Arabuluculukta Ücret
24 Haziran 2020, ÇarşambaTweet |
Arabuluculukta ücretin ne olacağı, ne şekilde belirleneceği ve kim veya kimler tarafından ödeneceği hususu merak konusudur. Bu sebeple, bu haftaki yazımızda bu konuya değinmek istiyorum.
Arabuluculukta ücret kavramı ile , arabuluculuk faaliyetinin karşılığı olarak arabulucuya ödenecek ücret ve arabuluculuk faaliyetinin gerektirdiği diğer masraflar kastedilmektedir. Ücret konusu, Arabuluculuk Kanunun “Ücret ve Masrafların İstenmesi” başlıklı 7. Maddesi ile Yönetmeliğin 10. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre arabulucu, uyuşmazlığın çözülmesi için sarfettiği emek ve mesai karşılığında taraflardan bir ücret alacaktır. Bu ücret, arabulucu ile uyuşmazlığın tarafları arasında yapılacak olan bir sözleşme ile belirlenebileceği gibi, sözleşme yapılmaması halinde de Kanun, Yönetmelik ve Tarife hükümleri uygulanacaktır.
Konunun daha anlaşılır olması bakımından başlıklar halinde açıklamakta fayda görüyorum.
Dava şartı halinde arabuluculuk ücretini kim karşılar?
Ücret ile ilgili olarak bilinmesi gereken önemli husus, uyuşmazlık konusunun dava şartı konusu olup olmadığıdır. Daha önceki yazılarımızda bahsettiğimiz üzere, arabuluculuk dava şartı ve ihtiyari olarak yapılabilmektedir. Ülkemizdeki yasal düzenlemeye göre iş hukuku ve ticaret hukukundan doğan uyuşmazlıklar dava şartı gereği, dava açılmadan önce arabuluculuk yoluna gitmelidir. Devlet, bu tür uyuşmazlıklarda taraflara arabulucuya gitme şartı getirmesi sebebiyle, uyuşmazlığın arabuluculuk yoluyla çözülememesi halinde arabulucunun ücretini Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılamaktadır. Yani, taraflar herhangi bir ücret ödememektedir. Ancak, Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen veya taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti yargılama giderlerinden sayılır. Bu sebeple dava açılması hâlinde mahkeme, hazine tarafından arabulucuya ödenen tutarı, yargılama sonunda haksız çıkan taraftan alınmasına karar verir. Uyuşmazlığın arabuluculuk yoluyla çözülmesi halinde ise Asgari Ücret tarifesine göre taraflarca karşılanmaktadır.
Arabuluculuk Ücret Tarifesi Nasıldır?
Uyuşmazlık konusunun dava şartı olması ve tarafların arabuluculuk sürecinde anlaşması hali ile tarafların ihtiyari yol ile arabulucuya gitmeleri halinde ücret, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenecektir. Tarifede ise konusu para ile ölçülebilen veya ölçülemeyen olmasına göre düzenleme yapılmıştır.
Buna göre, konusu para olmayan veya para ile değerlendirilemeyen uyuşmazlıklar için ücret, saate göre öngörülmüştür. Burada Tarifenin uyuşmazlığın taraflarını arabuluculuğa özendirmek amacıyla, dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulması halinde arabuluculuk ücretini daha düşük tuttuğunu belirtmekte fayda vardır.
Konusu para olan veya para ile değerlendirilebilen uyuşmazlıklar için ise üzerinde anlaşılan miktarın belirli bir yüzdesi usulü benimsenmiştir.
Arabuluculuk Ücretinin Sözleşme İle Belirlenmesi Nasıl Olur?
Yukarıda da bahsettiğim üzere, arabulucu ile uyuşmazlık tarafları aralarında ücret konusunda bir sözleşme de yapabilirler, sözleşme çerçevesinde ücret konusunda serbestçe anlaşabilirler. Ancak buradaki serbestlik sınırsız olmayıp, dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Birincisi, belirlenen ücretin Asgari Ücret Tarifesinin altında olamayacağıdır. İkincisi, arabuluculuk faaliyetinin sonucuna ve kısmen de olsa başarısına bağlı olarak ücret anlaşması yapılamayacağıdır. Burada Arabulucu, ücretini belirlerken; uyuşmazlık konusunun türü ve karmaşıklığı, kendisinin nitelikleri, arabuluculuk sürecinde gereken süre ve somut uyuşmazlık türündeki arabuluculuk hizmetlerinin rayiç değeri gibi, konuyla ilgili bütün etkenleri dikkate almak suretiyle, hakkaniyete ve dürüstlüğe uygun bir şekilde hareket etmelidir.
Arabuluculuk Ücretinin Taraflarca Eşit Karşılanması Kuralı
Arabuluculuk ücreti Kanun ve Yönetmeliğe göre “aksi kararlaştırılmadıkça” taraflarca eşit olarak karşılanacaktır. Dolayısıyla taraflar aksini kararlaştırarak ücretin bir kısmını veya tamamını taraflardan birisinin üstleneceğine dair anlaşabilirler. Eşit olarak karşılanmasının öngörülmesinin sebebi ise arabuluculuk sürecinde haklı-haksız veya davacı-davalı ayrımı olmamasıdır.
Arabuluculuk Ücreti Konusundaki Özel Durumlar
* Arabuluculuk süreci, tarafların anlaşmaya varması; taraflardan birinin arabuluculuktan çekilmesi, arabulucunun uyuşmazlığın çözülemeyeceği kanaatine varması ve tarafların birlikte anlaşarak sona erdirmesi hallerinde son bulur. Bu durumda arabulucu, Tarife hükümleri ile belirlenen ücretin tamamını hak kazanmaktadır.
* Arabuluculuk süreci içerisinde taraflardan birinin ölümü, arabuluculuk faaliyetinin konusuz kalması, feragat, kabul veya sulh gibi arabulucu yolu dışındaki yöntem ve nedenlerle giderilmesi halinde arabulucu, ücretin yarısına hak kazanır.
* Arabuluculuk faaliyetinin uyuşmazlığın türü, niteliği, karmaşıklığı veya süresi gereği birden fazla arabulucu tarafından yürütülmesi mümkündür. Bu durumda Kanuna göre, ücret miktarları aynı olmak üzere, her bir arabulucuya ayrı ücret ödenecektir.
Aydın Arabuluculuk Merkezi
Av.Arb.Huriye MORAL ŞEKER