Takip Et
  • 22 Haziran 2013, Cumartesi

Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum

Normal değil? Böyle değildi. Son derece nazik, kibar bir adamdı! Bize bir kez kızdığı bile olmamıştır. Şimdi ise çok kaba, ve de küfür ediyor. Söz dinletemiyoruz . Gündüzleri iyi ama geceleri uyumuyor. Her şey ateşin çıkması ile birlikte başladı. Babam bir daha eski haline gelmez mi doktor bey?

Beynimiz bilgileri nasıl işler? 
İnsan davranışı beyinin çalışması sonrasında oluşur. Beyin etrafımızda olup bitenleri duyu organları ile toplayan, onları değerlendiren ve sonra da onlara karşı yanıt üreten bir yapıya sahiptir. Bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine bilgi aktarımı özel bir geçiş köprüsü (Sinaps) aracılığı ile olur. Köprünün üzerinden bilgiyi taşıyan maddeler (Nörotransmitter) geçer. Sinir hücrelerinin ölmesi ile işte bu köprüler ve taşıyıcı maddeler de ölür. Bilgi aktarımı bozulur, bizim hastalık diye ifade ettiğimiz durumlar ortaya çıkar. Örneğin bunama hastalığında beyin hücreleri, köprüler ve taşıyıcı maddeler azalır, yeni bilgiler hafızaya kayıt edilemez. Yakın zamanda konuşulanlar, gidilen yerler, yapılan işler hatırlanamaz. Hücre ölümü geri dönmediği için de bunama durumunda ortaya çıkan kayıplar geri dönemez, hastalık ilerler. 

Beynimize beş duyu aracılığı ile sürekli olarak bilgi akışı vardır. Gözlerden, kulaklardan, burundan, dilden, deriden ve yanı sıra da eklemlerden, kaslardan, iç organlardan sürekli uyarılar gelir. Eş zamanlı gelen bu uyarılar "savaşta uçakların bombardıman yapması" gibidir. Beyin tüm bu uyarıları aynı anda değerlendiremez. Her gelen bilgi değil de sadece dikkat edilmesi gereken bilgiler alınır ve onların özellikleri iyice incelenir, değerlendirilir. Bu işlem "dikkatini verme" işlemidir. Beynin ön lobu tarafından yapılır. Dikkatini verme işlemi bir "süzme" işlemidir. O an için değerli olmayan bilgiler süzgecin üstünde kalır, alta geçemez. Dikkat ne kadar iyi bir şekilde verilir ise ayrıntılar o kadar net, tanıma, bilme ve hatırlama da o kadar kaliteli olur. 

Beyin çalışmasında yetmezlik mi olurmuş? O nasıl bir şeydir? 
İlerleyen yaş ile beraber beynimizdeki hücrelerin sayısı ve çalışması yavaşlar. Bu hem birbirleri ile olan geçiş köprüsü sayısındaki azalma ve hem de köprülerde kullanılan taşıyıcı madde sayısının azalması sonucu olur. Yaşlanma ile normal şartlar altında beyin fonksiyonlarında bir yetmezlik durumu ortaya çıkmaz iken, beynin çalışmasını etkileyen, onu daha çok çalışmaya zorlayan ateşli hastalık, ameliyat geçirme, şekerin yükselmesi ya da düşmesi gibi durumlar, yazın çok terleme ile susuz kalma gibi durumlarda beyin fonksiyonları yetersiz kalabilir ve normal bir yaşlıda anormal durumlar ortaya çıkabilir. Sessiz ya da hırçın hale gelerek kavgacı ve küfürbaz olabilir. Hayal görebilir. O anda yanında olmayan kişiler ile sanki orada varmış gibi konuşabilir. Üzerinde, duvarlarda, yerde sanki bir şeyler görüyormuş gibi dik dik bakabilir ya da etrafındakilere onları gördüğünü söyleyebilir. Bunlar onun için gerçektir. Perdenin kıvrımlarını, camdan gelen gölgeyi başka şeylere benzetebilir. Tüm bunlar dikkatin tam verilememesi, duyuların tam değerlendirilmemesi ile ortaya çıkar. Uyku düzeni bozulur, geceleri uyumaz, gündüz uyur. Bu durum beyin fonksiyonlarının yetersiz hale gelmesi durumudur. Bunama hastalığına göre daha farkı eskiye dönme durumunun bulunmasıdır. Yaşlıyı bu hale sokan kötü durum düzeltildiğinde o da düzelir ve eski haline geri döner. Beyinde yapısal bir bozukluk olmaz. 

Deliryum ölümcül müdür? Bu durum bize neyi gösterir?
Deliryum ciddi bir hastalıktır ve hastaların yaklaşım 1/4'ü ile 1/2'si kaybedilir. Deliryum hastasının verdiği mesaj "ben sınıra geldim, artık zorlanıyorum, bana iyi bakın" şeklindedir. Yapılması gereken en kısa sürede dengeyi bozan durumu düzeltmek, kullanılan ilaç sayısını azaltmak ve dikkat sistemini düzeltici tedaviler kullanmaktır. 

ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.