2019’a girdiğimiz bu günlerde ulusal ve uluslararası medyada “2018’de neler oldu” haberlerini sıklıkla görüyoruz. Bu haftaki yazımda ben de buradan feyz alarak e-ticaretin günümüze kadarki gelişimini sizlerle paylaşmak istedim. E-ticaret hacmindeki yıldan yıla büyüme pek çok uzmanın beklentilerini aştı. Kişisel bilgisayarların yaygınlaşması, e-ticaretin artmasına, e-ticaretin artması ise yine kişisel bilgisayarların yaygınlaşmasına bir sebep oldu.
Aslında e-ticaretin tarihi IBM, Microsoft, Apple gibi sektör devlerinden ayrıca www ’nun icadından da önceye dayanmaktadır. İlk olarak 1979 yılında İngiliz mucit Michael Aldrich ev televizyonunu ve evindeki telefon hattını bir işlem bilgisayarına bağlayarak elektronik ticareti icat etmiştir. Aldrich bu icadıyla aslında e-ticaretin işleyişini ve mantığını icat etmiştir. İngiliz mucidin 1980’lerde geliştirdiği bu sistemde çevirmeli ağ kullanmasına rağmen, şaşırtıcı bir şekilde, günümüzde kullandığımız ADSL teknolojileri ile yapılan alışverişler kadar hızlı bir sistem kurmuştur. Hiçbir zaman patentini almadığı ve başkalarınca pek çok defa kopyalanan bu sistem e-ticaretin temelini oluşturmaktadır.
İşte dünyada elektronik ticaretin kronolojik gelişimi:
(Kaynak : Elif YILDIRIM, Gazi Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi)
• Dünyada elektronik ticaret işlemleri ilk olarak 1979 yılında Micheal Aldrich‟ in çevrimiçi alışverişi gündeme getirmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu sistem işletmeden işletmeye (B2B) ve işletmeden tüketiciye (B2C) elektronik ticarete izin vermektedir.
• 1981 yılında Thomas Holidays ilk B2B elektronik işlemini çevrimiçi teknolojiler üzerinden kaydeden kişi olmuştur.
• 1982 yılında France Telecom, Minitel‟i icat etmiştir. World Wide Web‟den önce dünyanın en başarılı çevrimiçi hizmeti olarak dikkati çekmiştir. Kullanıcılar çevrimiçi ödemelerini, tren rezervasyonlarını ve daha fazlasını telefon hatları ile erişebildikleri Vidotex çevrimiçi servisler tarafından yapabilmiştir.
• 1984 yılında James Snowball (72 yaşında) Gateshed SIS/Tesco System‟ i kullanarak ilk çevrimiçi alışveriş yapan kişi olmuştur.
• 1987 yılında ilk elektronik Merchant hesabı alınmıştır. Swreg, yazılım geliştiricilere ürünlerini satabilmeleri için bu hesabı oluşturmuştur. 1990 yılında Tim Bernes-Lee NeXT bilgisayarını kullanarak ilk web tarayıcısını yazmıştır. Böylece webi icat etmiştir.
• 1991 yılında Tha Nationla Science Foundation (NFS), NET‟ in ticari kullanımındaki kısıtları ortadan kaldırıp e-ticeret yolunu açmıştır.
• 1992 yılında J.H.Snider ve Terra Ziporyn “Future Shop: How New Technologies Will Change The Way We Shop and What We Buy” adlı kitabı yayınlamıştır.
• 1994 yılında Netscape tarafından Navigator tarayıcısı piyasaya sürülmüş ve SSL şifreleme çevrim içi ödemelerin güvenliği için önemli bir araç haline gelmiştir. Pizza Hut ilk İnternet üzerinden satışını pepperonili ve mantarlı ekstra peynirli pizzasızıyla yapmıştır. İlk çevrimiçi banka açılmıştır. İlk elektronik ticaret çözümleri, firmaların günlük çevrimiçi satışlara başlaması için geliştirilmiştir.
• 1995 yılında Jeff Bezos, Amazon.com‟ u hizmete açmıştır. Böylece ilk ticari olmayan sadece İnternet tabanlı radyo istasyonu da hizmete girmiştir. Radio HK ve NetRadio yayına başlamıştır. Dell ve Cisco İnternet’i ticari işlemler için yoğun bir şekilde kullanmaya başlamıştır. Bilgisayar programcısı Pierre Omidyar tarafından e-Bay‟in (müzayede ağı) temeli atılmıştır.
• 1998 yılında elektronik posta pulu webde indirip yazdırılmak amacıyla satılmaya başlanmıştır.
• 1999 yılında Business.com, 1997‟de ABD‟de $149,000 ederken, $7.5 milyona satılmıştır. Bir noktadan diğer bir noktaya dosya paylaşım yazılımı Napster piyasaya sürülmüştür. ATG Stores ev dekorasyonu için çevrimiçi olarak dekoratif eşyalar satmaya başlamıştır.
• 2000 yılında dot.com furyası patlamıştır.
• 2002 yılında e-bay $1.5 trilyona PayPal’ı almış, Niche perakende şirketlerinin CSN ve NetShop mağazaları merkezi bir portal kavramı yerine birkaç hedef alan üzerinden ürün satış kavramı ile kurulmuştur. Böylece sanal mağazalar gitgide yaygınlaşmıştır.
• 2003 yılında Amazon.com ilk karını açıklamıştır.
• 2005 yılında Youtube açılmış, 2006 yılında Google tarafından 1,6 milyar dolara satın alınmıştır.
• 2007 yılında Business.com R.H.Donnelley tarafından $345 milyona satın alınmıştır.
• 2009 yılında Zappos.com $928 milyona Amazon.com‟ u almıştır.
• 2010 yılında ABD‟de e-Ticaret ve Çevrimiçi Perakende satışları 2009 yılındaki oranın üzerine %7 artışla $173 milyara çıkmıştır.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.