Takip Et

SON DAKİKA

Cemre ŞAHİN KAZICI / Yüksek Mimar
[email protected]

CUMHURİYETİMİZ VE (ona yakışmayan) KENTLERİMİZ

14 Kasım 2020, Cumartesi

     

Deprem sebebiyle kesilen son yazıma dair motivasyonumu kaybetsem de söz verdim, kaldığı yerden devam;

 

……1980’lere kadar kent ve mimarimizde tamamen Türk malzemelerinin kullanımı ile Türk Mimar etkilerinin görüldüğünü söylemek yanlış olmayacaktır. Özal döneminde globalleşme ve dünyaya açılma gibi etkenlerle yabancı mimarların tekrar Türkiye’ye geldiğini ve hatta kimi kuruluşlarca yabancı mimarlarla hazırlanan projelerin bir ‘prestij’ meselesi olarak değerlendirildiğini görüyoruz. Ancak hükümet TMMOB kanunu açıktan delemediği gibi (o zamanlar öyleymiş) yabancı mimar çalıştıracak güçte de olmadığından, cumhuriyet ile modernleşen kentleşme sürecimizde, yapılarımızı büyük yatırımların gerçekleştiği özelde yabancı mimarların, kamuda Türk mimarların biçimlendirdiğini söyleyemek mümkün.

*

Konut sektörü ise, 50’lerden itibaren başlayan ve hızla yaygınlaşan köyden kente göç sorunu ile mücadele ediyordu. Uzun vadeli kentleşme politikalarının eksikliği nedeniyle kentlerimizdeki yetersiz yapı stoğu, gecekondulaşmaya ve çarpık kentleşmeye neden oldu. Hele ki çıkarılan imar afları ile, bambaşka bir boyuta ulaştı. Hala bunun sonuçları ile mücadele ediyor ve telafisi olmayan acılarını şiddetle yaşıyoruz. Ama asla ders alınmıyor, gecekondulaşma ve çarpık kentleşme desteklenmeye ve ilki 1948 yılında olmak üzere neredeyse her on yılda bir çıkarılan imar aflarıyla ödüllendirilmeye devam ediyor.

*

Bakın ben bu konuda aşırı hassasım. Mesleğim gereği yapı üretim sürecinin vicdani ve ahlaki değerlerimizle asla örtüşmeyen bir çok aşamasına tanık oluyorum. Siyasiler tarafından bu sorunlara bir önlem geliştirilmesini beklerken, aksine bu çarpıklığı teşvik edici politikalar üretilmesini düşündükçe hayretler içinde kalıyorum. İnsan hayatının nasıl siyasi çıkarlar üzerinden bu kadar kolay değersizleştirilebildiğini gördükçe midem bulanıyor; pek çok konuda umudumu kaybetmeye başlıyorum, umudumu kaybetmemek için bu konuyu şimdilik detaylandırmadan, bir başka gerildiğim konu olan inşaat ekonomimize geçiyorum.

*

1980’lerden sonra gelişen sanayi sektörü yeni bir kentleşme dönemini başlatıyor diyebiliriz. Çünkü artık topraktan elde edilen rant küresel sermayeyi ilgilendirmeye başlıyor. Bu ilgi ülkemizde, devlet mülkiyetinde olan toprakların özel mülkiyete geçirilmesi gibi ranta dayalı politikaların baskın hale geldiği, ekonominin inşaat sektörü üzerinden yönlendirildiği bir dönemi başlatıyor. Bitmiyor bu dönem bir türlü. İşçisinin, ustasının, müteahhitinin, mühendisinin, mimarının karşılığını bulmayan alın terlerinden basamakları yapılan ekonomik kalkınma politikası izleniyor. Bu politika da, kentlerimizin ve yapılarımızın tarihi, kültürel, sosyal, toplumsal varlıklarını hiçe sayan salt bir ‘yapı üretimi’ çılgınlığını beraberinde getirdi.

*

Artık inşaat ekonomisinin kutsallaştırılması ile inşaatın temelini atacak kadar parayı bulan eğitimli/eğitimsiz herkes, yapı üretme furyasına katılmıştı. Gözlerini metrekare ve beton bürümüş biçimde yapıp yapıp satıyorlardı, satıyorlar. Kent çeperleri niteliksiz plan kararları ile hızla imara açıldı; hemen betona sarıldı. Sonucunda 90’lar bilim ve teknikten uzak inşa faaliyetleriyle, kentin bağlamından kopuk uydu kent ve yüksek katlı kapalı konut yapılarıyla donatılmış ruhsuz çevrelerden oluşuyordu.

*

2000’lere geldiğimizde küreselleşmenin de etkileriyle özellikle sermayenin yoğunlaştığı büyük kentler, sağlıksız kentleşme, niteliksiz yapılaşma ve beraberinde getirdiği altyapı sorunları ile nefesimizi keser hale geldi. Yerel bir takım çabalarla nitelikli mimarlık örneklerine tutunup düzlüğe çıkmaya çabalasak da yılların talanından kurtulmak kolay olmayacak. Bugün içinde bulunduğumuz koronavirüs salgını dahi bu talan sayesinde ideal yaşam ortamına kavuşuyor; yeşil abiyesiyle kutlamalar yapıyor çevremizde. Ve yazı günlerimin talihsizliği midir bilmem, 1 2 saat önce de kayınpederimin covid-19 testi pozitif çıktı… Elimiz ayağımız göz yaşlarımız titrerken, bizler bu ülkenin vatandaşları olarak öylece tüm katliamın akışının seyircisi pozisyonunda, neler olacak diye boşluğa dalıp gidiyoruz... Hakediyor muyuz? Kendinize bir sorun.

*

Nihayetinde onurlu destanlarla kazanılmış cumhuriyetimizin büyük atılımlarla başlattığı modern kentleşme serüvenimiz, üzerinde 1 gram besin kalmamış, bardaklar devrilmiş, tabaklar kırılmış, her yeri yağ pislik içinde bir masayla karşı karşıya kaldığımız bir gerçekliğe evrildi. Üzerine temiz bir örtü serip, dönemini sahte bir sterillikle kurtarmaya bakıyor herkes. Sizler alkışlıyorsunuz, ve benim midem bulanıyor.



Yazarın Tüm Yazıları

Seçimler Yaklaşırken... Kimi Seçeceğinizin Farkında Mısınız?

23 Şubat 2024, Cuma

UZAY SİYASETİ

21 Ocak 2024, Pazar

YASAL HAKKINIZ OLAN SIĞINAKLARINIZA NE OLDU?

5 Ocak 2024, Cuma

100. YIL #CUMHURİYET

29 Ekim 2023, Pazar

SAVAŞ DURUMUNDA YER ALTI HASTANELERİ

19 Ekim 2023, Perşembe

MİMARLIK DÜNYAYI KURTARABİLİR

2 Ekim 2023, Pazartesi

‘MİMARLIK BÖLÜMÜ’ TERCİH EDECEKLER İÇİN REHBER

3 Ağustos 2023, Perşembe

SANDIKTAN NE ÇIKTI?

17 Mayıs 2023, Çarşamba

TABUTUMUN KIRMIZI KURDELESİ

25 Şubat 2023, Cumartesi

CANSIZ BEDEN

10 Şubat 2023, Cuma

BİR İLÇENİN İL STATÜSÜ KAZANMASI

25 Ocak 2023, Çarşamba

BELEDİYE BAŞKANININ PARTİ DEĞİŞTİRMESİ

23 Aralık 2022, Cuma

BİR ÇÖZÜM ÖNERİSİ: SOSYAL KONUTTA KİRALAMA SİSTEMİ

22 Kasım 2022, Salı

'SOSYAL KONUT HAMLESİ' NE DEĞİLDİR?

7 Ekim 2022, Cuma

ADALET NÖBETİNDE 100. GÜN

3 Ağustos 2022, Çarşamba

3 YENİ PAKETLE YANDAŞ DESTEĞİ

11 Mayıs 2022, Çarşamba

DEMOKRASİYE MESAİ ŞOKU

31 Ocak 2022, Pazartesi

ENES KARA

12 Ocak 2022, Çarşamba

İTİBARDAN TASARRUF DEVRİ

23 Aralık 2021, Perşembe

YILLARDIR SÖNMEYEN ...

7 Ağustos 2021, Cumartesi

KUTULARDA YAŞAMAK

30 Mayıs 2021, Pazar

‘YENİ’ ÜZERİNE SAYIKLAMALAR

10 Mayıs 2021, Pazartesi

şu BÜYÜKler

24 Nisan 2021, Cumartesi

PENCEREMDEN BAKARKEN - 3

5 Nisan 2021, Pazartesi

PENCEREMDEN BAKARKEN - 2

4 Nisan 2021, Pazar

PENCEREMDEN BAKARKEN - 1

3 Nisan 2021, Cumartesi

OTOPARKLILAŞTIRAMADIKLARIMIZDAN MISINIZ?

20 Mart 2021, Cumartesi

İLLA-HİYAT

6 Mart 2021, Cumartesi

AYDIN'IN TURUNCU BİTKİ ÖRTÜSÜ

20 Şubat 2021, Cumartesi

MİLLET KIRAATHANESİ & KİTAP KAFE

6 Şubat 2021, Cumartesi

YOLDA OLMAK

23 Ocak 2021, Cumartesi

ORTA'daki MAHALLE

9 Ocak 2021, Cumartesi

OTOMOBİL KRALİYETİ

26 Aralık 2020, Cumartesi

"TORPİLİN DİYORUM, KİM?"

12 Aralık 2020, Cumartesi

Hayalinizdeki Kent?

28 Kasım 2020, Cumartesi

CUMHURİYETİMİZ VE (ona yakışmayan) KENTLERİMİZ

14 Kasım 2020, Cumartesi

Cumhuriyetimiz ve Kentlerimiz / Deprem Kesintisi

31 Ekim 2020, Cumartesi

"DİKEY BAHÇESİZ YAŞAYAMAM"

17 Ekim 2020, Cumartesi

Bir Mimara Sarılın

3 Ekim 2020, Cumartesi

Taklitlerinden Sakının - 2

19 Eylül 2020, Cumartesi

Taklitlerinden Sakının - 1

5 Eylül 2020, Cumartesi

Depremde Romantik Yürüyüş

22 Ağustos 2020, Cumartesi

Ne Bu Sıcaklar?

8 Ağustos 2020, Cumartesi

Bir Ayasofya Hikayesi

25 Temmuz 2020, Cumartesi

Kamusal Geometri

18 Temmuz 2020, Cumartesi