Takip Et

Utku Güngör

Kelimelerin geçmişi 6

24 Nisan 2016, Pazar

     

Her kelimenin bir hikâyesi vardır. Derlediğim bu kelimeler ilginizi çekecektir. Keyifli okumalar.

"Faks" için eskiden "tıpkıbasım" denirmiş. Sonradan "belgegeçer" olmuş. Latince "facsimile (kopya)" kelimesinin kısaltılmasından geliyormuş.

"Cılkı çıkmak" deyimindeki "Cılk", bozulmuş yumurtaya deniyormuş. Buradan evrilen "Cıvık" da "çamurlaşmış" demek, edebiyatla dilimize geçmiş.

"Aptala malum olurmuş" meğer yanlış kullanılıyormuş. "Abdala malum olurmuş" doğrusu,"derviş" demek.(Türkmenler kullanmış, tarihi olan kelime)

"Eleştiri"nin doğrusu "eleştiri sanatı"ymış. "Kritik" kelimesinden çevrilmiş. Eskiden hüküm veren derlermiş. Ahmet Rasim 1898'de kullanmış.

"Kıraathane" eskiden kahvenin kitap- gazete olan kısmına denirmiş. Müzikli kısmına da "gazino". Ahmet Rasim makalelerini buralarda yazarmış.

Latinceden argolaşan "Mort Olmak" ölüm kökenli (bkz.Mortem). Karagöz sayesinde argolaşmış. Hüseyin Rahmi "mortoyu çekmek" diye kullanırmış.

Patlıcan musakka, kabak musakka deriz ama "musakka" nedir bilmeyiz. "Sulu" demekmiş. Eskiden üstüne et suyu gezdirilen yemeklere denirmiş.

"Fanatik" aslında "Tanrı coşkusuyla deliren kişi" demekmiş. Latince "Fanaticus" çıkışlı,"gözü dönmüş, çarpılmış, asabi" anlamları var (1520)

"Kırmızı"yı bir böcekten (bit) almışız, "Kırmız Böceği". Boyası için yüzyıllar boyunca dişisi kurutulurmuş. Adı kırmızı rengine verilmiş.

"Sıfırı tüketmek" aslında halk dilinde evrilmiş, doğrusu "zafiri tüketmek"miş. Arapçada "zafir", soluk/nefes demek. Yani "soluğum tükendi".

"Dandik" eskiden aristokratları taklit eden, orta sınıf ,iyi giyimli züppe anlamındaymış(18.yy.) Türkçe argosuna Osman Cemal Kaygılı katmış.

"Gazete" Venedik'in bakır para birimi olan "Gazeta"dan gelmiş (16.yy.). Eskiden haber bülteni demekmiş, evrilerek yayın organının adı olmuş.

"Çığır" Eski Türkçeden gelmiş; kardaki "çığ"ın yuvarlanarak açtığı dar yola denirmiş. "Çığırından çıkmak, çığır açmak" deyimlerinin çıkışı.

Türkçe ile kalın.



Yazarın Tüm Yazıları

Kelimelerin geçmişi 6

24 Nisan 2016, Pazar

Kelimelerin Geçmişi 5

24 Ekim 2015, Cumartesi

Kelimelerin Geçmişi 4

31 Ağustos 2015, Pazartesi

Kelimelerin Geçmişi-3

24 Ağustos 2015, Pazartesi

Kelimelerin Geçmişi 2

11 Temmuz 2015, Cumartesi

Kelimelerin Geçmişi-1

3 Haziran 2015, Çarşamba

Bitişik mi, Yoksa Ayrı mı?

25 Mayıs 2015, Pazartesi

Türkçem Benim Ses Bayrağım

2 Şubat 2015, Pazartesi

Yükselen grafik: Aydınspor 1923

4 Kasım 2014, Salı

Amatör futbolun kalbi tekliyor

14 Ekim 2014, Salı

Sultanhisarpor - Çeştepe maçından...

1 Ekim 2014, Çarşamba

Trabzon için kazanma vakti

27 Eylül 2014, Cumartesi

Türkçenin zenginliği deyimlerimizin oluşumu

15 Eylül 2014, Pazartesi

Nazilli'den güzel başlangıç

1 Eylül 2014, Pazartesi

Süper Lig Tahminlerim

30 Ağustos 2014, Cumartesi

Düzeltme İmi Üzerine Bir Yazı (^)

29 Ağustos 2014, Cuma

Türkçenin zenginliği deyimlerimiz ve atasözlerimizin öyküsü

21 Ağustos 2014, Perşembe

Premier Lig kaldığı yerden

20 Ağustos 2014, Çarşamba

Güle güle güzel insan

16 Ağustos 2014, Cumartesi

Talihsiz Kura

14 Ağustos 2014, Perşembe

Diller Ölür Mü?

8 Ağustos 2014, Cuma

Fenerbahçe'nin şansı

6 Ağustos 2014, Çarşamba

Tek dil, tek kılavuz

2 Ağustos 2014, Cumartesi

Futbol aşktır

1 Ağustos 2014, Cuma

Türkçenin Gücü

26 Temmuz 2014, Cumartesi

Yeni gözde Bruma

23 Temmuz 2014, Çarşamba

Transfer fısıltıları

18 Temmuz 2014, Cuma

Alman Akımı (Ekol)

16 Temmuz 2014, Çarşamba

Yeni Galatasaray

15 Temmuz 2014, Salı