tvDEN’de Hazal Bayık’ın hazırlayıp sunduğu Sağlık Vakti programının konuğu Özel Medinova Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı, Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. İlhan Özkan oldu.

Prof. Dr. İlhan Özkan Robotik Diz Cerrahisi hakkında bilgiler verirken, Medinova Hastanesi olarak Türkiye’de sadece 11 adet bulunan cihazlardan birini bünyelerine katarak Aydın’da bir ilki gerçekleştirdiklerini ifade etti.

ROBOT YARDIMLI DİZ PROTEZİ UYGULAMALARI

Robot yardımı ile diz uygulamaları hakkında bilgi veren Özkan, “Günümüzde yaşam süresinin uzaması ile diz ekleminde görülen kireçlenme (osteoartrit) hastalığı oranında bir artış izlenmektedir. Diz eklem kıkırdaklarının bozulması, aşınması anlamına gelen diz eklemi kireçlenmesi ilaçlarla tam olarak tedavi edilebilen bir hastalık değildir. Hastalığın başlangıç dönemlerinde kullanılan kilo verme, egzersiz, fizik tedavi yöntemleri, ilaçlar ve çeşitli eklem içi enjeksiyonlar bir süre fayda sağlasa da hastalık bu yöntemler ile tam olarak geçmemektedir. Hastalığın ilerlemesi ile hastanın günlük yaşamı etkilenmekte, hastanın hareket edebilirliği azalmaktadır. Hareketsizlik başta kalp ve akciğer sorunları olmak üzere pek çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Hastalığın ilerlediği, günlük yaşamın etkilendiği, ameliyat dışı tedavilerin yetersiz kaldığı bu aşamada diz protezleri en önemli tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkmaktadır. İleri evre diz eklem kireçlenmesinde kısmı ve tam diz protezleri, hastanın hareketini artıran, hastanın günlük yaşamını kolaylaştıran, fonksiyonlarını artıran en önemli ve başarılı tedavi yöntemleridir.

Modern anlamı ile diz protezleri son 50 yıldır uygulanmakta olan yöntemlerdir. Bu süre içerisinde protez tasarımında ve cerrahi teknikte olan gelişmeler ile protezlerin sağ kalım süresi uzamıştır. Bu gün başarılı diz protezleri hastaya 15-20 yıl süre ile hizmet etmektedir. Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile yaşamımızın pek çok alanında kullanılmaya başlanan robotlar tıpta da kullanılmaya başlamış, özellikle robotlarla yapılan cerrahi işlemler güncel kullanıma girmiştir. Tıptaki robotik uygulamalardan biri de robotik diz cerrahisidir. Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Avrupa ülkelerinde başlayan uygulamalar giderek yayılmış, klinik kullanıma girmiştir. Bu gün ülkemizde de sayılı merkezlerde, bu konuda eğitim almış uzman doktorlar tarafından robotik diz protezi uygulamaları yapılmaktadır.

Robotik diz protezi denildiğinde robotlar tarafından yapılan bir cerrahi girişim değil, diz protezi yapan cerraha yardım eden, ona asiste ederek ameliyatı kolaylaştıran, cerraha yol gösteren bir robotun cerrahi işlem sırasında kullanılması anlaşılmalıdır. Robotik diz protezi ameliyatlarında cerrahi girişim tamamen hekim kontrolünde ve hekim tarafından yapılmakta, ortamda bulunan robot cerraha yardımcı olmaktadır” dedi.

DİZ PROTEZİ NASIL BİR AMELİYATTIR?

Diz protezi amleyatı hakkında konuşan Özkan, “Hekim tarafından muayene edilen, tetkikleri değerlendirilen hastaya diz protezi yapılması kararı verilirse hastanın ameliyat öncesi hazırlıklarına başlanır. Bu hazırlıklar sonrasında ameliyata alınan hastaya anestezi altında diz protezi uygulanır. Diz protezleri uyluk kemiği alt ucuna ve kaval kemiği üst ucuna konulan iki metal parça, bunların arasına konulan ve gerektiğinde diz kapağı kemiği arkasına konulan 2 özel plastik parçadan oluşmaktadır. Bu metal parçaların şekline uygun olarak uyluk kemiği alt ucu ve kaval kemiği üst ucu hazırlanmakta, kemiğin üstüne konulan, içine sokulan kılavuzlar yardımı ile kemiğe istenilen şekil verilmekte ve kemiğin boyutuna uygun olan protez kemik uçlarına kemik çimentosu ile yapıştırılmaktadır. Proteze uygun kemik kesilerinin düzgün yapılması, protezin boyunun uygun tespit edilmesi, kemiğe komşu bağ ve yumuşak dokuların gerektiği kadar gevşetilmesi bu ameliyatın başarısındaki önemli unsurlardır” ifadelerini kullandı.

ROBOTİK DİZ PROTEZİ AMELİYATI NASIL BİR AMELİYATTIR?

Robotik diz protezine de değinene Özkan, “Robotik diz protezi ameliyatlarında ameliyattan önce çekilen filmler, tomografiler ile ya da ameliyat sırasında kaval ve uyluk kemiğine takılan sensörler yardımı ile robota ameliyat olacak hastanın kemik yapısı hakkında bilgi yüklenir. Bu sayede robot hastanın kemiklerinin büyüklüğünü, genişliğini, eklem çevresindeki bağ ve yumuşak dokuların gevşekliğini algılar. Bu bilgiler ışığında robot ameliyatı yapan cerraha protezin boyu hakkında öneride bulunur. Sonrasında hareketli bir kol yardımı ile uyluk ve kaval kemiğinde yapılacak kemik kesilerin nereden yapılması gerektiğine kılavuzluk ederek, kesilerin yapılacağı bölgeleri gösterir. Kemik kesiler ve protez boyutu cerrah tarafından kontrol edilir, uygun bulunursa kesiler cerrah tarafından yapılır ve protezler kemiğe yerleştirilir. Özetlersek robotik diz protezi ameliyatlarında robotlar uygulayıcı değil yol göstericidir” dedi.

ROBOTİK CERRAHİNİN AVANTAJLARI, DEZAVANTAJLARI NELERDİR?

Son olarak Robotik Cerrahinin avantaj ve dezavantajları hakkında bilgilendirme yapan Prof. Dr. ;İlhan Özkan, “Robotik cerrahi ile proteze uygun kesiler hatasız olarak, çok az hata ile yapılabilmekte protezin kemik dokuya daha güvenli olarak yerleştirilmesi sağlanmaktadır. Bu aşamada bacağın şekline karar vermek, kaval ve uyluk kemiği arasındaki açıları, rotasyonları değiştirmek ve istenilen açı değerlerde protezi yerleştirmek mümkün olmaktadır. Hasta için ideal protez yerleşim pozisyonunu belirleyerek protezlerin konulması protez ömrünün daha uzun olmasını ve hastanın fonksiyonlarının daha iyi olmasını sağlamaktadır.

Robot yardımlı cerrahiler daha küçük kesilerden yapılabilmekte, daha az yumuşak doku hasarı oluşmakta, robotsuz cerrahi yöntemlerde kullanılan kılavuzlar kullanılmadığından kemik hasarı daha az olmaktadır. Doku hasarının daha az olması daha hızlı iyileşme ve hastanede yatış süresinin kısalması, daha az kanama, daha az ağrı anlamına gelmektedir.

Robotik cerrahi öncesinde protezlerin hastalara yerleştirilme şekli hep aynı iken robotik cerrahi ile her hastaya protez farklı şekillerde yerleştirilebilir. Bu da hastaya uygun protez dizilimi, her hastaya farklı protez yerleşimi kavramlarını ortaya çıkarmıştır.

Robotik diz protezi uygulamalarının en önemli dezavantajı kullanılan ileri teknolojiye bağlı olarak maliyetinin yüksek olması ve bu ileri teknolojinin ancak diz cerrahisi ile uğraşan sınırlı sayıdaki merkezlerde bulunmasıdır.

Önümüzdeki yıllarda çok yaygın olarak kullanılacağı düşünülen robotik cerrahi uygulamalarından biri olan robot yardımlı diz protezi uygulaması Aydın Medinova Hastanesi’nde 1 Mart 2024 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır” şeklinde konuştu. (SELİME AYDEMİR)