak bir kereye mahsus yapılabilmektedir. Dolayısıyla bu taleple ikinci bir başvuru yapma imkanı bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra şayet kişinin talebi reddolursa bu durumda da yeni bir talepte bulunma imkanı yoktur. Talebin reddolması halinde kişinin artık dava açması gerekmektedir.

Her ne kadar artık bir kimsenin kendi ismini yeni bir isimle değiştirmesinin nüfus müdürlüklerine yapılacak başvuru ile gerçekleşebileceği düşünülse de bu durum genel bir yanılgıdan ibarettir. Nufüs müdürlüklerince yapılabilecek başvurular yukarıda izah ettiğimiz üzere yalnızca maddi hatalar ve Soyadı Kanunu’nun 3.maddesinde yer alan durumlara dair soyisim değişiklikleri çerçevesinde mümkündür. Bunun haricinde olan talepler bakımından kişinin isim/soyisim değiştirme davası açması gerekmektedir. Aksi durumda böylesi taleplerin nüfus müdürlüklerine iletilmesi durumda; söz konusu talepler ret olacaktır. Bu durumda da kişinin yine dava açması mecburiyeti doğmaktadır.