Takip Et

SON DAKİKA

İBRAHİM AYVAZOĞLU

TALAN…DİRECİK TÜMÜLÜSÜ..

5 Mart 2019, Salı

     

15 yıl sonra tekrar Denge gazetesinde köşe yazmaya başlamanın verdiği istek ve özlemle ilk köşe yazımı, ki buna uzunluğu nedeniyle köşe yazısı demek ne kadar uygun olur bilemem ama Latmos’la ilgili olarak yazmıştım. Bana gelen başarı dilekleri ve konuyla ilgili olarak gelen memnuniyet, ilgi ve düşünceleri belirten teşekkür niteliğindeki sözleriniz için öncelikle teşekkür ediyorum. Gerçekten yazı çok uzundu. Hatta bir büyüğümün ifadesiyle o yazıdan 3 köşe yazısı çıkardı. Ama ne yapayım özlemişim Denge’de yazmayı. Neyse konumuza dönelim yoksa bu yazı da o yazı kadar uzayıp gidecek.

Bunca yoğun genel gündemin ve özellikle yerel seçimlerle ilgili bu yoğunluğun arasında bu tip konularda yazı yazmanın ne kadar ilgi çekici olacağı ya da kaba deyimle ne kadar pazarı olacağı ayrı bir tartışma konusu. Bugünlerde hemen her şey seçilme ve seçme üzerine endeksli. Tarihi varlıklarımız talan olmuş olmamış, tanınmış tanınmamış, korunmuş kollanmamış acaba ne kadar önemli? Ne kadar ilgi çekici? Tartışılır. Varsın olmasın! Biz yazmaya devam edelim.

Oysa binlerce yıl önce, aynı geçim derdi içerisinde olan insanların Büyük Menderes Vadisi'ne kazandırdıkları eserler bugün betonarme ucubeleri ortaya çıkaran biz 21. yüzyıl insanlarını utandırır derecede sıradışı güzellikte. Son sözü başta söyleyeyim: Bugün para için arkeolojik değerleri kazma kürekle delik deşik eden, kepçeyle dümdüz eden insanların hayatlarında manevi bir değerleri olduğunu düşünmüyorum.

DİRECİK’TE TÜMÜLÜS TALAN EDİLDİ

Yenipazar’a bağlı Direcik Mahallesi'nde bulunan, Karya dönemi üç odalı anıt mezar Laletepe tümülüsü iş makineleri makineleri marifetiyle kişi/ kişilerce tahrip edildi. Anıt mezarın üzerindeki taşlar kırıldı, odaları oluşturan blok taşların kimisi kırıldı, kimisi de yerinden sökülerek anıt mezar tanınmaz hale getirildi. Öğrenebildiğimiz kadarıyla bunu yapan araziyi zeytin toplamak amacıyla kiralayan kişi/kişiler, yaptığının araziyi tesviye sırasında meydana gelen bir kaza olduğunu ifade etti.

Aydın Müzesi yetkililerince yapılan incelemenin sonuçlarını bilemiyoruz, ancak şimdilik bu kişi veya kişiler hakkında bir yasal işlem yapıldığını duymadık. Sonuçta olan, hakkında koruma kararı olan bir kültür varlığına olmuş ve binlerce yıldır rahat uykusunu uyuyan, sanat tarihi açısından önemli bir örnek parçalanmıştır. Olan budur. Şimdi, olan oldu denilerek konu kapatılmadan önce bu anıtın nasıl bu hale geldiği ve bu olaydaki sorumluların açıklanması gerekmektedir.

SORUMLU KİM?

Öncelikle sorumlu burayı tahrip eden kişi/kişilerdir. Yaptığı kanunen suçtur ve eğer definecilik amacıyla değil de gerçekten zeytinliği tesviye amacıyla bu iş yapıldıysa, ihmal yoluyla kültür varlığına zarar vermiştir.

İkinci sorumlu ise eseri koruyamayan yetkili kamu kurumlarıdır. Başta Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü olmak üzere, Kültür Varlıklarını Koruma Aydın İl Başkanlığı ve Aydın Müzesi bu kültür varlığının herhangi bir zarara uğramadan gelecek nesillere aktarılmasından sorumludur. Kamu kurumlarının ihmali vardır. Anıt üzerinde, yanında veya yakınında bu alanın önemini ve çalışma yapılmaması gerektiğini ifade eden herhangi bir ibare veya işaret konulmuş mudur?

En önemli sorumlular ise vatandaşlardır. Eğitim ve bilinç düzeyinden bağımsız olarak her vatandaş kendi bölgesindeki kültür varlıklarını korumak, onlara zarar verenleri engellemek ve bu yoldaki girişimleri güvenlik güçlerine bildirmekle yükümlüdür. Vurdumduymazlık ve umursamazlık kabul edilemez ve bu ilgisizlik yurtseverliğe yakışmayan davranış tarzıdır.

TÜM VARLIKLARIMIZ RİSK ALTINDA

Şu anda ülkemizde korunan korunmayan, bilinen bilinmeyen her kültür varlığı az veya çok tahribat, çalınma ve bozulma riskiyle karşı karşıyadır. Türkiye’de kültür varlıkları konusunda bir koruma stratejisi bulunmadığı için ülkemizin tüm tarihi ve kültürel değerleri, kendilerini yok edecek o meşum kazmanın, o ruhsuz barajın sularının, o bilinçsiz dinamitin ya da hain kepçenin darbesini beklemektedir. Bilerek veya bilmeyerek yapılan tahribatın önüne geçmek için ülkemizde ne yazık ki bir kamusal strateji bulunmadığı gibi, diğer aktivitelerin (baraj inşası, yol yapımı, tüp geçit inşaatı, bina inşaatı, tarımsal faaliyet, madencilik vs) her zaman kültür varlıklarından daha öncelikli bir konumda olduğunu üzülerek izlemekteyiz.

AYDIN’DAN ÖRNEKLER

Aydın’daki arkeolojik açıdan fevkalade öneme sahip ve hakkında çok sayıda bilimsel yayın yapılan Latmos Kaya Resimleri bir sabah taş ocağı işletenler tarafından patlatılma riskiyle karşı karşıyadır.

Aydın Denizli Otoyol inşaatı projesi Donduran Kulesini, Hamzabali Höyüğünü, Orthosia antik kentini, Menderes Antiocheia’sını ve pek çok çeşme ve tarihi köprüyü belki yıkıp yok edecektir.

Adına definecilik denilen vatan hainliği ile eşdeğer kaçakçılık yüzünden Aydın’daki pek çok eser geri dönülemez biçimde tahrip edilmektedir. Buna eski camiler de dahildir. Henüz tescil edilmemiş eski çeşmeler ve tarihi evler ya kazılarak ya da patlatılarak yok edilmektedir.

Orthosia antik kentinde yer alan tarihi Bizans Kalesi sürekli bir defineci tahribatı ile her gün erimektedir. Orthosia Nekroplünde yer alan mezarlar sürekli açılarak bozulmakta ve içinden çıkanlar talan edilmektedir.

NE YAPILMALI

Ulusal bir koruma stratejisi ve yasal altyapı olmadan tam bir koruma sağlamak mümkün görünmemektedir. Kültür varlıklarımızın madencilikten, inşaattan ve tarımsal faaliyetlerden önce geldiğini kabul etmemiz ve bu gerçeğe göre politika koymamız icap etmektedir. Üniversitelerin arkeoloji bölümleri ve mimarlık okullarının ilgili bölümleri sorumluluklarının gereğini yapmalı ve bu konuda rehber olmalıdırlar.

Vatandaşların koruma yönünde bilinçlendirilmesi için acilen çalışılması gerekmektedir. Okullarda, kamusal alanlarda ve yayınlarda kültür varlıklarının korunması gereği, uzmanlarca anlatılmalı ve bu yöndeki projeler desteklenmelidir.

Son olarak, kültür turizmi desteklenilerek bu yönde vatandaşların bir ekonomik motivasyon kazanmasına çalışılmalıdır. Kültür varlıkları korunarak daha fazla ekonomik fayda temin edilebileceği anlaşılmalıdır. 



Yazarın Tüm Yazıları

AYDIN TURİZMİ VE SORULAR

27 Haziran 2022, Pazartesi

LATMOS

10 Mayıs 2022, Salı

SU AKAR AKAR DURUR MU?

25 Nisan 2022, Pazartesi

SU VE YAŞAM FELSEFESİ (SU KADAR ÖMRÜNÜZ OLSUN – 2)

18 Nisan 2022, Pazartesi

SU KADAR ÖMRÜNÜZ OLSUN…

11 Nisan 2022, Pazartesi

BÖYLE DEVE GÜREŞİ OLMAZ, DEVE GÜREŞİ BÖYLE OLMAZ

14 Mart 2022, Pazartesi

ASIRLIK MİRAS: DEVECİLİK VE DEVE GÜREŞLERİ (2)

6 Mart 2022, Pazar

ASIRLARIN MİRASI: DEVECİLİK VE GELENEKSEL DEVE GÜREŞLERİ (1)

28 Şubat 2022, Pazartesi

ULUSLARARASI PERSPEKTİFTE ÇEVRE SORUNLARINA YAKLAŞIMLAR

21 Şubat 2022, Pazartesi

DEVE GÜREŞLERİ, YÖRÜK KÜLTÜRÜ VE KÜLTÜREL MİRAS

14 Şubat 2022, Pazartesi

DEVE DAMI…

7 Şubat 2022, Pazartesi

YEREL YÖNETİMLER VE KÜLTÜREL VARLIKLARIMIZ (İbrahim Ayvazoğlu)

31 Ocak 2022, Pazartesi

TORONTO’DAN MEKTUP VAR… TOPRAK ETİĞİ NE DEĞİLDİR?

24 Ocak 2022, Pazartesi

ETİK…TOPRAK ETİĞİ VE DOĞANIN DÖNÜŞÜMÜ

17 Ocak 2022, Pazartesi

ATATÜRK’ÜN MİRASI NAZİLLİ SÜMERBANK BASMA FABRİKASI

10 Ocak 2022, Pazartesi

‘’NAZİLLİ BASMA FABRİKASI MÜZE OLMALIDIR’’

3 Ocak 2022, Pazartesi

ARPAZ BEYLER KONAĞI

27 Aralık 2021, Pazartesi

ARPAZ… HARPASA ANTİK KENTİ

20 Aralık 2021, Pazartesi

NAZİLLİ COLLEZYUMU (AMFİTİYATROSU)… MASTAURA ANTİK KENTİ

13 Aralık 2021, Pazartesi

MASTAURA…MASTAVRA…

6 Aralık 2021, Pazartesi

NE(LER) YAPABİLİRİZ Kİ…

28 Kasım 2021, Pazar

HAZİNE DAİRESİ : LATMOS

22 Kasım 2021, Pazartesi

BU TOPRAKLARA BORCUMUZ VAR BİZİM

15 Kasım 2021, Pazartesi

Beşparmak, Madran Dağları, Jeopark

11 Kasım 2021, Perşembe

MENDERES MAGNESİA’SI

4 Kasım 2021, Perşembe

LATMOSA RAHMET…

25 Ekim 2021, Pazartesi

DONDURAN KULESİ YENİLEMESİ (RESTORASYONU)

4 Temmuz 2020, Cumartesi

Marka Şehir mi dediniz? Sadece Sayın Fatih Atay'ın işi mi?

18 Eylül 2019, Çarşamba

KENT, KENTLİ OLMAK, YEREL YÖNETİMLER (2)

27 Mart 2019, Çarşamba

KÜLTÜREL VARLIKLARIMIZ VE YEREL YÖNETİMLER (1)

20 Mart 2019, Çarşamba

İZMİR'DEN ACI HABER GELDİ

13 Mart 2019, Çarşamba

TALAN…DİRECİK TÜMÜLÜSÜ..

5 Mart 2019, Salı

DEĞERLERİMİZİN FARKINDA MIYIZ?

27 Şubat 2019, Çarşamba