Tekerlekli sandalye basketbolu, 1945 yılında İkinci Dünya Savaşı gazileri tarafından Amerika’da oynanmaya başlandı. Eskiden basketbol oynayan ve savaş sonrasında engelli hale gelen kişilerin basketbol oynamaya devam etmek istemesiyle ortaya çıkan bu fikir, kısa süre içerisinde ülke geneline yayıldı ve turnuvalar düzenlendi. Zamanla dünya çapında oynanmaya başlayan tekerlekli sandalye basketbolu, Roma 1960 Paralimpik Oyunları’nın açılışında oynandı. Günümüzde ise tekerlekli sandalye basketbolu, bu sporun düzenleyicisi olan Uluslararası Tekerlekli Sandalye Basketbolu Federasyonu (IWBF) tarafından belirlenen kurallara göre oynanıyor.

Tekerlekli Sandalye Basketbolu Nasıl Oynanır?

Tekerlekli sandalye basketbolu oldukça hızlı ilerleyen, yüksek tempolu bir spordur. Oyuncular dört tekerleği olan özel sporcu sandalyeleri kullanır. Tekerlekli sandalye basketbolunun kuralları, klasik basketboldan pek farklı değil. Pota yüksekliği, serbest atış mesafesi gibi ölçüler klasik basketbolla aynıdır. Tekerlekli sandalye basketbolu 5’er kişilik 2 takımla oynanır.

Tekerlekli Sandalye Basketbolu Sınıflandırma Sistemi

Eşit rekabet şartlarını sağlamak amacıyla sporcular için belirlenen kriterlere göre sınıflandırma sistemi uygulanmaktadır. Sınıflandırma sporcuların itme, pivot, şut atma, top sürme ve top yakalama becerilerini göz önünde bulundurarak yapılır. Sporcular, sınıflandırıldıkları numaraları puan olarak alırlar. 1, 2, 3 ve 4 olmak üzere toplam 4 sınıf vardır ve sporcular bir sınıfa tam uymadıkları durumlarda 0,5 veya 4,5 gibi puanlar alabilirler. Yüksek puan daha az engel anlamında gelmektedir. Her sınıfın kendine özgü özellikleri vardır. Sahada bulunan 5 oyuncunun toplam puanı 14’ü geçmemelidir.

Sporcular sınıflandırılırken, turnuva öncesinde yapılan bir antrenman esnasında gözlem yapılır. Bu gözlem yapılırken, sporcu turnuvada kullanacağı tekerlekli sandalyeyle oynamalıdır. Turnuvaya başlamadan önce, antrenman esnasında yapılan bu gözleme göre bir sınıf belirlenir ancak sporcunun çıktığı ilk maç esnasında duruma göre bu sınıf değişebilir. İlk maç yapıldıktan sonra, tekrar sınıflandırma yapılmaz.

Genel olarak tekerlekli sandalye basketbolu oyun kuralları şöyledir:

Serbest atıştan yapılan bir basket, 1 sayı getirir. İki sayılık atış alanından atılan basketler 2, üç sayılık atış alanından atılanlar 3 sayı getirir. Her takımın topu aldıktan sonra basket atmak için 24 saniyesi vardır. Topu elinde veya kucağında bulunduran oyuncu şut, pas veya top sürme yapmadan önce sandalyesini yalnızca iki kere çevirebilir. Sandalyeleri geri sürmek ve saha dışına çıkmak yasaktır. Sandalye, oyuncunun bir parçası olarak kabul edilir ve fauller buna göre değerlendirilir. Hücum oyuncusu, 3 saniye koridorunda 3 saniyeden fazla kalamaz. Duruma göre, avantaj sağlamak için bacaklarını kaldıran veya sandalyesinden kalkan oyuncuya teknik faul verilir. Bir oyuncu sandalyesinden düştüğünde sakatlanma riski varsa hakem oyunu durdurabilir, aksi halde maç devam eder.