Forum Aydın AVM’nin katkılarıyla hazırlanan Uzmanına Sor programında bu hafta kalp damar hastalıklarını, belirtilerini, tanı ve tedavi yöntemlerini Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Güngör anlattı. Güngör, “Dünyadaki en sık ölüm sebebi kalp damarlarında sertleşme ve tıkanmadır” diyerek düzenli kontrol ve yaşam tarzı değişikliğinin hayati önem taşıdığını vurguladı.
HASTALIK ÇOCUKLUKTAN BAŞLIYOR
Prof. Dr. Güngör, damar iç yüzeyindeki süreçlerin çok erken yaşlarda başladığını belirterek, “Endotel tabakasında yağlı çizgilenmeler oluşur; zamanla plaklara dönüşür ve yüzde 10, 20 derken darlık ilerler” dedi.
RİSK FAKTÖRLERİ: YAŞ, SİGARA, HAREKETSİZLİK
“Erkeklerde 40, kadınlarda 50 yaş üstü (ülkemizde bu sınır daha erken görülebilir), diyabet, sigara-alkol ve yabancı madde kullanımı, obezite, hareketsiz yaşam, hipertansiyon, yüksek kolesterol ve hava kirliliği başlıca risklerdir” diyen Güngör, aile öyküsünün de kritik olduğunu hatırlattı.
EN SIK BELİRTİ: EFORLA GELEN GÖĞÜS AĞRISI
Tipik şikâyetlere dikkat çeken Güngör, “Merdiven veya yokuş çıkarken göğüste baskı-yanma, mengene ile sıkıştırılıyormuş hissi; kola, boyna, çeneye, sırta yayılma” ifadelerini kullandı. Bazı hastalarda “çabuk yorulma ve nefes darlığı”nın da ön planda olabileceğini söyledi.
KİMLER DÜZENLİ KONTROLE GİTMELİ?
“40 yaş üzeri erkekler, 50 yaş üzeri kadınlar ve risk taşıyan herkes yılda bir kardiyoloji kontrolü yaptırmalıdır” diyen Güngör, erken taramanın hayat kurtardığını vurguladı.
TANI BASAMAKLARI
“İyi bir sorgu ve fizik muayeneyi EKG ve ekokardiyografi izler; gerekirse laboratuvar, efor testi, ritim holter, akciğer filmi; ileri aşamada BT koroner anjiyo, sintigrafi ve nihayetinde gerçek anjiyografi uygulanır” bilgisini paylaştı.
KALP KRİZİ: İLK 30 DAKİKA KRİTİK
Kalp krizinin mekanizmasını “Plaktaki zayıf bölge yırtılır, pıhtı hızla damarı kapatır” sözleriyle özetleyen Güngör, acil durumda yapılması gerekenleri şöyle sıraladı: “Hemen 112’yi arayın ve hastaya 300 mg aspirin çiğnetin. Öksürtme, kulağa iğne batırma gibi hurafelerin tıbbi karşılığı yoktur. Bilinçsizce dilaltı ilaç vermek tehlikelidir.”
BESLENME VE GÜNDELİK ALIŞKANLIKLAR
Güngör, “Üç beyazı (un-tuz-şeker) kısın; Akdeniz tipi beslenin. En çok önerdiğimiz yağ zeytinyağıdır; margarinden uzak durun” dedi. Kahve tüketimi içinse “En sağlıklısı filtre kahve; günde iki fincanı aşmayın, fazlası ritmi bozabilir” uyarısını yaptı.
RİTİM BOZUKLUKLARI VE ‘KIRIK KALP SENDROMU’
“Kalbin elektrik sistemindeki aksaklıklar masum çarpıntıdan ölümcül aritmiye kadar uzanır; EKG ve holterle ayırır, tedaviyi buna göre planlarız” diyen Güngör, ağır stres sonrası görülen tablo için “‘Kırık kalp sendromu’ kalp krizini taklit edebilir; damarda tıkanma yoksa ilaçlarla toparlatır, gerekirse psikiyatrik destek öneririz” açıklamasını yaptı.
KALP YETERSİZLİĞİ VE TEDAVİSİ
“Kalp bir pompadır; pompalama veya gevşeme bozulunca kalp yetersizliği gelişir. En sık neden damar hastalığı ve kalp krizidir” diyen Güngör, tedavide “tıkalı damarın açılması, kapak sorunlarının giderilmesi, ‘dört yapraklı yonca’ dediğimiz ilaçlar; gerekli hastalarda üç telli pil, destek cihazları ve uygun olguda kalp nakli” seçeneklerinin bulunduğunu belirtti.
DOĞUŞTAN KALP DELİKLERİ
“VSD gibi bazı delikler çocuklukta kapanabilir; ASD’ler çoğu zaman erişkine kadar fark edilmeyebilir ve şemsiye yöntemiyle ameliyatsız kapatılabilir” bilgisini veren Güngör, geç başvuruda ağır tabloların gelişebileceğini söyledi.
STRES, SPOR VE ORUÇ
“Stres başlı başına hastalık tetikleyicisidir; uykusuzluk ve kötü beslenmeyi körükler” diyen Güngör, egzersiz reçetesini şöyle özetledi: “Haftada en az 5 gün, 1 saat egzersiz: 30–40 dakika kardiyo, 10 dakika esneme, 10–15 dakika direnç egzersizi.” Oruç içinse “Kontrolsüz kalp yetersizliği, kontrolsüz ritim bozukluğu ve bazı kapak protezlerinde önermiyoruz; diğer hastalar hekim kontrolünde tutabilir” dedi.
KALP PİLİ OLANLARA UYARILAR
Güngör, “Kolun aşırı yukarı kaldırılmasından ve ağır yükten kaçının; X-ray kapılarından geçmeyin; pili düzenli aralıklarla kontrol ettirin. MR, pil uyumluysa mümkündür” ifadelerini kullandı.
SON SÖZ
Prof. Dr. Hasan Güngör, topluma şu çağrıyı yaptı: “Ölümlerin en sık sebebi damar hastalıklarıdır. 40 yaş üzeri erkekler, 50 yaş üzeri kadınlar düzenli kontrol yaptırsın. Üç beyazdan uzak durun, haftada beş gün egzersizi hayatın merkezine koyun; sigara, alkol ve yabancı maddeleri terk edin. Erken tanı hayat kurtarır.” (SELİME AYDEMİR)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.