Takip Et

SON DAKİKA

Prof. Dr. Nefati KIYLIOĞLU

Demans - Bunama hastalığı

9 Şubat 2013, Cumartesi

     

-Unutuyor doktor bey! 10 dakika evvel konuştuğumuz bir şeyi tekrar soruyor, eve gelenleri karıştırıyor, dışarı çıkmak istemiyor. Bakkala gitse bile alması gerekeni almadığı gibi, gelirken de evin yolunu karıştırıyor. Ben söylemeyince sabahları yüzünü bile yıkamıyor. Annemi tanıyamıyorum artık, o böyle değildi doktor bey! 

Beyinde bilgi nasıl taşınır? Nasıl işlenir? 

Beyin hücresini bildiğimiz bir yapıya benzetmek gerekirse toprağa ekilmiş soğan gibidir diyebiliriz. Gövdenin bir ucunda kökler, diğer ucunda yeşil taze dal!. Toprak kısmı beynin kabuk kısmına benzer, en dışta yer alır. Çok sayıda hücrenin toprak içindeki kökleri birbirine karışır. Uzantıları yeşil dalları ise gökyüzüne - beynin diğer yerlerine ve omuriliğe uzanır. Bu uzantılar ile hücreler birbirleri ile ilişki kurar. Bilginin taşınması bu ilişkiyi sağlayan uzantılar ile olur. Dış dünyadan beyine , beyinden dış dünyaya sürekli bir bilgi akışı vardır. Beyin kabuğundaki sinir hücresine ait bu gövdeler dışarıdan gelen bilgileri alır, onlara anlam verir, yanıt oluşturur ve bu bilgileri tekrar kullanmak üzere saklar. Her iş için özelleşmiş beyin kabuğu bölgeleri vardır.

Demans nedir? Nasıl ortaya çıkar? Neler olur?
Demans unutkanlık ile giden beynin küçülmesi durumudur. Unutkanlık hafıza ile ilişkili kabuk bölgesi sinir hücrelerinin ölmesi ya da bağlantıların kopması - bozulması ile olur. Yeni bilgiler bellekte depolanamaz. Önceleri masum görünen unutkanlıklar zamanla sorun olur. Yeni alınan bir hediye, saklanan para, konulan çorap bulunamaz. Açık unutulan kapılar, ocakta yanan yemekler, yemek lezzetindeki değişmeler, giyilen uyumsuz kıyafetler görülür. Yeni öğrenilenin kaybı, daha önce öğrenilenin de kaybına doğru ilerler. Bu sırada en eski hala yerindedir ve eski günler, eski anılardan bahsetmek revaçtadır. Kişinin sığındığı güvenli bir liman gibidir. Aradaki boşluklar sıkıntı yaratmaya başladığında ise yaşanmamış olaylar ile doldurulur.

Bellek ile ilişkili beyinin kabuk alanındaki bu yıkım diğer beyin bölgelerinde de olur. İsimleri - yüzleri hatırlama bozulur, hesap yapma yeteneği zayıflar, karar verme ve doğruyu bulma aşamaları zorlaşır, oda-ev-sokak-şehir ile ilişkili yön bilgisi kaybolur. Bir çocuğun "tuğlaları üst üste koyarak ördüğü bir duvar gibi büyüyen becerileri" kaşık - kalem tutma, kişisel temizlik - öz bakım, okuma - yazma - matematik, yön kavramı, karar verme - sorun çözme -yargılama - mecazı anlama, üstten tuğlaların tek tek alınması ve duvarın küçülmesi - yok olması ile sonuçlanır. Erişkin kişi giderek çocuk ve hatta bebek gibi olur.

Demans tek bir hastalık mıdır? Hangi hastalık ile karışabilir?
Son hali beynin yetersizliği olan farklı birkaç tane hastalık vardır. Bunlar arasında en sık görüleni Alzheimer hastalığıdır. Bu hastalıkta beyinde sinir hücrelerinde anormal protein yapıları birikir ve hücrelerin ölmesine neden olur. Yine hücreler arası bağlantılar da kopar.

Beyin damar tıkanması da beyinde kayba ve sonuçta beyin fonksiyon azalmasına yol açar. Alzheimer hastalığından farkı kötüleşmenin yavaş yavaş değil, basamak basamak ortaya çıkmasıdır. Damar tıkanması ve kötüleşme, sonra bir başka damar tıkanması ve yeni bir kötüleşme...

Depresyon en sık karışan hastalıktır. Üzgün ruh hali dikkatin dağılmasına, belleğin bozulmasına yol açar. Unutkanlık ile giden diğer hastalıklar arasında tiroid bezinin az çalışması, B12 vitamini yetersizliği, beyin zarlarının arasına olan kanamalar sayılabilir ve bunlar düzeltilebilir unutkanlık sorunlarına yol açar. Hemen her hastada öncelikle bu nedenlere bakılır ve var ise düzeltilir.

Demans tanısı için hangi doktora gitmek gerekir? Nasıl tedavi edilir?
Demans tanısı için öncelikle Nöroloji hekimine başvurmak gerekir. Bellek ve diğer beyin kabuğu fonksiyonları gerek öykü ve gerekse de yapılan testler ile ortaya konur. Aile öyküsü, kan testleri ve beyin görüntüleme yöntemleri kullanılarak doğru tanıya ulaşılır.

Bunama yapan hastalıkların kesin tedavisi bugün için yoktur. Sadece Alzheimer hastalığında hastalık gidişini yavaşlatan tedaviler bulunur. Bu ilaçların kullanılması kişilerin normal hayata uyumunu kolaylaştırır. Zaman içerisinde huzursuzluk, hırçınlık, şüphecilik, hayal görme davranışları da gözlenebilir. Uygun tedaviler ile düzelebilen bu durumlar bize sona doğru yaklaşmakta olduğumuzu hatırlatır. Yine bu hastalarda her tür ilaç tedavisi yakın bir şekilde takip edilmeli, mümkün olduğu kadarı ile çoklu ilaç tedavisinden kaçınılmalıdır.



Yazarın Tüm Yazıları

Yaşlılık ve sağlıklı yaşam

22 Mart 2014, Cumartesi

Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması

15 Mart 2014, Cumartesi

Damar iltihaplanması - Vaskülit

8 Mart 2014, Cumartesi

Behçet Hastalığı

1 Mart 2014, Cumartesi

Beyin ölümü

22 Şubat 2014, Cumartesi

İnsan sağlığı ve bilgi üretimi

15 Şubat 2014, Cumartesi

Apraksi - Hareketin yapılamaması

8 Şubat 2014, Cumartesi

Spinoserebellar ataksi

25 Ocak 2014, Cumartesi

Epilepsi ve cerrahisi

18 Ocak 2014, Cumartesi

Servikal spondilotik myelopati

11 Ocak 2014, Cumartesi

Temporal arteritis

5 Ocak 2014, Pazar

Kapı - Duvar

28 Aralık 2013, Cumartesi

Göz felci (Gözde hareket kaybı)

21 Aralık 2013, Cumartesi

Paraneoplastik sendrom

14 Aralık 2013, Cumartesi

Düşük el (Radiyal sinir felci)

7 Aralık 2013, Cumartesi

Status Epileptikus (Nöbet fırtınası)

30 Kasım 2013, Cumartesi

Beynin sağ ve sol yarısı

23 Kasım 2013, Cumartesi

Beyin tümörü ve nöbet geçirme

16 Kasım 2013, Cumartesi

Progressif Supranükleer paralizi (PSP)

9 Kasım 2013, Cumartesi

Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman

2 Kasım 2013, Cumartesi

Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması)

26 Ekim 2013, Cumartesi

Brakial pleksus yapısı ve etkilenmesi

19 Ekim 2013, Cumartesi

Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım?

12 Ekim 2013, Cumartesi

İlaçlar ve vücudumuz

5 Ekim 2013, Cumartesi

Arteriovenözmalformasyon (Damar yumağı)

28 Eylül 2013, Cumartesi

Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması

18 Eylül 2013, Çarşamba

Davranışlar ve sağlığımız

14 Eylül 2013, Cumartesi

Göz hareketleri ve bozuklukları

7 Eylül 2013, Cumartesi

Yürümede bozulma

31 Ağustos 2013, Cumartesi

Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu

24 Ağustos 2013, Cumartesi

Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis

17 Ağustos 2013, Cumartesi

Siyatik sinir etkilenmesi

3 Ağustos 2013, Cumartesi

Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV

23 Temmuz 2013, Salı

Sıcaklık, ısı ve bedenimiz

20 Temmuz 2013, Cumartesi

Damar sertliği - Ateroskleroz

13 Temmuz 2013, Cumartesi

Uyku ve baş ağrısı

6 Temmuz 2013, Cumartesi

Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati

29 Haziran 2013, Cumartesi

Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum

22 Haziran 2013, Cumartesi

Yutma bozukluğu - Disfaji

15 Haziran 2013, Cumartesi

Hipokalsemi - Kalsiyum düşüklüğü

7 Haziran 2013, Cuma

Geçici Bellek Kaybı

31 Mayıs 2013, Cuma

Ortostatik hipotansiyon

24 Mayıs 2013, Cuma

Kulak çınlaması - Tinnitus

17 Mayıs 2013, Cuma

Kore - Sydenham koresi

11 Mayıs 2013, Cumartesi

Vitamin B12 ve sinir sistemi

3 Mayıs 2013, Cuma

Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri

27 Nisan 2013, Cumartesi

Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler

20 Nisan 2013, Cumartesi

Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS

13 Nisan 2013, Cumartesi

Beynimiz ve yaşlanma

6 Nisan 2013, Cumartesi

Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2

30 Mart 2013, Cumartesi

Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1

23 Mart 2013, Cumartesi

Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu

16 Mart 2013, Cumartesi

Hemifasiyal spazm

9 Mart 2013, Cumartesi

Nefati Kıylıoğlu

2 Mart 2013, Cumartesi

Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı

23 Şubat 2013, Cumartesi

Demans - Bunama hastalığı

9 Şubat 2013, Cumartesi

Yalancı tümör sendromu (Pseudotumor cerebri)

2 Şubat 2013, Cumartesi

Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı

26 Ocak 2013, Cumartesi

Uykusuzluk - İnsomni

19 Ocak 2013, Cumartesi

Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi

12 Ocak 2013, Cumartesi

Bel ağrısı

5 Ocak 2013, Cumartesi

Uykuda nefes durması - Horlama (Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu)

28 Aralık 2012, Cuma