17 Şubat 1923 günü İzmir İktisat Kongresi Kurtuluş sonrası Kuruluştaki Yeni Türkiye'nin İktisat Politikasını belirlemek amacıyla toplanmıştır. Mustafa Kemal Paşa Kongreyi " Yeni Türkiye'mizi layık olduğumuz düzeye eriştirebilmemiz için mutlaka ekonomimize birinci derecede önem vermek zorundayız. Çünkü zamanımız tamamen bir ekonomi devresinden başka bir şey değildir.’ Ve de ‘’Siyasi, askeri zaferler ne kadar büyük olurlarsa olsunlar ekonomik zaferlerle taçlandırılmamışlarsa, meydana gelen zaferler devamlı olamaz. ’’diyerek ekonomik bağımsızlığın önemini, ‘’Ekonomi demek, her şey demektir, yaşamak için, mutlu olmak için, insan varlığı için ne lazımsa onların hepsi demektir. Ziraat demektir, ticaret demektir, çalışma demektir, her şey demektir." diyerek kalkınmanın önemini, yöntemini belirterek alkışlar arasında açmıştır. Mustafa Kemal ATATÜRK ‘’her Fabrika bir kaledir’ ’diyerek Endüstrinin önemini vurgulamıştır.

Bütün bu sözlerle kendinde anlamını bulan ifadesiyle, devletçi ekonomi modelini iktisat politikalarına temel yapmanın zorunluluğu olduğunu, ayrıcalık taşıyan yabancı şirketlerin millileştirilmesi gibi konularda görüşlerini ifade etmiştir. Kelimenin tam anlamıyla ekonomik bağımsızlıktan bahsetmiş ve bunları uygulamak adına gereken adımları atmıştır.

İşte bütün bunların bir yansıması olarak ve örnek olacak bir şekilde 9 Ekim 1937 yılında Nazilli Sümerbank Basma fabrikası açılmıştır. Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası Türkiye’nin Devlet eliyle kurulan ilk Basma Fabrikasıdır. Bu Fabrikada ilk yıl yaklaşık Dokuz milyon metre basma, yüz kırk beş top iplik üretilmiş. Bütün bu üretimin yanı sıra başka bir önemli konu ise bu Fabrikanın ‘’Sosyal Fabrika Projesi’ ’olmasıdır. Demem O ki Cumhuriyetin Nazilli’ye Hediyesi hem ekonomik kalkınma hem de Sosyal ve kültürel Kalkınma modeli bir hayattır Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası.

Nasıl mı?

-Fabrikanın korusu vardı. Fabrika Çalışanları korolar oluşturmuş sadece Nazilli de değil Aydın’da, Denizli’de çevre ilçelerde Konserler vermişlerdir.

-Fabrika içinde ‘’Sümer Halkevi’’ adıyla Fabrika bünyesinde açılan ilk ve tek Halkevidir.

-Yemek aralarında Beethoven, Mozart dinleyip, Dünya klasiklerini okumuşlar, kitap okumaları yapmışlar.

-Fabrikada işçilerin kullanımına açık piyano vardı o dönemde.

-Hastahanesi vardı. Çalışanlarına, yakınlarına hatta Nazilli ve çevre halkına şifa olan.

-Okulu vardı. Hem de dönemin en aydınlık okulu.

-İşçileri fabrikaya taşıyan, çalışanlarına ulaştırma endişesi taşıtmayan Gıdı Gıdı’ları vardı.

-Baloların yapıldığı Düğün salonu, Sinema filmlerinin oynatıldığı Sinema Salonu, bir kültür Merkezi vardı.

-Çocuklarının evleri kadar sıcacık yuvaları, kreşleri vardı.

-Şimdilerde bile birçoğumuzun görmediği bilmediği yedi delikli Golf sahası vardı. Paten pisti, tenis kortu, Boks ringi vardı.

-Elbette futbol sahası da vardı. O dönemde belki hiçbir futbol takımının sahip olamadığı üzerinde su tutmayan drenajlı futbol sahası vardı. Antrenman sahaları vardı. Ve dönemin en önemli sporcularını yetiştiren Sümerbank Spor Kulübü vardı. Simge olmuş Lacivert Beyaz renkleri vardı.

- Fabrikanın ressamları vardı. Resim sergileri düzenlenir, bu resimler açık artırmalarla satışa çıkarılır, geliri sosyal projelere harcanırdı.

-Altmış bine yakın desen üreten desinatörleri, sanatçıları vardı. Ki O ressamların renk renk, desen desen çalışmaları genç kızların nişanlığı oldu, kına ’lığı oldu. Pazenleri gecelik oldu. Renk renk çizgi çizgi desenli pijama oldu.

- Güzellik yarışmalarının kıyafeti oldu. Hatta yaşlıların eteği oldu elbiseleri, oldu şalvarı oldu.

Öyle ki O desenler,O basmalar yaşlıları bile çiçek çiçek dal dal yaprak yaprak gençleştirdi.

-Bu fabrikada çalışanlar Dünya ile tanışmışlardır, Çağdaşlığı daha o dönemlerde sindire sindire yaşamışlardır.

Uzun lafın kısası Mustafa Kemal ATATÜRK Nazillililere, Aydınlılara, Türkiye’ye sadece bir Fabrika değil bir Dünya bağışlamıştır. Bizlere miras bırakmıştır ancak bizim bu mirasa nasıl sahip çıktığımız ya da çıkabildiğimizi tartışmalıyız.

NAZİLLİ SÜMERBANK BASMA FABRİKASI MÜZE OLMALIDIR.