-Siz geldiğim beşinci doktorsunuz! Bu ağrı beni bitiriyor. Oturamıyorum, gezemiyorum! Son kez tamam artık "bu kez geçti" dedim, ama ufak ters bir hareket ile yeniden başladı. Bacağıma, ayağıma vuruyor bu ağrı. Belden başlıyor, çizgi gibi ayağımın altına ulaşıyor, uyuşma ve tüm hat boyunca ağrı oluyor! Öksürünce ruhum kanatlanıyor, o ağrı ile bir olup uçup gidiyor. Dostlar "ameliyat ol geçsin" diyor ama "kesilecek olan benim" söylemesi kolay! Doktor bey siz ne diyorsunuz?
Bel ağrısı niye sık görülür? Omurga ne işe yarar?
Doğa kuralı gereği "hareket eden ve üzerine yük binen bölgelerde" bu işi yapmayan yapılara göre daha fazla sorun çıkar. Bel bölgesinde oynaklığı ve yükü taşımayı omurga üstlenir. Omurga tek kemiklerin üst üste dizilmesi ile oluşur. Kemiklerin basitçe iki parçası vardır. Gövde kısmı davula benzer ve uzantıları ise halka şeklinde bir boşluk oluşturur. Davul gibi olan kemiklerin arasını minder gibi yumuşak diskler doldurur. Bu minderler ve omurganın kemikleri dışarıdan bantlanır gibi vücudun yapıları (ligamanlar) ile örtüldüğünde önde bir sütun arka kısımda da kemiklerin içinde bir kanal ortaya çıkar. Sütün gibi görünmesine rağmen omurga boyun ve bel kısmında akardiyon gibi kıvrılabilir yapıdadır. Arkadaki boşluğa da beyinin uzantısı omurilik ve omurilikten çıkan sinirler yerleşir,korunaklı bir şekilde yaşarlar. Omurga hem gövdenin ayakta durması için destek, hem de her türlü hareketi yapabilmesi için yeterince oynaktır.
Ne zaman ve nasıl olur? Bel ağrısını nasıl sınıflayabiliriz?
Bel ağrısında genellikle bir kaza - çarpma hikayesi olmaz, yavaş başlayan ağrı giderek artma gösterir ve günlük yaşam etkiler. Nadiren bir yük kaldırma sırasında olur ki bu durumda da ani -bıçak saplanır tarzda en şiddetli hali ile giren ağrı zaman içinde azalır, ama hep rahatsız edicidir.
Bel ağrısını omurga ile ilişkili yapıların hareketi ile olan nedenler (vücut postür özelliklerine uymadan yaşamak, aşırı kilolu olmak, disk ile ilişkili olan durumlar, kemiklerde kırılma, omurilik kanalının daralması), hareket ile ilişkisiz nedenler (infeksiyonlar, kanserler, eklemlerde iltihap oluşturan yaygın vücut hastalıkları - ankilozan spondilit, psöriazis, inflamatuar barsak hastalığı-) ve karın içi hastalıkların bele yansıması (böbrek taşı, kadınlık organlarının ağrıları, aorta dediğimiz büyük damarın genişlemesi - anevrizması) yapabilir.
Kimler bel ağrısı yaşamaya yatkındır? Kimler mutlaka doktora gitmelidir?
Bel ağrısı çekenler genellikle aktif yaşamın içindeki kişilerdir. Görülme yaşı sıklıkla 30 yaşın üzerinde ve 45- 65 yaş arasındadır. Bel ekleminin işleri sırasında kullananlar - eğilme kalkma, eşya ya da yük kaldırma, taşıma - işlemi yapanlar daha duyarlıdır.
Düşme sonrası bel ağrısı yaşayanlar (kırık olabileceği için), örnek hastada olduğu gibi bacağa vuran uyuşma ya da ağrısı olan, güç kaybı olanlar (disk fıtıklaşması olabileceği için), yol yürümek ile hem bel ağrısı olan ve hem de ayaklarında uyuşması olanlar (omurilik kanalı daralması için), işeme sorunu olanlar (omurilik etkilenmesi için), eş zamanlı açıklanamayan kilo kaybı olanlar (kanser nedenli) ciddi sorun olduğunu akla getirir ve mutlaka bir Nöroloji hekimine başvurmalıdır.
Bel ağrısı nasıl incelenir?
Öykü ve muayene etmek ilk basamaktır. İleri inceleme yöntemleri nedenlerin bulunması için yapılır. Direkt grafiler, BT ya da MR incelemeleri, kan testleri ve sinirlerin etkilenip etkilenmediğini ortaya koyan EMG incelemesi ileri inceleme yöntemleri arasında yer alır. Tüm incelemelere rağmen 10 hastanın yaklaşık yedisinde bir neden bulunamaz.
Bel ağrısı nasıl tedavi edilir? Bel ağrısı ne zaman ameliyat ile geçer?
Erken evrede ağrıyı gidermek en sık yapılan uygulamadır. Ağrı burada habercidir. Basit ağrı kesiciler - parasetamol vb- ya da iltihap önleyici ağrı kesiciler - naproksen, ibuprofen vb, kullanılır. Yine kaslarda oluşan gerginliği azaltmak için kas gevşetici tedaviler de verilir. Ağrı çok şiddetli olur ve bu tedaviler ile geçmez ise narkotik analjezik dediğimiz beyinde ağrı algısını değiştiren ilaçlar denenir. Ağrı beldeki sorun nedeniyle bir haberci değil de artık bir hastalık haline geldi ise o zamanda ağrı algısını değiştiren moral düzenleyici ilaçların (amitriptilin, venlafaksin, vb), nöbet geçirenlerde kullanılan ilaçların (karbamazepin, gabapentin, pregabalin vb) kullanılması gündeme gelir. Ameliyat nadiren gerekli olan bir yöntemdir ve iyi seçilmiş olgularda, hekimin başarısı yanı sıra hastanın da hekimin önerilerine harfiyen uyması ile başarıya ulaşır.
Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
Adnan Menderes Üniversitesi
Nöroloji AD, AYDIN
www.aydinnoroloji.com