Aydın’ın Efeler ilçesinde kurulan Salı Pazarı’nda tezgâh açan üreticiler ve satıcılar, yükselen fiyatlar, düşen alım gücü ve üretim maliyetleri arasında hayatta kalmaya çalışıyor. Üretici sabah beşten itibaren tarlada, dokuzda pazarda. Her bir ürünün arkasında bir hikâye, her bir tezgahta bir umut var.
“BİR AYRAN 20 TL OLMUŞ; ALLAH YARDIM ETSİN”
Alım gücünün düşmesi, pazara olan ilgiyi ve halkın alışveriş gücünü ciddi şekilde etkiliyor. Pazardaki fiyatların yükselmesinden şikâyet eden bir vatandaş, “Her hafta pazarda bir şey oluyor, insanlar pazara çıkmaktan korkar oldu. Alım gücü yok. Allah’a şükür benim durumum iyi ama kötü durumda olanlar zorlanıyor,” diyerek endişesini dile getirdi.
SABAH BEŞTE TARLADA, DOKUZDA TEZGÂHTA OLANLAR VAR
İncir satışıyla uğraşan üreticiler, her sabah kendi tarlalarından topladıkları ürünleri 170 TL’ye satışa sunuyor. Bekçiler inciri hırsızlardan koruyor, işçilerin emeğiyle gelen ürün pazarda karşılığını buluyor.
“FİYATLAR ŞUAN İÇİN BEDAVA”
İncirliova’da üretim yapan Gürkan Bora, maliyetlerin zarar ettirmesine rağmen “bu işi emekle yapıyoruz” diyerek ayakta kaldıklarını anlattı. Bora, “Tezgâhımdaki ürünlerin %80’i kendi mahsulüm. Dışarıdan sadece limon, kapya biber ve bamya getiriyorum. Tüm ürünlerimi İncirliova’da üretiyorum. Maliyetler kurtarmasa da kendimiz çalışıyoruz. Resmi olarak bu işi on yıldır yapıyorum ancak tam 55 yıldır, anneannemlerle birlikte bu işi sürdürüyoruz. Şimdi sıra bana geldi. Fiyatlar şu an için bana göre oldukça makul, hatta bedava denebilir. Üretim açısından bakıldığında patlıcan 20 TL, biber ise 30 TL. Bu sıcak bahar günlerinde tarlada çalıştığınızda bu fiyatlar gerçekten düşük kalıyor. Kışın satışlarımız daha yoğun oluyor, ancak bu haftanın hareketliliğine bakılırsa bu hafta boş geçebilir.”
YUFKADAN BÖREĞE, ALTI TANESİ 50 TL
Kazım Yaman ise altı yıldır pazarda. Kendi imalathanesinde yapılan yufkalar taneyle veya paketle satılıyor. “Bazıları fiyatları pahalı buluyor ama burada tanesi 10 TL, adada 20 TL,” diyerek fiyatların uygunluğunu savundu.
“AYDIN PAZARI BENİM KALEM”
Bir giyimci, “Aydın benim kalem” diyerek 12 yıllık müşteri kitlesinin desteğiyle satış yaptığını belirtti. “Sekiz yıldır buradayım. Dokuz yıl Kapalı’da açılıyorduk, şimdi buradayız. Her Salı buradayız. Ürünleri İstanbul’dan getiriyorum. Elbise, şort, gömlek, şalvar pantolon... Aydın kadınları askılıları çok seviyor. Salı Aydın, Çarşamba Denizli, Perşembe Nazilli, Cuma Salihli’de satış yapıyorum. Aydın benim kalem; 12 yıllık müşteri kitlesi sayesinde çok iyi satış yapıyorum. Mağazaların yarı fiyatına ürün satıyorum. Gömlek bende 200 TL, mağazada 600-700 TL. Keten pantolon, dokuma pantolon hepsi 200 TL. Artık parayı geçtim, Aydın'da mutluluğu yaşıyorum”
KARPUZ TARLADA 1 TL, PAZARDA SATILMIYOR
Çinçin karpuzu satan Ahmet Bozkurt, karpuzun üretim maliyetinin çok düşük olmasına rağmen alıcı bulunamadığını söyledi. Bozkurt, “Tarlayı sürenler cimri, hayvan yemesin, insan yesin diye uğraşıyoruz ama nafile. Herkes tarlasını sürse biz nasıl karpuz satacağız?”
“AYDIN’A ALTIN GETİRSEN ÇÖP OLUYOR”
Yıllarca farklı şehirlerde pazar kuran bir satıcı, haftada yalnızca iki gün ailesini görebildiğini belirten bir kıyafet satıcısı ise şöyle konuştu: “20 yıldır bu sektördeyim. Türkiye’nin dört bir yanında pazar açıyoruz. Isparta, Afyon, Denizli, İzmir... Her yeri geziyoruz. Çoluk çocuk yüzü göremiyoruz, haftada iki gün eve gidiyoruz, geri kalan hep pazarda. Arabada yatıp kalkıyoruz. Aslen Ağrılıyım ama kendimi bildim bileli Aydınlıyım. İzmir, Denizli, Afyon, Isparta, Eskişehir, Antalya bölgeleri… Aydın satış konusunda doydu artık. Aydın’a altın getirsen çöp oluyor. Altın alıyor buradakiler ama artık yetmiyor. Dışardan çok esnaf geliyor: İzmir, Manisa, Konya… Her yerden esnaf geliyor. Onlar da bunu fırsata çeviriyor. Geçen senenin modeli, geçen ayın modeli artık moda haftalık oldu. Geçen hafta vardı, bu hafta neden başka model yok? Trendleri yetiştiremiyoruz. Tırla getirsek bile “Daha yok mu?” diye soruyorlar. “
ÜRÜN SEÇEN ALICI, SABİT MÜŞTERİYE GÜVENEN PAZARCI
İstanbul’dan Aydın’a gelen bir esnaf ise, buradaki müşterilerin daha seçici ve fiyatlara duyarlı olduğunu ifade etti.
TEZGÂHLARDA SADECE MEYVE-SEBZE DEĞİL, MÜCADELE SATILIYOR
Aydın Efeler Salı Pazarı’nda üreticiler, esnaflar ve satıcılar, kendi hikâyelerini tezgâhlarına döküyor. Alım gücünün düşmesiyle birlikte pazarcılık giderek zorlaşıyor, büyük marketler ve düşen satışlar sektörü daraltıyor. Yine de emeğin sesi pazarda duyulmaya devam ediyor. (İREM DELİCE)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.