Psikoloji de anne kavramının karşılığı; bebeğe bakım veren, ihtiyaçlarını gideren ve onunla oyun oynayan bireyi temsil etmektedir. Yani bir bebek için sadece onu doğuran kişiye anne demeyiz. Bebeğin 0-2 yaş dönemi içerisinde ona bakım veren, onun ihtiyaçlarını karşılayan ve onunla oyun oynayan kişiler anne kavramını temsil eder. Bu kişi onu doğuran kadın da olabilir, bakıcı da olabilir. 0-2 yaş döneminde bir bebeğin doğumundan itibaren en önemli ihtiyacının bağlanma olduğu yapılan çalışmalar ile ortaya konmuştur. Bağlanma ise güvenli bağlanma ve güvensiz bağlanma olarak 2 ye ayrılır.
0-2 yaş dönemi içerisinde ki bir bebeğin yerine getirilmesi gereken bazı ihtiyaçları vardır. Bunları önem sırasına göre belirtirsek; uyuma, yeme, içme, emme, dışkılama ve temizlenmedir. Bu ihtiyaçları sağlıklı bir şekilde giderildikten sonra ortaya başka bir önemli bir ihtiyaç çıkıyor. Bu da keşif ve merak. Eğer ki çocuk ihtiyaçlarını karşılayan, aç olduğunda açlığını gideren, temizlenme ihtiyacı olduğunda temizleyen, dokunulmaya ihtiyacı olduğunda dokunan, sevilme ihtiyacı olduğunda bunları hissedip seven bir anneye sahipse çocuk kendi yaşının doyumuna ulaşır. Bu doyumdan sonra bebekte, çevreyi tanıma, keşif ve merak duyguları oluşuyor. Etrafta ne olup bittiğini anlamaya çalışır. Fizyolojik ihtiyaçlarının karşılanıp, keşif ve merak duygusu giderildikten sonra bebekte güvenli bir bağlanma oluşuyor. Eğer ki bebek, uykusunu yeteri kadar alamazsa, uyanık olduğu dönemde sürekli azarlanıp bağırılıyorsa, anne çocuğun ihtiyaçlarını hissedemeyip açlığını gideremiyorsa, temizliğini karşılayamıyorsa, ona dokunmayıp onunla oyun oynamıyorsa, kendi yaşamının öfkesini ve kızgınlığını çocuğa yansıtıyorsa, çocuğun keşif ve merak etme duygusu, güvenli bağlanması gerçekleşmez. Bunun sonucunda güvensiz bir bağlanma stili ortaya çıkacaktır. Böylece bebekte her an tehdit ve tehlikenin gelebileceğine dair bir huzursuzluk dönemi başlar. Bu güvenli ve güvensiz bağlanmanın tanımını neden yaptım? Çünkü bu bağlanma stilleri bizim yetişkinlik yaşantımızı, diğer insanlar ile olan ilişkilerimizi, kendimizi algılama şeklimizi, eşimiz ve çocuklarımız ile olan ilişkimizi etkilemektedir. Güvensiz bir bağlanmaya sahip, sürekli tehlike ve tehditin geleceğini düşünen bebek, yetişkinlik hayatında da bu tehlike ve tehdit algısını hissederek kendisini gerçekleştirmek yerine tehdit ve tehlikeleri savurmak konusunda bir dünya inşa edecektir. Sürekli tehdit gelebileceğini, tehlike de olduğunu düşünen bir birey kendi potansiyelini gerçekleştirmek yerine zihinsel enerjisini kaygılarını, endişelerini, öfkelerini gidermek için kullanır.
Güvenli bağlanan bir bebek, bağlandığı kişi yanına geldiğinde neşelenir, kendisini güvende hisseder. Bağlandığı birey yanından ayrılsa bile geri geleceğini bilerek güven duygusu devam eder. Yapılan araştırmalar da güvenli bağlanan bir bebeğin yetişkinlik hayatında diğer bireylere daha empatik yaklaştığı, öfke ve streslerini kontrol altında tutup düzen bozucu davranışlardan kaçındıkları ortaya konmuştur. Ayrıca yetişkinlik yaşamlarında uzun süreli ve güvene dayalı ilişkiler kurup özgüvenlerinin yüksek olduğu, sosyal ilişkilerinin sağlam olduğu, duygu ve düşüncelerini insanlara daha rahat paylaştıkları gözlenmiştir. Bebeğinizi dünyaya getirdiğiniz andan itibaren güvenli bir bağlanma yaratmalısınız. Çocuğunuzun size bağlanmasını sağlarken aynı zamanda sizde ona güvenli bir şekilde bağlanmalısınız. Ancak bu bağlanma “bağımlılık” olmamalı. İki yaşına kadar bebeğiniz ile güvenli bir bağlanma kurarsanız, çocuk kendisini güvende ve emniyette hisseder. Bunun sonucunda çocuğunuz iki yaşından sonra sağlıklı bir ayrılma sürecine girer. Güvenli bir bağlanmanın oluşmadığı ya da anne ve çocuğun birbirine “bağımlı” oldukları bir yapının oluşması sonucunda iki yaşından sonra anne ile çocuk arasında sağlıklı bir ayrılma gerçekleşmez. Bu durum, çocuğun iki yaşından sonra bir takım davranış problemlerinin ortaya çıkmasına ve yetişkinlik hayatında problemlerini çözmek için fazla enerji harcayan bir yapıya dönüşmesine sebep olur. Gelecek hafta sağlıklı bir bağlanmanın gerçekleşmesi için bebeğe bakım veren bireylerin nelere dikkat etmesi gerektiği hakkında önerilerde bulunacağım.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.