Takip Et

SON DAKİKA

Cemre ŞAHİN KAZICI / Yüksek Mimar
[email protected]

Cumhuriyetimiz ve Kentlerimiz / Deprem Kesintisi

31 Ekim 2020, Cumartesi

     

29 Ekimin coşkusu üzerimde, 97. yaşını kutladığımız Cumhuriyetimizin mimarı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e sonsuz teşekkür ve minnetle başlamak istiyorum bu yazıma. Ne yaparsak yapalım hakkını ödeyemeyeceğimizin bilinciyle, ama emaneti olan cumhuriyete, ilke ve devrimlerine canımız pahasına sahip çıkma gayretiyle; Türk olmanın, Atatürk çocuğu olmanın ve bu topraklarda yaşamanın gururunu taşıyoruz.

***

Bu duygularla, büyük bedeller ödenerek vatan kılınan bu toprakların, cumhuriyet ile birlikte başlayan gelişim ve dönüşümlerine değinmek istiyorum.

***

Biraz gerilere gidelim, 18. yüzyılda İngiltere’de başlayan Endüstri Devriminin tetiklediği modernleşme ile birlikte tüm dünyada ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel yapıda köklü değişimler başlamıştır. Ancak gelenekselliğin devamlılığını sağlamak amacı ve yapısal sorunları yanında içsel ve dışsal faktörlerin etkisi ile Osmanlı İmparatorluğu bu sürece geç dahil olmuştur.

*

Bu gecikme pek çok araştırmacıya göre, Osmanlı İmparatorluğu’nun yeni dünya sistemine ‘yabancı’laşması ile birlikte; yıkım sürecini başlatan ana etkenlerden biridir. Şuan bir kısmımızın ‘batıya özenme’ durumuna indirgeyerek algıladığı modernleşme, aslında doğusundan batısına tüm dünyayı böylesine etkisi altına alan, büyük imparatorlukların yıkımına, küçük devletlerin dünyada söz sahibi olur konuma yükselmesine sebep olan; özünde iyi-kötü ayrımı yapılamayacak doğal bir akışın oluşturduğu süreci temsil etmektedir.

*

Tüm bu durumun tahlili ve öngörüleriyle Mustafa Kemal Atatürk’ün en büyük hedeflerinden biri ‘milli kültürü, muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkarmak’ olmuştur. Bu hedef yolunda, cumhuriyetin ilanı ile birlikte her alanda atılımların yanında pek tabii kentlerimiz de hızla dönüşmeye başlamıştır.

***

Pekala 20. yüzyıl başlarında verdiği iki Balkan savaşı, bir dünya savaşı, ardından Kurtuluş Savaşı gibi büyük savaşların yorgunluğunu yaşayan Türkiye için; yapılarının çoğu yakılan, yıkılan ve yerleşim merkezleri terk edilen kentlerin tekrar yaşanılabilir hale getirilmesi, o güne kadar bozkır kasabası olan Ankara’nın başkent ilan edilmesi ile başlayacak yeni yapılanma süreci pek kolay olmamıştır. Üstelik cumhuriyet ilan edildiğinde ülkede sadece 400-450 mimar olduğunu ve işçi, usta sayılarının yetersizliğini göz önünde bulundurursak, içimiz daralıyor :)

*

Tüm modernleşme sürecine zamanında dahil olan batı ülkelerinde, modernleşme birey eliyle gerçekleşirken, az gelişmiş, sürece yetişmeye çabalayan ülkelerde devlet eliyle gerçekleşmiştir. Bu yüzden “bakın bu şapka” gibi, “bakın bu modern kent, bu modern bina” gibi göstergelerle art arda devrimler gerçekleştirilmiştir. Ancak o güne kadar Cumhuriyet mimarlarının eğitim ve pratiklerinde bulunan “Osmanlı Neoklasizmi”nin terkedilerek yerine 'Modern Hareketler'in benimsenmesi belli bir süreci gerektirmiştir.

Bu süreç özellikle kamu yapıları ve kent planlamaları için açılan mimari yarışmalara ve mimarlık eğitimi veren kurumlara, yabancı mimar ve şehir plancılarının davet edilmesi ile hızlandırılmıştır. Böylelikle hem modern üretimler yapılabilecek, hem bu üretimler üzerinden hem de verilen eğitimlerle modern mimari yaklaşımını benimseyen Türk Mimarlar yetişecekti.

**

Bu sebeple 1923-1950 tarihleri arasında yabancı mimarların ve sayıları imkanları yeterince Türk mimarların etkisinde cumhuriyet dönemi kentleri şekillenmiştir. 1953’te TMMOB Kanunun yürürlüğe girmesi ile yabancı mimarların Türkiye’de iş yapabilmeleri özel koşullara ve odalaların izinlerine bağlandığından, 1980’lere kadar kent ve mimarimizde tamamen Türk malzemelerinin kullanımı ile Türk Mimar etkilerinin görüldüğünü söylemek yanlış olmayacaktır. Özal döneminde globalleşme ve dünyaya açılma gibi etkenlerle yabancı mimarların tekrar…

***

Yazımın tam bu kısmında şiddetli bir depreme maruz kaldık sevgili okurlar, şuan 1 2 saat sonrası ve kendime biraz gelmiş durumda, sayıca az bulunan açık yeşil alanlarımızın birinde çimlere oturdum, yazıyı bu şekilde kesmeye karar verdim. Depremin yarattığı / yaratacağı kesintileri küçük ölçekte ama somut biçimde buraya iliştirmek için. Deprem ile ilgili önlemlerin aciliyetini ancak böyle zamanlarda anlatabiliyoruz çünkü. Evet yeşil/açık alanlarımız sayıca az olduğundan ve herkes buralara akın ettiğinden koronavirüs tam yayılacak ortamını buldu bu arada :) Bir sonraki yazımda kesildiği yerden devam ettireceğim yazımı, 2020 bir bitse mi artık? diyerek sonlandırıyorum. Sağlıcakla kalın. 



Yazarın Tüm Yazıları

DEPREM ÖLDÜRMEZ POLİTİKA ÖLDÜRÜR

29 Mart 2024, Cuma

Seçimler Yaklaşırken... Kimi Seçeceğinizin Farkında Mısınız?

23 Şubat 2024, Cuma

UZAY SİYASETİ

21 Ocak 2024, Pazar

YASAL HAKKINIZ OLAN SIĞINAKLARINIZA NE OLDU?

5 Ocak 2024, Cuma

100. YIL #CUMHURİYET

29 Ekim 2023, Pazar

SAVAŞ DURUMUNDA YER ALTI HASTANELERİ

19 Ekim 2023, Perşembe

MİMARLIK DÜNYAYI KURTARABİLİR

2 Ekim 2023, Pazartesi

‘MİMARLIK BÖLÜMÜ’ TERCİH EDECEKLER İÇİN REHBER

3 Ağustos 2023, Perşembe

SANDIKTAN NE ÇIKTI?

17 Mayıs 2023, Çarşamba

TABUTUMUN KIRMIZI KURDELESİ

25 Şubat 2023, Cumartesi

CANSIZ BEDEN

10 Şubat 2023, Cuma

BİR İLÇENİN İL STATÜSÜ KAZANMASI

25 Ocak 2023, Çarşamba

BELEDİYE BAŞKANININ PARTİ DEĞİŞTİRMESİ

23 Aralık 2022, Cuma

BİR ÇÖZÜM ÖNERİSİ: SOSYAL KONUTTA KİRALAMA SİSTEMİ

22 Kasım 2022, Salı

'SOSYAL KONUT HAMLESİ' NE DEĞİLDİR?

7 Ekim 2022, Cuma

ADALET NÖBETİNDE 100. GÜN

3 Ağustos 2022, Çarşamba

3 YENİ PAKETLE YANDAŞ DESTEĞİ

11 Mayıs 2022, Çarşamba

DEMOKRASİYE MESAİ ŞOKU

31 Ocak 2022, Pazartesi

ENES KARA

12 Ocak 2022, Çarşamba

İTİBARDAN TASARRUF DEVRİ

23 Aralık 2021, Perşembe

YILLARDIR SÖNMEYEN ...

7 Ağustos 2021, Cumartesi

KUTULARDA YAŞAMAK

30 Mayıs 2021, Pazar

‘YENİ’ ÜZERİNE SAYIKLAMALAR

10 Mayıs 2021, Pazartesi

şu BÜYÜKler

24 Nisan 2021, Cumartesi

PENCEREMDEN BAKARKEN - 3

5 Nisan 2021, Pazartesi

PENCEREMDEN BAKARKEN - 2

4 Nisan 2021, Pazar

PENCEREMDEN BAKARKEN - 1

3 Nisan 2021, Cumartesi

OTOPARKLILAŞTIRAMADIKLARIMIZDAN MISINIZ?

20 Mart 2021, Cumartesi

İLLA-HİYAT

6 Mart 2021, Cumartesi

AYDIN'IN TURUNCU BİTKİ ÖRTÜSÜ

20 Şubat 2021, Cumartesi

MİLLET KIRAATHANESİ & KİTAP KAFE

6 Şubat 2021, Cumartesi

YOLDA OLMAK

23 Ocak 2021, Cumartesi

ORTA'daki MAHALLE

9 Ocak 2021, Cumartesi

OTOMOBİL KRALİYETİ

26 Aralık 2020, Cumartesi

"TORPİLİN DİYORUM, KİM?"

12 Aralık 2020, Cumartesi

Hayalinizdeki Kent?

28 Kasım 2020, Cumartesi

CUMHURİYETİMİZ VE (ona yakışmayan) KENTLERİMİZ

14 Kasım 2020, Cumartesi

Cumhuriyetimiz ve Kentlerimiz / Deprem Kesintisi

31 Ekim 2020, Cumartesi

"DİKEY BAHÇESİZ YAŞAYAMAM"

17 Ekim 2020, Cumartesi

Bir Mimara Sarılın

3 Ekim 2020, Cumartesi

Taklitlerinden Sakının - 2

19 Eylül 2020, Cumartesi

Taklitlerinden Sakının - 1

5 Eylül 2020, Cumartesi

Depremde Romantik Yürüyüş

22 Ağustos 2020, Cumartesi

Ne Bu Sıcaklar?

8 Ağustos 2020, Cumartesi

Bir Ayasofya Hikayesi

25 Temmuz 2020, Cumartesi

Kamusal Geometri

18 Temmuz 2020, Cumartesi