tvDEN ekranlarında yayınlanan Kuş Bakışı programında bu hafta, hukukçu-sosyolog Zekai Savaşlar, eğlence kültürünün geçmişten günümüze dönüşümünü geniş bir perspektifle ele aldı.
Toplumun eğlence biçimlerinin köklerini tartışan Savaşlar, “Eğlence dediğimiz şey sadece zevk değil, toplumsal bir ihtiyaçtır” diyerek, konuyu tarihsel ve sosyolojik yönleriyle değerlendirdi.
“MOTO TERÖR”E DİKKAT ÇEKTİ
Programın açılışında son dönemde artan motosiklet kazalarına değinen Savaşlar, sanatçı Engin Çağlar’ın vefatını örnek göstererek, “Ben buna moto terör diyorum. Artık bu bir toplumsal facia haline geldi” dedi. Çağlar’ı yakından tanıdığını belirten Savaşlar, onun “şöhreti hazmetmiş, beyefendi bir insan” olduğunu vurguladı ve kazanın tüm topluma bir “ikaz vesilesi” olması gerektiğini söyledi.
RİTÜELDEN SEKTÖRE: EĞLENCENİN KÖKLERİ
Toplumların eğlence anlayışını şekillendiren tarihsel temelleri anlatan Savaşlar, “İlk eğlenceler dini ritüellerle başladı” dedi.
Antik çağlardaki tiyatrolardan gladyatör dövüşlerine, günümüz festivallerine uzanan bir çizgide eğlencenin evrimini aktaran Savaşlar, Türk toplumundaki şaman kökenli geleneklerin de bu dönüşümün parçası olduğuna dikkat çekti:
“Hıdırellez, Nevruz gibi törenler dini inançtan doğan ama zamanla kültürel eğlenceye dönüşen örneklerdir.”
SÜNNET DÜĞÜNLERİNİN KÖKENİ: “BİR İSPAT MESELESİ”
Türk toplumunun kendine özgü eğlence biçimlerinden biri olan sünnet törenlerinin kökenine de değinen Savaşlar, ilginç bir tarihsel açıklama yaptı:
“Emevi zulmü döneminde Türkler, Müslüman olduklarını göstermek için çocuklarını sünnet ettiklerinde yemekli şölenler düzenlerdi. Bu bir ispat-ı vücuttu.”
Savaşlar, bu geleneğin “yaklaşık bin yıldır Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası” olduğunu belirtti.
“ESKİDEN DÜĞÜNLER DAYANIŞMAYDI”
Geleneksel düğünlerin ekonomik ve sosyal işlevine de değinen Savaşlar, “Eskiden düğün, köyün dayanışmasıydı. Kız evinde kına gecesi, oğlan evinde yemek, sonra da oyunlar olurdu” dedi.
Bugün düğünlerin daha ticarileştiğini belirten Savaşlar, “Eskiden davul zurna samimiyetin sesi idi, şimdi orkestra gösterinin sesi oldu” ifadelerini kullandı.
“GAZİNOLAR SANATIN OKULUYDU”
Savaşlar, 1970’li yıllarda altın çağını yaşayan gazinoların, Türkiye’nin müzik ve eğlence geleneğinin kalbi olduğunu söyledi:
“O yıllarda Maksim, Lunapark, Belediye, Bebek gibi gazinolar sanatın okullarıydı. Her gün sahne alan sanatçılar geçimlerini de sanattan sağlardı.”
Bu dönemin, Türk müziğinin en üretken yılları olduğuna dikkat çeken Savaşlar, “Kaset, plak, sahne düzeni… Hepsi bir ekosistemdi. Şimdi o ekosistem çöktü” dedi.
“DİJİTALLEŞME SANATI KISIRLAŞTIRDI”
Eğlence sektörünün dijitalleşmeyle birlikte para kazanma işlevini yitirdiğini belirten Savaşlar, “Sanatçılar emeğinin karşılığını alamıyor. Çünkü herkes şarkıları bedava dinliyor” diyerek sektörün gerilemesine dikkat çekti.
“Unkapanı kapandı, gazinolar kapandı. Artık star yetişmiyor. DJ’lerle mekanik bir müzik anlayışı doğdu.”
NEŞE KARABÖCEK’E ÖZEL TEŞEKKÜR
Programın sonunda Zekai Savaşlar, sanatçı Neşe Karaböcek’in “Benim Masalım” adlı kitabından övgüyle söz etti:
“Bir yıldızın kendi ağzından hayatını anlatması çok değerli. Gençler bu kitabı ders kitabı gibi okumalı.”
Sanatçıların anılarını yazmasının kültürel bir miras olduğunu belirten Savaşlar, “Zeki Müren, Emel Sayın, Haldun Dormen gibi isimler de yazmalı ki perde arkası unutulmasın” dedi.
“EĞLENCE TOPLUMUN AYNASIDIR”
Programı, eğlencenin toplum hayatındaki yerini vurgulayarak bitiren Zekai Savaşlar şu sözlerle izleyicilere seslendi:
“Eğlence kültürümüz bir ihtiyaçtır. Ama ekonomik durumu zorlamadan, geleneğe, ahlaka ve kültüre uygun biçimde yapılmalıdır. Bu, hem bireyin ruh sağlığı hem toplumun birlik duygusu için gereklidir.”
Savaşlar, eğlencenin “insan tabiatının ayrılmaz bir parçası” olduğunu ve sanatın yaşaması için eğlence alanlarının desteklenmesi gerektiğini belirterek programı kapattı. (HAZEL BAYIK)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.